رشته ریاضی از سکه افتاده است؟

 بر اساس اعلام سازمان سنجش کشور رشته ریاضی به سومین رشته پرطرفدار درکنکور سراسری رسیده است. آن‌طور که مسئولان آموزشی کشوراعلام کرده‌اند امسال 144 هزار و 550 نفر در کنکور ریاضی شرکت کرده‌اند و این درحالی‌ است که درسال‌های گذشته طرفداران رشته ریاضی بعد از علوم تجربی و علوم انسانی قرار می‌گرفتند.همچنین براساس آمارها، در حالی حدود 65 درصد متقاضیان امسال ورود به دانشگاه‌ها داوطلب حضور در گروه آزمایشی تجربی هستند که فقط یک سوم این داوطلبان در رشته‌های علوم تجربی پذیرفته می‌شوند. این درحالی است که تعداد داوطلبان گروه‌های آزمایشی علوم انسانی و علوم ریاضی روی هم رفته کمتر می‌شود. این بی‌علاقگی را البته باید در بین دانش‌آموزان جست‌و‌جو کرد چرا که در این سال‌ها بسیاری از دانش‌آموزان به خاطر آینده شغلی‌شان می‌خواهند پزشک شوند. موضوعی که حالا مسئولان آموزش و پرورش هم به آن اشاره می‌کنند و تأکید دارند که صندلی‌های برخی از مدارس در رشته ریاضی خالی مانده است.  بر اساس آمارهای وزارت آموزش و پرورش، 18درصد دانش‌آموزان در رشته ریاضی، 35درصد دانش‌آموزان در رشته انسانی و 47درصد دانش‌آموزان در رشته علوم تجربی تحصیل می‌کنند. اگر چه مسئولان آموزش و پرورش سیاست‌های متفاوتی نظیر طرح «هدایت تحصیلی» را برای رفع این معضل اجرا کردند اما هیچ کدام از این برنامه‌ها نتوانسته عطش حضور در رشته‌ تجربی را کم کند. علی زرافشان معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش درباره بی‌علاقگی دانش‌آموزان به رشته ریاضی می‌گوید: در چند سال اخیر علاقه دانش‌آموزان از رشته ریاضی به سمت رشته علوم تجربی رفته است این تمایل هم به خاطر بازار کار است. هم‌اکنون دانش‌آموزان می‌دانند که بازار کار در رشته ریاضی کم شده است و البته پزشکان بازار کاری خوبی در کشور دارند به همین علت آنها ترجیح می‌دهند در رشته علوم تجربی تحصیل کنند. البته در دوره مدرسه علاقه خانواده‌ها هم به تحصیل فرزندانشان در رشته تجربی بسیار بالاست. اصرار اولیا برای تحصیل فرزندانشان در رشته تجربی به دلیل تصور آنها از تأمین اشتغال و رفاه در آینده است در صورتی که همه دانش‌آموزان رشته علوم تجربی در این رشته مشغول به کار  یا در دانشگاه قبول نمی‌شوند. به گفته زرافشان در برخی از استان‌ها و در برخی از مناطق شهری صندلی‌های مدارس در رشته ریاضی خالی می‌مانند و ما مجبوریم که از نیروی انسانی و فضایی که برای این رشته در نظر گرفته‌ایم در جای دیگر استفاده کنیم.

وی تأکید می‌کند: سابق بر این در رشته ریاضی افراد باهوش شرکت می‌کردند البته علاقه دانش‌آموزان هم دراین رشته بالا بود اما هم‌اکنون شانس خیلی از دانش‌آموزان برای تحصیل در رشته ریاضی بالا رفته است. در سوی دیگر دانش‌آموزان فکر می‌کنند حالا که رشته تجربی را انتخاب کردند حتماً در آینده پزشک می‌شوند و می‌توانند درآمدهای بالایی را کسب کنند این درحالی است که در زمان کنکور با چالش‌های بسیاری مواجه می‌شوند که در زمان انتخاب رشته به آن فکر نکرده‌اند.

ریاضی بازار کار ندارد

به گفته کارشناسان، یکی از اصلی‌ترین عوامل تأثیرگذار بر اینکه آمار شرکت کنندگان کدام گروه بالاتر از بقیه شود میزان درآمدی است که از قبل فرصت‌های شغلی هر گروه برای فارغ‌التحصیلان ایجاد می‌کند. هم‌اکنون این دیدگاه در میان خانواده‌ها حاکم است که رشته ریاضی بازار کار ندارد؛ موضوعی که سعید سهراب‌پور مشاور بنیاد نخبگان به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: یکی از معضلات رشته ریاضی استقبال کم دانش‌آموزان در دبیرستان‌ها است. وضعیت به گونه‌ای است که از سال 90 تا کنون میزان شرکت‌کنندگان در آزمون سراسری کارشناسی حدود 15.9 درصد کاهش پیدا کرده و بیشتر به سمت رشته‌های تجربی و پزشکی سوق پیدا کرده‌اند. البته مسائل مادی موجب شده تا بسیاری از داوطلبان رشته تجربی را انتخاب کنند. در کنکور سال 97 حدود 650هزار نفر در رشته علوم تجربی شرکت کرده‌اند که همگی آنها هم که پزشک نمی‌شوند ظرفیت دانشگاه‌ها برای پذیرش رشته‌های پزشکی حدود 8 هزار نفر است. یعنی فقط 8 هزار نفر می‌توانند در رشته‌های پزشکی قبول شوند. داوطلبان فکر می‌کنند که اگر پزشک شوند درآمدی 12 میلیونی در ماه دارند و البته درست هم فکر می‌کنند، اما دانشجوی نخبه در رشته ریاضی اگر از بهترین دانشگاه‌های دنیا هم دکترا بگیرد وقتی استاد تمام دانشگاه شریف شود فقط ماهی 4میلیون تومان درآمد دارد. سهراب‌پور به رشته‌های پردرآمد تجربی اشاره می‌کند و می‌گوید: در حال حاضر رشته‌های علوم تجربی از بازار کار بهتری نسبت به رشته‌های ریاضی و انسانی برخوردار است. پزشکی، علوم آزمایشگاهی، داروسازی، دندان‌پزشکی و فیزیوتراپی از رشته‌هایی هستند که هم بازار کار خوبی دارند و هم درآمد بالایی دارند. در این میان در رشته ریاضی فقط کامپیوتر است که بازار کار خوبی دارد.

وی می‌گوید: در دهه 60 و 70 علاقه 100 نفر اول کنکور برق دانشگاه شریف بود اما در سال‌های اخیر گرایش 100 داوطلب برتر کامپیوتر و مکانیک شده است این یعنی نیاز بازار کار تغییر کرده است و در نتیجه گرایش داوطلبان هم متفاوت شده است. سهراب‌پور با بیان اینکه خیلی از کسانی‌که در کنکور ریاضی شرکت کرده‌اند بی‌انگیزه هستند، می‌گوید: دانش‌آموزانی که وارد رشته ریاضی می‌شوند دیگر مثل دانش‌آموزان دهه 60 و 70 نیستند، آنها انگیزه جدی برای تحصیل در این رشته ندارند. علاوه بر این، کنکوری‌ها بیشتر به جای اینکه به صورت استدلالی در ریاضی عمل کنند، به سمت مهارت‌های تست‌زنی سوق یافته‌اند که این موضوع موجب کاهش سطح علمی ورودی‌های ریاضی شده است. البته کاهش کیفیت ورودی‌های مقاطع مختلف تحصیلی ریاضی، افزایش کمیت در مقاطع تحصیلات تکمیلی ریاضی و عدم تضمین آینده شغلی از مهمترین مشکلات این رشته است.