کلمه "خطای پزشکی" در افکار عمومی زنده شد

مراسم دومین سالگرد درگذشت «عباس کیارستمی» با قرائت بیانیه‌ای در انتقاد به نتیجه پرونده پزشکی عباس کیارستمی پنجشنبه عصر ۱۴ تیرماه با حضور هنرمندان و دوستداران این هنرمند در آرامگاه «توک مزرعه» لواسان برپا شد. در این مراسم سینماگرانی همچون مسعود کیمیایی، ‌بهمن فرمان‌آرا، اصغر فرهادی، ‌جعفر پناهی، ‌گلی امامی، ‌سیف‌الله صمدیان، ‌تهمینه میلانی، ‌محمد نیک‌بین، ‌پریسا بخت‌آور، مصطفی زمانی، ‌رضا کیانیان، ‌نیکی کریمی، سیروس الوند، همایون ارشادی، محسن امیریوسفی، محمدعلی نجفی، الهام پاوه‌نژاد، سحر دولتشاهی، حبیب رضایی، بابک کریمی، حامد بهداد، هوشنگ گلمکانی و... حضور داشتند و بیانیه‌ای را که از سوی بنیاد عباس کیارستمی منتشر شده بود، در حمایت از این حرکت امضا کردند. این بیانیه توسط باربد گلشیری پسر هوشنگ گلشیری، الهه خسروی همسر زنده‌یاد محمدرضا رستمی (خبرنگار) و همچنین مینا اکبری به نمایندگی از بنیاد کیارستمی خوانده شد که هر سه نفر هنوز داغدار مرگی هستند که مهر «خطای پزشکی» بر آن خورده است!

بیانیه «بنیاد عباس کیارستمی» به مدیریت احمد کیارستمی در هشت بند تنظیم شده بود. در بند یک آن عنوان شده است: «انتشار رأی هیئت عالی نظام پزشکی درباره پرونده قصور پزشکی رخ‌داده در روند درمان عباس کیارستمی، برای پیگیران پرونده پزشکی او و افکار عمومی به‌جز تأسف از وضعیت ناعادلانه قضاوت در حوزه درمان کشور نتیجه‌ دیگری نداشت. این رأی نهایی که چند روز مانده به دومین سالگرد درگذشت عباس کیارستمی صادر شد، تأکید دوباره‌ای است بر شانه‌خالی‌کردن از تعهد شغلی و بی‌توجهی به مسئولیت حرفه‌ای. نیاز به اثبات ندارد و بدون شک هم جامعه پزشکی و هم افکار عمومی می‌دانند که این رأی نه‌تنها تناسبی با فاجعه رخ‌داده، ندارد بلکه صادرکنندگان این رأی به شکل دیگری تداوم بی‌مبالاتی در ساختار پزشکی و درمانی کشور را تأیید کردند».

در بند دو این بیانیه تصریح شد: «همه جزئیات پرونده پزشکی عباس کیارستمی، بی‌مسئولیتی پزشک را نسبت به بیمار اثبات می‌کند. تخلف صنفی و حرفه‌ای پزشک معالج به‌لحاظ تأخیر در اقدام به عمل جراحی دوم علیرغم شواهد و بروز عوارض جبران‌ناپذیر بعدی، مغایرت اظهارات شفاهی پزشک معالج با شرح گزارش عمل بیمار، عدم درج نتیجه ویزیت بیمار و سیر بیماری او به صورت روزانه در پرونده بالینی، اقدام به سفر خارج از کشور در دوره‌ای که بیمار بعد از دو عمل صورت‌گرفته توسط او دچار عفونت، تب و عوارض دیگر شده است. درحالی‌که ادله محکم در پرونده پزشکی عباس کیارستمی به شکل روشنی نقش اشتباهات پزشک معالج را اثبات می‌کند، تشخیص پنج درصد قصور برای پزشک خاطی، انتشار این پیام به آحاد مردم است که احقاق حق بیمار از پزشک بی‌مسئولیت، افسانه‌ای بیش نیست».

بند سه بیانیه وزیر بهداشت را مورد خطاب داد: «در پی قول دکتر هاشمی وزیر بهداشت در مراسم اولین سالگرد عباس کیارستمی مبنی بر ارائه گزارش کاملی از روند درمان در بیمارستان، با کمک رئیس‌جمهور و رئیس قوه‌ قضائیه، تا به امروز و با گذشت حدود 12 ماه به این وعده عمل نشده و مسئولان سازمان نظام پزشکی و دادسرای جرائم پزشکی هیچ گزارش شفافی مبنی بر دلایلی که منجر به وخیم‌شدن وضعیت جسمانی عباس کیارستمی در بیمارستان جم شد را اعلام نکرده‌اند. آیا وقتی وزیر بهداشت با کمک رئیس‌جمهور و رئیس قوه ‌قضائیه نمی‌تواند یک گزارش از عملکرد یک تیم پزشکی در یک بیمارستان خصوصی دریافت کند، نشان از آن ندارد که نظام پزشکی با استناد به قانون، هیچ‌کس را در جایگاهی نمی‌بیند که بخواهد به او توضیح و گزارش دهد؟».

یکی از مهم‌ترین بندهای این بیانیه به بند 4 مربوط می‌شود که در آن تصریح شده است: «درج‌شدن حکم توبیخ پزشک خاطی در نشریه‌ سازمان نظام پزشکی که طبق آخرین اطلاعاتی که به دست ما رسیده، ماه‌ها و شاید سال‌هاست از انتشار آخرین شماره آن می‌گذرد و از سال 1385 تاکنون حکم توبیخ هیچ پزشکی در آن ثبت نشده، دهن‌کجی سازمان‌یافته‌ای به افکار عمومی است. رئیس سابق سازمان نظام پزشکی که خود مدیرمسئول نشریه بوده، با علم به منتشرنشدن نشریه و تعطیلی آن، چنین حکمی را امضا کرده است. سؤال مهم این است که آیا درج حکم تنبیه پزشک خاطی در بولتن داخلی پزشکان که منتشر هم نمی‌شود، تنبیه پیگیران پرونده بیمار است یا تنبیه پزشک؟ این تنبیه انتزاعی چه تأثیری در کاهش بروز کوتاهی و بی‌مسئولیتی پزشکی در جامعه درمان و سلامت کشور دارد؟».

در بند پنجم به این اشاره شده که «تعریف سوء‌پیشینه در سیستم قضائی آگاهی از خطا و لغزش‌ افراد در زمینه‌هایی گوناگون است. این حق هر شهروندی‌ است که از سابقه پزشک معالج خود آگاه باشد و بداند که در سابقه او چه خطاها و چه افتخاراتی مندرج شده است، بااین‌حال سوء‌پیشینه پزشکان با اینکه اطلاعات محرمانه نیست بعد از سه سال از پرونده آنها پاک می‌شود تا نه‌تنها در اختیار عموم قرار نگیرد بلکه از چشمان قضات هم پنهان بماند».

همچنین در بند ششم به صراحت به کلیدواژه «خطای پزشکی» اشاره شده که تا پیش از آن چنین مطالبه‌ای از سوی مردم مطرح نشده بود: «بدون شک هدف دوستداران عباس کیارستمی از پافشاری بر ادامه روند حقوقی پرونده و حمایت گروه‌های مختلف مردم از آنها، صرفا مقابله با شخص و بیمارستان خاصی نبوده و نیست. اینکه مرگ هنرمندی چون کیارستمی باعث شده کلمه «خطای پزشکی» در افکار عمومی زنده شود و برای اولین‌بار نقد جدی بر سیستم درمانی کشور صورت بگیرد و حقوق بیماران در مراکز درمانی به‌عنوان سرفصلی مهم در ساختار سلامت کشور مورد بازبینی و بازنگری قرار بگیرد، دستاورد مهمی‌ست که توسط کسانی که در این دو سال پیگیر پرونده پزشکی عباس کیارستمی بودند حاصل شده است».

همچنین در بند هفتم به راه‌اندازی سایت «عافیت» از سوی بنیاد عباس کیارستمی اشاره شده و آمده است: «همه ما بر این نکته صحه می‌گذاریم که تعداد پزشکان دلسوز و متعهد که با سخت‌ترین شرایط در درمان بیماران می‌کوشند در این سرزمین کم نیست. اما نظام پزشکی ایران مانند هر نظامی که توانایی‌های انسانی در آن دخیل هستند، از اشتباه مبرا نیست و درگذشت عباس کیارستمی آخرین ضایعه به‌خاطر خطای پزشکی نخواهد بود. به همین خاطر احمد کیارستمی در نظر دارد به‌زودی با رونمایی از سایت «عافیت» امکانی فراهم کند تا مردم تجربه خود را از مواجهه با پزشکان مختلف، بیمارستان‌ها و نهادهای درمانی در این فصل به اشتراک بگذارند و یکدیگر را در انتخاب پزشک برتر سال یاری رسانند».

در آخر هم بیانیه با چنین جملاتی پایان یافت: «نتیجه تحقیقات پزشکی و قضائی و حکم صادرشده برای پرونده پزشکی عباس کیارستمی، نه‌تنها توجیه و پنهان‌کردن، و بی‌اعتنایی به وضعیت روحی داغدیدگان و بی‌احترامی به نام عباس کیارستمی را پاک نکرد، بلکه نشان داد که اهمیت جان انسان‌ها، به‌راحتی می‌تواند محل توجیه‌ای شود تا نام نظام پزشکی را برای همیشه مخدوش کند. سینما و پزشکی تا بودن انسان روی کره زمین دوام خواهد آورد. سازوکار پزشکی در ایران ترجیح داد به‌جای افشای حقیقت و پافشاری بر اجرای عدالت، تا ابد نام خود را با ناعدالتی درباره مرگ یکی از مؤثرترین کارگردانان سینمای مدرن جهان گره بزند. این رأی افکار عمومی است».

لازم به یادآوری است در بخش‌های مختلف این مراسم تک‌نوازی سه‌تار و تک‌نوازی ویلن‌سل به یاد این هنرمند اجرا شد و در پایان نیز قطعه موسیقی «هوا بس ناجوانمردانه سرد است» اخوان‌ثالث که از جمله موسیقی‌های موردعلاقه عباس کیارستمی بود، پخش شد.

عباس کیارستمی، کارگردان «خانه دوست کجاست؟»، از اسفند سال ۹۴ تا اوایل اردیبهشت ۹۵ به دلیل انجام چند عمل جراحی در ناحیه روده در بیمارستان بستری شد و پس از آن هم چندبار دیگر به بیمارستان مراجعه کرد تا اینکه سرانجام هشتم تیر 95 برای تکمیل مراحل درمان به پاریس رفت، ولی چند روز بعد (14 تیر) در همان شهر پاریس و در ۷۶سالگی درگذشت.