تجربه یک دهه فیلتر، به رشد داخلی‌ها کمک کرده؟

 موضوع رفع فیلتر توئیتر، پیش از این نیز چند باری از سوی مسئولان، به ویژه وزیر ارتباطات مطرح شده ‏بود اما در مورد یوتیوب، بحثی در این سطح از مدیران کشور کم سابقه است.‏

یوتیوب مجموعه ای جهانی برای به اشتراک گذاشتن ویدئوهاست که در میان نمونه های مشابه خود، مشهورترین و معتبرترین ‏مجموعه به شمار می رود. یوتیوب که در سال 1384 فعالیت خود را آغاز کرده یک سال بعد برای مدت کوتاهی در ایران فیلتر و ‏بلافاصله رفع فیلتر شد اما پس از سال 88 بار دیگر فیلتر شده است.‏

اما چرا رفع فیلتر یوتیوب نه تنها درخواست عجیبی نیست بلکه مزایای فراوانی هم دارد؟

سهولت کار با یوتیوب
کار کردن با یوتیوب به عنوان فراگیرترین سایت در بین نمونه های مشابه خود در دنیا، از سهولت قابل توجهی برخوردار است. ‏زیرساخت ها و پشتیبانی فنی بالای این سایت و طراحی آن با رعایت اصول سازگاری با کابر باعث شده تا بسیاری از مخاطبان به ‏آن جذب شوند. از طرفی، این تغییرات فنی لازم به طور پیوسته در این سایت انجام می شود تا همواره به روز و مطابق سلیقه ‏مخاطب باشد. نمونه های مشابه این سایت در دنیا از چنین سادگی، آسانی و جذابیتی برخوردار نیستند. در داخل کشور نیز نسخه ‏های مشابه یوتیوب اولا هرگز راحتی کار با یوتیوب را ندارند و از طرفی، از نظر فنی، تعریف خاصی ندارند. در واقع تقریبا همه ‏نمونه های داخلی یوتیوب، در زمان های حساس خبری و موقعیت هایی که کاربران زیادی ناگهان متوجه آنها می شوند، عملا ‏امکان ارائه سرویس را ندارند و این موضوع بارها باعث نارضایتی مخاطبان شده است.‏

درآمدزایی
یوتیوب اهداف تجاری مشخصی هم دارد و با توجه به گستردگی آن در دنیا، به سمت تقسیم عادلانه درآمدها نیز حرکت کرده است. ‏اگر ویدئویی را در یوتیوب بارگذاری کنید، این سایت به ازای هر بازدید، مبلغ مشخصی به فرد اعطا می کند و در قبال آن، ‏تبلیغات خود را روی ویدئو قرار می دهد. در نمونه های داخلی و در بین سایت های ایرانی اشتراک فیلم، مبلغی که به فرد یا ‏شرکت بارگذاری کننده ویدئو اعطا می شود بسیار ناچیزتر از یوتیوب است؛ این در حالی است که ‏مبلغ اعطایی توسط یوتیوب دست کم چند صد برابر نمونه های ایرانی آن است. از این وِیژگی و خدمت یوتیوب، جوانان زیادی در ‏اروپا استفاده کرده و به درآمدزایی مشغول اند. اما با نسخه های داخلی، درآمدزایی در حد یک اشتغال از این راه، تقریبا غیرممکن است.‏

آنچه اصناف می خواهند
بسیاری از اصناف و اصحاب تولید در حوزه های مختلف، برای تبلیغ محصولات خود به سایت های اشتراک ویدئو روی می ‏آورند. با توجه به نوع ارتباطات در دنیای امروز، برای برخی اصناف، این موضوع حتی اجتناب ناپذیر است. آنچه برای این ‏سفارش دهندگان تبلیغات مهم است، گستردگی مخاطب و نیز اطمینان از اثرگذاری آن است.‏

در حال حاضر، نمونه های داخلی یوتیوب، شفافیت لازم در این حوزه را ندارند. به طور مثال، شرکتی محصول خود را در یکی ‏از سایت های اشتراک ویدئو تبلیغ می کند؛ اما بعضا هیچ گونه اثرگذاری خاصی در فروش محصول دیده نمی شود. علت این موضوع آن است که ‏سازوکارهای فنی برای شمارش بازدید و نحوه توزیع ویدئوها به گونه ای است که آمار واقعی از آن ارائه نمی شود. این مشکل در ‏سایتی مانند یوتیوب وجود ندارد. اصل در یوتیوب، شفافیت است؛ به ویژه در حوزه اقتصادی. از این رو، با وجود هزینه بیشتری ‏که اصناف باید در یوتیوب نسبت به نسخه های داخلی آن بپردازند، باز هم حاضرند تبلیغ خود را در یوتیوب انجام دهند که گذشته ‏از امکان توزیع جهانی آن، بازخورد و اثرگذاری واقعی داشته باشد.‏

دغدغه اخلاقی
از دلایل اصلی فیلتر یوتیوب، نگرانی از ترویج موارد غیراخلاقی است. یوتیوب علاوه بر حذف ویدئوهای خشونت آمیز و ‏تروریستی، مطابق مقررات خود، اجازه انتشار ویدئوهای غیراخلاقی – در چارچوبی که آن را تعریف کرده اند - را نیز نمی دهد. ‏البته چارچوب تعریف شده برای موضوعات غیراخلاقی قطعا با آنچه در داخل کشور وجود دارد متفاوت است؛ با این وجود، به ‏دلیل مقررات سختگیرانه یوتیوب و نیز زیرساخت های فنی نیرومند، ویدئوهای خارج از چارچوب تعیین شده اخلاقی توسط ‏یوتیوب، تقریبا هیچ گاه به این سایت راه نمی یابند. این در حالی است که در نمونه های داخلی یوتیوب، چارچوب تعیین شده برای ‏موضوعات اخلاقی بارها به صورت تاسف باری نقض شده است. در واقع اگرچه چارچوب تعیین شده برای داخلی ها، قطعا انطباق کامل با قوانین ‏کشورمان دارد، اما به دلیل کاربر محور بودن سایت های اشتراک ویدئو، و نیز نبود زیرساخت های فنی لازم در این سایت ها، ‏این قوانین بارها و بارها نقض شده است.‏

فضا را برای تبلیغ علیه کشور باز نکنیم

چه بخواهیم و چه نخواهیم، یوتیوب و امثال آن امروزه به ابزارهایی تبدیل شده اند که در آن فرهنگ، سیاست ها و باورهای هر کشور تبلیغ می شود. بسیاری از کشورهای کم نام و نشان به واسطه همین ابزارها، نامشان در جهان می پیچد. به بیان ساده تر،  یوتیوب وسیله ای برای معرفی کشورها و موضع گیری مردمان هر کشور در موضوعی خاص نیز شده است.

در این شرایط، دور بودن ما از این فضا، باعث می شود که ناخواسته فرصت را به دیگرانی بدهیم که علیه کشورمان تبلیغ می کنند. در حالی که حضور ایرانی ها در یوتیوب و چنین ابزارهایی، حتی می تواند تبلیغات منفی علیه ایران را در سطح افکار عمومی جهان خنثی کند و به عکس، تصویر واقعی و مطلوب از کشورمان را به دیگران نشان دهد.

 حمایت از محصولات داخلی، بی تردید یکی از اولویت های کشور در هر حوزه ای به شمار می رود. اما اگر شیوه این حمایت، ‏صرفا به محرومیت از دسترسی به یک محمل بزرگ برای درآمدزایی مانند یوتیوب – چه از طریق اشتراک ویدئو چه از طریق ‏ارائه تبلیغات – منتهی شود و در قبال آن، محصولات ضعیف و بی رقیب، تنها انتخاب مردم باشد، آیا کمکی به محصولات داخلی ‏در درازمدت خواهد کرد؟ از طرفی، یوتیوب در سال 84 تاسیس شده و از سال 88 تا کنون فیلتر بوده؛ آیا در این مدت زمان، ‏تجربه این زمان نسبتا طولانی – در مقیاس پیشرفت های حوزه فناوری اطلاعات - که در آن سایت های مشابه داخلی نتوانسته اند ‏نه از نظر فنی و نه از نظر درآمدزایی به جایگاه مطلوب برسند، بی نتیجه و بلکه مضر بودن فیلتر سایت هایی مانند یوتیوب را به ‏منظور حمایت از محصولات داخلی، اثبات نمی کند؟