4 سناریو درباره سرنوشت "محمد بن سلمان"

در حالیکه پس از چند هفته بی خبری از محمد بن سلمان ولیعهد عربستان برخی رسانه‌ها و سیاستمداران نزدیک به پادشاهی سعودی سعی دارند با انتشار اخباری صحت و سلامت جسمی ولیعهد عربستان را تائید کنند، اما هنوز این موضوع که بن سلمان در چه شرایطی به سر می‌برد، در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

در این شرایط مخالفان بن سلمان و رسانه‌های ایرانی نسبت به وضعیت او حساسیت فراوانی نشان می‌دهند. در ایران تئوری "آسیب دیدن" و یا حتی "مرگ" ولیعهد سعودی در جریان یک درگیری داخلی طرفداران زیادی دارد.

این تئوری توسط روزنامه کیهان و برخی دیگر از رسانه‌های اصولگرا برجسته شده است. حسین شریعتمداری مدیر مسئول روزنامه کیهان ۲۷ اردیبهشت ماه در یادداشتی از اطلاعات یکی ازسرویس‌های جاسوسی عربی که در اختیار کیهان قرار گرفته پرده برداری کرد. شریعتمداری نوشت: «این سرویس اطلاعاتی در گزارش محرمانه خود برای مقام عالی کشور متبوع خویش با قاطعیت آورده است که در جریان درگیری‌های شنبه شب ریاض- اول اردیبهشت/۲۱ آوریل- حداقل دو گلوله به محمد بن‌سلمان ولیعهد عربستان اصابت کرده و احتمال اینکه از دنیا رفته باشد نیز وجود دارد.»

یادداشت کیهان بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها داشت و عدم حضور محمد بن سلمان به عنوان یک راز در رسانه‌ها بار‌ها مورد بررسی قرار گرفت.

اما ماجرای درگیری خبرساز چه بود؟
روز شنبه (۲۱ آوریل - اول اردیبهشت) ده‌ها ویدئو از ریاض و نزدیکی قصر ملک سلمان، پادشاه عربستان در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که صدای تیراندازی سنگین در آن‌ها به وضوح شنیده می‌شد.

در پی آن، موجی از شایعات در شبکه‌های اجتماعی داغ شد که از یک کودتای نظامی علیه خاندان پادشاهی عربستان خبر می‌داد.

در اخبار اولیه حتی اشاره شد که با آغاز تیراندازی‌ها ماموران امنیتی ملک سلمان و ولیعدش محمد بن سلمان را به یک پایگاه هوایی منتقل کرده‌اند.

اما دقایقی بعد اعلام شد که علت تیراندازی نزدیک شدن یک پهپاد اسباب بازی به آسمان قصر بوده که محافظان را ناچار به هدف‌گیری آن کرده است.

به گفته سخنگوی پلیس ریاض حادثه ساعت هفت و پنجاه دقیقه عصر به وقت محلی رخ داده است و محل واقعه محله خزامی در شمال غرب ریاض بوده که یکی از کاخ‌های سلطنتی در آن قرار دارد.

هنوز مشخص نیست دقیقا ۲۱ آوریل چه اتفاقی در ریاض رخ داده است و آیا آن اتفاق ارتباطی با سرنوشت محمد بن سلمان دارد یا نه؟

منتقدان خاندان پادشاهی عربستان معتقدند که آن روز یک درگیری شدید رخ داده و هدف هم ولیعهد جوان عربستان بوده است.

مجتهد، فعال توییتری و از منتقدان جدی خانواده سلطنتی سعودی، با رد روایت حکومت سعودی از حادثه تیراندازی، به نقل از منابع آگاه خود نوشت: «هدف حمله شخص محمد بن سلمان بوده و هفت تن از طرفین در این درگیری کشته شده‌اند. مهاجمان گریخته‌اند و شاید مهاجمان از پهپاد هم کمک گرفته باشند و این تیراندازی یک ساعت ادامه داشته است.»

سناریوهایی برای غیبت ولیعهد
دلیل درگیری خبرساز در کاخ پادشاهی هرچه باشد، چیزی که مشخص است پس از آن درگیری محمد بن سلمان در مجامع عمومی حاضر نشد. او شخصیتی بسیار پرکار و خبرسازی دارد، اما از تاریخ ۴ اردیبهشت در خبرگزاری رسمی سعودی هیچ خبری درباره او منتشر نشده است.

مراجعه به صفحه اخبار ولیعهد در خبرگزاری دولتی این کشور (واس) نشان می‌دهد که آخرین خبری که از او منتشر شده به ۲۴ آوریل (۴ اردیبهشت) بر می‌گردد که در یک جلسه اقتصادی دولتی شرکت داشته است. البته عکس این خبر جدید نبوده و خبرگزاری دولتی از عکس آرشیویی برای این خبر استفاده کرده بودند.

محمد بن‌سلمان حتی هنگام سفر «مایک پمپئو»، وزیر خارجه آمریکا به عربستان سعودی که اولین سفر خارجی او بعد از تصدی پست وزارت خارجه بود، در رسانه‌ها ظاهر نشد و این، «عادل الجبیر»، همتای سعودی پمپئو بود که با او دیدار و نشست خبری مشترک داشت.

با توجه به اینکه این اولین سفر خارجی وزیر خارجه جدید آمریکا بود انتظار می‌رفت بن سلمان که آشکارا بسیار به ایالات متحده نزدیک است، با او دیدار کند. از طرف دیگر رسانه‌های سعودی، دیدار، ولی عهد این کشور با «رکس تیلرسون»، وزیر خارجه سابق آمریکا را پوشش داده بودند و تصاویر آن دیدار منتشر شده بود.

غیبت ولیعهد آنقدر جدی شد که کنجکاوی محافل دیپلماتیک نیز در این باره برانگیخت. روزنامه فرامنطقه‌ای رأی‌الیوم، در گزارشی از امان، پایتخت اردن، نوشت: " در حاشیه یک کنفرانسی که اخیرا در امان، پایتخت اردن، برگزار شده، دیپلمات‌های اروپایی با حرارت درباره راز غیبت شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، در صحنه رسانه‌ای کشورش در روز‌های اخیر، (سوالاتی) پرسیده‌اند. "

آنچه باعث مطرح شدن این سوالات شده، حضور یک هیئت سعودی در نمایشگاه صنایع نظامی در اردن در روز‌های اخیر، بوده است. بن سلمان در این هیئت هم حضور نداشته است.

به نوشته این روزنامه، یک دیپلمات بریتانیایی به یک مسئول اردنی نزدیک شد و از او پرسید: " آیا شما درباره دلیل ناپدید شدن شاهزاده بن سلمان و عدم حضور او در برابر دوربین‌ها در روز‌های اخیر، اطلاعی دارید؟ "

تلاش برای رفع شایعات
پس از این اتفاقات و مطرح شدن برخی شایعات، رسانه‌های سعودی با انتشار فیلم‌ها و عکس‌هایی از دیدار، ولی عهد سعودی با برخی مقامات محلی و خارجی نشان دادند که او در سلامت کامل به سر می‌برد، ولی بررسی این موارد نشان می‌دهد که ممکن است این دیدارها، مربوط به قبل از حادثه بوده و احتمال دارد با هدف سرپوش گذاشتن بر حوادث حادثه تیراندازی منتشر شده باشند.

به هر حال در واکنش به سوال‌ها درباره محمد بن سلمان چند روز پیش "بدر العساکر" رئیس دفتر بن سلمان در توییتر عکسی از ولی عهد سعودی منتشر کرد که با لباس غیررسمی در کنار حمد بن عیسی شاه بحرین، عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر و محمد بن زاید، ولی عهد ابوظبی ایستاده است، اما زمان و مکان آن مشخص نیست.

با این حال این تصویر هم می‌تواند متعلق به گذشته باشد.

این تلاش‌ها به خارج از عربستان هم رسیده است. روز جمعه (۱۸ می) خبرگزاری موریتانی اعلام کرد که «ابی احمد» نخست‌وزیر این کشور در ریاض به دیدار «محمد بن سلمان»، ولی عهد عربستان رفته است، اما خبرگزاری رسمی عربستان در اخبار مربوط به، ولی عهد هیچ خبری در این خصوص پوشش نداده است.

در خبر خبرگزاری موریتانی آمده است که «ابی احمد امروز [جمعه]با، ولی عهد سعودی در ریاض گفتگو کرد و طبق بیانیه وزارت خارجه اتیوپی، دو طرف بر تقویت روابط دو طرف در همه زمینه‌ها بخصوص در حوزه کشاورزی و انرژی برق، تأکید کردند.»

با این حال، خبرگزاری واس، خبرگزاری رسمی عربستان در بخش اخبار سیاسی و بخش اخبار مربوط به، ولی عهد، هیچ اشاره‌ای به این دیدار نکرده است و جالب اینجاست که «واس» روز شنبه از دیدار نخست‌وزیر اتیوپی با، ولی عهد ابوظبی خبر داده است. این خبر در خبرگزاری اتیوپی هم پوشش داده شده است.

سناریو دیگر
در کنار تقویت سناریو آسیب دیدن و یا مرگ محمد بن سلمان برخی رسانه‌ها سناریو‌های دیگری هم مطرح می‌کنند. آن‌ها معتقدند محمد بن سلمان در معرض ترس و نگرانی از حملات انتقام جویانه به ویژه از ناحیه سایر اعضای خاندان سلطنتی قرار دارد. به همین دلیل او از دست دشمنان داخلی و اقدامات احتمالی آن‌ها پنهان شده است.

رسانه پاکستانی «نیوز اینترنشنال» این احتمال را مطرح کرده تیراندازی ماه آوریل را با غیبت «محمد بن سلمان» مرتبط دانسته است. این رسانه نوشته است: «برخی از منابع وابسته به گروه‌های معارض سعودی می‌گویند تیراندازی ماه آوریل موجب هراس محمد بن‌سلمان شده و او را واداشته از بیم آنکه مبادا ولیعهد سابق عربستان و پسرعمویش محمد بن نایف در صدد سرنگونی‌ او برآید، ترک کشور و سفر به خارج را برای اعضای خاندان سلطنتی و مقام‌های رده بالای حکومتی ممنوع کند.»

این سناریو نیز نمی‌تواند دور از ذهن باشد. محمد بن سلمان در دو سال اخیر تلاش کرده که خود را به عنوان رهبری بزرگ برای عربستان معرفی کند. کسی که می‌خواهد تحولات اساسی در این کشور ایجاد کند. از تحولات سیاسی و اقتصادی گرفته تا تحولات اجتماعی و فرهنگی.

او در راستای سیاست‌های بلندپروازانه اش اقداماتی انجام داده که بسیاری از شاهزادگان قدرتمند عربستانی را ناراحت کرده است. در ابتدا بن سلمان با حمایت پدرش توانست محمد بن نایف ولیعهد پیشین عربستان را خلع کند و جانشین او شود این اتفاق می تواند سیستم پادشاهی عربستان را کلا تغییر دهد و سلطنت را از پسران عبدالعزیز به پسران سلمان منتقل کند. این انتقال و جابه‌جایی منتقدانی در سیستم پادشاهی عربستان داشت. اما محمد بن سلمان با جسارت و همراهی بی قید و شرط پدرش این کار را انجام داد.

در حال حاضر اخبار معتبری درباره وضعیت "محمد بن نایف" در دست نیست، اما چندی پیش تصویری از او در حال نماز خواندن منتشر شد.

در این تصویر، ولی عهد مخلوع سعودی به همراه نوه خود «عبدالله بن سعود بن فهد» پشت سر دامادش شاهزاده «نایف بن ترکی بن عبدالله» در حال انجام فریضه نماز است. گفته می‌شود او در حصر خانگی به سر می‌برد.

پس از افزایش قدرت محمد بن سلمان او سال گذشته در اقدامی منحصر به فرد و عجیب بیش از ۲۰۰ شاهزاده، سیاستمدار و تاجر ثروتمند در جریان طرح موسوم به مقابله با فساد دستگیر کرد. این افراد در هتل مجلل ریتز کارلتون زندانی شدند.

در میان شاهزادگان محمد بن نایف ولیعهد سابق، ولید بن طلال میلیاردر مشهور و تعدادی دیگر قرار داشتند.

محمد بن سلمان در ازای دریافت چند میلیارد دلار از این شاهزاده‌ها آن‌ها را آزاد کرد. او همچنین در ساختارنظامی عربستان نیز تغییرات بزرگی ایجاد کرد و بسیاری از فرماندهان نظامی برجسته را برکنار کرد. به این ترتیب بن سلمان ضربه بزرگی به قدرت و ثروت بخشی از شخصیت‌های پر نفوذ این کشور وارد کرد.

در این شرایط طبیعی است که بپذیریم او دشمنان داخلی زیادی دارد که برای حذفش لحظه شماری می‌کنند.

سناریو دیگر درباره سرنوشت بن سلمان این است، که هیچ اتفاقی برای او نیافتاده است، اساسا غیبت یک ماهه او اتفاق مهمی نیست.و هیچ رمز و رازی هم در میان نیست. فقط او مدتی است که در رسانه ها ظاهر نمی شود و احتمالا به زودی باز هم سروکله اش پیدا می شود.

دو خبر مهم از عربستان
در شرایطی که شایعات فراوانی پیرامون "محمد بن سلمان" مطرح است، افکار عمومی دنیا دو خبر مهم از عربستان دریافت کرده است.

اول؛ عربستان در دو سال اخیر گسترده‌ترین تغییرات در حوزه افزایش حقوق زنان در کشور را اعمال کرده است. تغییراتی که حامی اصلی آن محمد بن سلمان بود. حالا سازمان دیده‌بان حقوق بشر روز شنبه ۱۹‌مه/ ۲۹ اردیبهشت اعلام کرد که ۷ فعال حقوق زنان در عربستان سعودی بازداشت شده‌اند.

در میان دستگیر شدگان نام افرادی، چون چون لجین هذلول، عزیزه آل یوسف، و ایمان نجفیان به چشم می‌خورد که از مبارزان اصلی علیه ممنوعیت رانندگی برای زنان در عربستان بودند. دستگیری این افراد تنها چند هفته پیش از اجرایی شدن لغو ممنوعیت رانندگی زنان صورت می‌گیرد.

رسانه‌های دولتی کشور عربستان عکس فعالان دستگیرشده را در شبکه‌های اجتماعی و روزنامه‌های منتشر و روی عکس هر یک از این افراد کلمه «خائن» نوشته اند.

وزارت کشور عربستان هویت دستگیرشدگان را اعلام نکرده است، اما در بیانیه‌ای گفت: «این افراد به علت تماس با افراد خارجی دستگیر شده‌اند. آن‌ها به قصد برهم زدن امنیت کشور سعی در نفوذ به مقام‌های حساس دولتی داشته‌اند.»

مدیر بخش خاورمیانه دیده‌بان حقوق بشر به روزنامه ایندیپندت گفت: «پیام کاملا واضح است. هر کس به اصلاحات شاهزاده عربستان شک داشته باشد، راهی زندان می‌شود.»

نام دو مرد نیز در میان دستگیرشدگان به چشم می‌خورد. محمد الراباعی، نویسنده و ابراهیم المدایمیق، وکیل، که هر دو از حامیان حقوق زنان هستند.

فعالان حقوق بشر می‌گویند در هفته‌های اخیر چندین فعال حقوق زنان از خارج شدن از کشور منع شده‌اند. مشخص نیست آیا این بازداشت‌ها ارتباطی میان وضعیت کنونی محمد بن سلمان دارد یا نه.

دوم؛ روزنامه نیویورک تایمز می‌گوید دونالد ترامپ جونیور، پسر رئیس جمهور آمریکا، سال ۲۰۱۶ و در حاشیه کمپین انتخابی پدرش، با نماینده دوشاهزاده عرب دیدار کرده است.

این گزارش می‌گوید جورج نادر نماینده شاهزادگان عرب به پسر ترامپ گفته است ولیعهد‌های عربستان و امارات مایل به پیروزی ترامپ در انتخابات و کمک به او هستند.

وکیل خانواده ترامپ گفته این جلسه نتیجه‌ای نداشته و از طرف پسر ترامپ این پیشنهاد رده شده وموضوع تمام شده است.

نیویورک تایمز همچنین از دیدار پسر ارشد ترامپ با یک اسرائیلی متخصص تاثیرگذاری بر شبکه‌های اجتماعی و پرنس اریک، رئیس سابق شرکت امنیتی بلک واتر که در عراق خدمات امنیتی ارائه می‌کرد خبر داده است.

قوانین ایالات متحده دخالت کشور‌های خارجی در کمپین‌های انتخاباتی را ممنوع کرده است. ترامپ پیش از این اتهامات در مورد ارتباط کمپین انتخاباتی اش با عوامل خارجی را توطئه برای بدنام کردن" خودش و یا "تلاش دموکرات‌ها برای کمرنگ کردن شکست انتخاباتی‌شان" خوانده است.

منبع : فرارو