پیامدهای خروج آمریکا از برجام برای گردشگری ایران؛ توقف همکاری بزرگ‌ترین شرکت رزرو هتل

 وب‌سایت Booking از معتبرترین بنگاههای ارائه خدمات اقامتی به گردشگران جهان همکاری خود را با ایران متوقف کرد.همچنین شرکت Airbnb که در آن مردم در دنیا این امکان را دارند که از طریق اینترنت اتاق یا ملک خود را به گردشگران اجاره دهند، نیز غیرقابل دسترس شد.

بیش از 70 هتل و مرکز اقامتی از ایران در وب‌سایت Booking به ثبت رسیده بود و این امکان را برای گردشگران جهان مهیا می‌کرد که به صورت آنلاین و با کارت‌های اعتباری خود در این هتل‌ها اتاق رزرو کنند. اما اکنون در پی خروج آمریکا از برجام و بیم شرکت‌های خصوصی سایر کشورها از اینکه در صورت همکاری با ایران مشمول تحریم‌های ثانویه آمریکا شوند، صنعت هتلداری کشور نخستین حوزه‌ای از گردشگری بوده که تحت تاثیر قرار گرفته؛ تمام این هتل‌ها از فهرست اقامتگاه‌های موجود در ایران در وب‌سایت Booking حذف شدند و با سلب امکان رزرو اینترنتی مراکز اقامتی در ایران برای گردشگران سایر کشورها، اکنون حلقه محاصره اقتصادی بر صنعت گردشگری کشور تنگ‌تر شده است.

این شرکت بزرگ بین‌المللی، که امکان رزرو هتل و اقامتگاه در بسیاری از شهرهای کشور همچون تهران، اصفهان، شیراز، مشهد، یزد و بیرجند را برای گردشگران خارجی مهیا کرده بود، در حالی به فعالیت‌های خود در ایران پایان داده است که به باور کارشناسان در ایام حضور خود در بازار هتلداری کشور مزایای مهمی همچون «شکل‌گیری رقابت میان بنگاه‌های اقامتی»، «امکان قیمت‌گذاری شناور برای بنگاه‌ها»، «جلب بیشتر اعتماد در گردشگر خارجی» و «حضور بیشتر گردشگران در کشور» را به همراه داشت.

نکته قابل توجه این است که دو سال پیش که برای نخستین بار Booking وارد بازار رزرو هتل در کشور شد، با میل و اقدام خود این همکاری را آغاز کرده بود و مسولان این شرکت بارها اظهار کرده بودند که تمایل به توسعه فعالیت‌های خود در بازار ایران دارند. اما تنها کمتر از 24 ساعت بعد از اظهارات رئیس‌جمهوری ایالات متحده مبنی بر خروج از توافق جامع هسته‌ای «برجام» و بازگشت تحریم‌ها بود که ایمیل مشابهی از طرف این شرکت به همکاران هتلدار ایرانی‌اش ارسال شد؛ نامه‌ای با این مضمون که به‌رغم میل شدید به همکاری، از آنجا که شرکت مادر این وب‌سایت ارائه‌دهنده خدمات اقامتی شرکتی آمریکایی است، Booking ناچار است بنا بر قوانین داخلی ایالات متحده همکاری خود را با ایران متوقف کند.

چرا ثبت در Booking مهم است؟

شاید یکی از مهم‌ترین مشکلات زیرساختی صنعت گردشگری کشور که برای ورود و اقامت گردشگران در ایران مشکلات و دردسرهای بسیاری ایجاد می‌کند، عدم امکان استفاده این گردشگران از کارت‌های اعتباری خود همچون ویزاکارت و مسترکارت در کشور است. بخش گسترده‌ای از جامعه گردشگران جهان از این کارت‌های اعتباری برای انجام مبادلات مالی و پرداخت هزینه خدمات و کالاهای مورد نیاز خود استفاده می‌کنند. همچنین این کارت‌های اعتباری به مشتریان خود این امکان را می‌دهد که بدون محدودیت از سایت‌های اینترنتی، فروشگاه‌ها و بازارهای سایر کشورها نیز خرید مورد نیاز خود را انجام دهند؛ اما در ایران، به‌دلیل تحریم‌های بانکی که کشور ذیل آنها قرار دارد، استفاده از این زیرساخت مالی بین‌المللی ممکن نیست که حضور گردشگران خارجی در ایران را با دردسرهایی همراه می‌کند.

در چنین فضایی، اعمال گاه و بیگاه برخی تحریم‌ها محدودیت‌های موجود در صنعت گردشگری کشور را افزایش می‌دهد که حذف هتل‌ها و مراکز اقامتی کشور از وب‌سایت Booking مصداق روشنی از این محدودیت‌ها است.

وب‌سایت Booking یکی از معتبرترین بنگاه‌های ارائه خدمات اقامتی به گردشگران جهان است که مسافران شهرها و مناطق مختلف در سراسر جهان می‌توانند با مراجعه به این وب‌سایت، برای سفر خود برنامه‌ریزی و محل اقامت خود را رزرو کنند. Booking در کنار برخورداری از اعتباری بالا که به موجب همکاری با مراکز اقامتی باکیفیت آن را کسب کرده، عموما برای تخفیف‌های گسترده‌ای که به مشتریان خود می‌دهد، شهرت دارد.

فرصت قیمت‌گذاری شناور

در این میان یکی از مقامات هتل بزرگ فردوسی تهران، که نخستین هتلی از ایران بود که در وب‌سایت Booking ثبت شده بود در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» اظهار می‌کند: «حدود 2 سال پیش از نمایندگی خاورمیانه Booking که در دبی مستقر است با ما مکاتبه و ابراز تمایل کردند که هتل ما و چند هتل دیگر را در وب‌سایت خود ثبت و ایران را به مقاصد خود اضافه کنند. در حقیقت خود این شرکت بود که برای همکاری با هتل‌های ایرانی قدم نخست را برداشت و حضور در بازار ایران برایشان جذابیت داشت.»

سیداحسان ذوالفقاری می‌افزاید: «شیوه همکاری به این صورت بود که پس از حضور گردشگر در هتل، حق کمیسیون مربوطه را به حساب ارزی Booking در یکی از بانک‌های کشور واریز می‌کردیم که از این حیث برای هتلداران ایرانی منفعت داشت. با ثبت هتل‌ها و مراکز اقامتی کشور در این وب‌سایت رقابت خوبی میان این بنگاه‌ها شکل گرفته بود که در صورت تداوم کیفیت خدمات را به شکل قابل توجهی ارتقا می‌بخشید.»

وی در خصوص مزایای حضور این شرکت در بازار هتلداری کشور تصریح می‌کند: «شاید یکی از مهم‌ترین اثرات مثبت همکاری مراکز اقامتی کشور با Booking در این موضوع بود که به هتلداران این امکان را می‌داد که بسته به زمان، نرخ هتل‌ها را به صورت شناور و به‌دلخواه خود تعیین کنند. این مسئله برای هتلداران اهمیت ویژه‌ای دارد؛ چراکه در غیر این صورت و در حالتی که طرف حساب تنها آژانس‌های ارائه‌دهنده تور باشند، کاری که می‌توان به لحاظ قیمتی انجام داد این است که نهایتا اتاق‌ها را با یک تخفیف نسبت به نرخ مصوب موجود به آژانس‌ها ارائه دهیم که عموما این تخفیف‌ها بیشتر حاشیه سود آژانس‌ها را افزایش می‌دهد تا اینکه مشتری از آنها برخوردار شود.»

این فعال گردشگری کشور عنوان می‌کند: «طی این مدت که Booking با ایران همکاری کرد، بیش از 70 هتل و مرکز اقامتی در سراسر کشور و در شهرهای مختلفی همچون تهران، یزد، اصفهان، شیراز، مشهد و بیرجند به شبکه این وب‌سایت پیوستند که در جذب گردشگر خارجی به کشور بسیار موثر بودند. عموما گردشگران در دنیا به خاطر اعتبار این وب‌سایت، نسبت به هتل‌ها و مراکز اقامتی‌ای که در Booking به ثبت رسیده باشند حس مثبت بیشتری دارند. بخشی از این مسئله نیز به این موضوع باز می‌گردد که در این وب‌سایت قیمت‌ها به‌طور شفاف‌تر در معرض دید گردشگر قرار دارد که نسبت به رزرو هتل از طریق آژانس‌ها یک مزیت محسوب می‌شود.»

ذوالفقاری می‌گوید که درست یک روز پس از آن‌که ترامپ به‌طور رسمی از بازگشت تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران سخن گفت، از طرف شرکت Booking ایمیلی به تمام همکاران ایرانی این شرکت ارسال شد که از آن‌جا که شرکت مادر این بنگاه (شرکت Priceline)، شرکتی آمریکایی است، امکان ادامه همکاری بر اساس قوانین داخلی این کشور وجود ندارد و Booking برخلاف میل خود ناچار است که فعالیت‌های خود را با هتل‌ها و مراکز اقامتی ایرانی متوقف کند.

Airbnb هم رفت!

در همین حال، یک فعال دیگر هتلداری در کشور تصریح می‌کند: «در مدت زمان حضور Booking در ایران فرآیند ثبت هتل‌های ایرانی در این وب‌سایت با دشواری‌هایی همراه بود. کشور از زیرساخت‌های مالی همچون ویزاکارت و مسترکارت برخوردار نیست و برای ثبت اقامتگاه در این وب‌سایت به داشتن چنین حساب‌هایی نیاز است.»

شهریار سلیمی ادامه می‌دهد: «در دنیا اعتماد بسیار زیادی میان گردشگران به این وب‌سایت وجود دارد، چراکه تخفیف‌های گسترده‎‌ای برای رزرو اقامتگاه ارائه می‌دهد و عموما با هتل‌ها و مراکز اقامتی معتبر و باکیفیت همکاری می‌کند؛ بنابراین همین که نام یک اقامتگاه در این وب‌سایت باشد خود یک بازاریابی خوب برای آن اقامتگاه است و برخورداری از چنین امکانی می‌توانست امتیاز مثبتی برای صنعت گردشگری کشور باشد. این شرکت نیز تمایل داشت که کسب‌وکارش را در ایران توسعه دهد اما اکنون دیگر این همکاری متوقف شده و بعید به‎نظر می‌رسد که در آینده نزدیک مجددا از سر گرفته شود.»

اما حذف هتل‌ها و مراکز اقامتی ایرانی از وب‌سایت Booking نخستین مورد اعمال محدودیت بر گردشگری ایران در حوزه ارائه خدمات اقامتی نیست. یکی دیگر از بنگاه‌های عظیم دنیا در این حوزه، شرکت Airbnb است که در آن مردم عادی در تمام نقاط دنیا این امکان را دارند که از طریق اینترنت اتاق یا ملک خود را به گردشگران به‌عنوان اقامتگاه اجاره دهند.

با این‌همه از ابتدای آغاز به‌کار این شرکت برای کاربران ایرانی AirBnB این امکان مهیا نبود تا بتوانند مسکن خود را به گردشگران اجاره دهند؛ اما به‌رغم محدودیت‌های پرداخت ارزی، این امکان برای گردشگران ایرانی مهیا بود که در دیگر شهرهای جهان اقامتگاه رزرو کنند.

با این‌همه حالا چندی است که  AirBnB نیز حتی اجازه ورود به وب‌سایت خود را به کاربران ایرانی نمی‌دهد. هنگام ورود به این وب‌سایت از داخل ایران، این پیغام نمایش داده می‌شود که «AirBnB در کشور شما غیرقابل دسترسی است؛ شرکت ما موظف است که خود را با قوانین تحریم ایالات متحده تطبیق دهد و بنابراین از ارائه خدمات به کاربران در کریمه، سوریه، کره‌شمالی و ایران معذور هستیم.»

به نظر می‌رسد پیامدهای خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها علیه ایران، خیلی زودتر از آنچه انتظار می‌رفت دارد چهره خود را به نمایش می‌گذارد. در این میان تنها کسب و کارهای گردشگری ایران که در این چند سال اخیر رشد خوبی را در حساب‌های خود مشاهده می‌کردند، نیستند که باید تاوان این خروج را بدهند؛ گردشگران علاقه‌مند به دیدن ایران نیز حالا امکان جست‌وجوی هتل مورد علاقه خود را در مهم‌ترین سایت‌ رزرواسیون آنلاین را از دست داده‌اند.