یک سال بعد از سپری شدن دولت دوم تدبیر و امید

 روزنامه ایران در یادداشتی به قلم غلامرضا ظریفیان نوشت:

قریب به یک سال پس از رأی دوباره اکثریت مردم به حسن روحانی برای برعهده گرفتن مسئولیت ریاست جمهوری ایران این پرسش مطرح است که او تا چه حد به وعده‌ها و شعارهایش متعهد و استوار است و تا چه حد توانسته آنها را عملیاتی کند. این سؤال را به تعبیری می‌توان این گونه مطرح کرد که  آیا روحانی در اردیبهشت 97 می‌تواند حائز نمره قبولی باشد و همچنان حمایت مردم و نخبگان را از آن خود کند.

برای پاسخ به این پرسش‌ها باید بدانیم که دیدگاه‌ها و نگرش‌های مختلفی درباره حسن روحانی در گذشته و اکنون وجود داشته است. زیرا در ارزیابی نوع نگاه و نحوه مواجه شدن با مسائل و پدیده‌ها ما با دو چهره تا حدودی متفاوت از روحانی قبل از سال 92 و پس از آن روبه‌رو هستیم.  پیش از سال 92 او روحانی سیاستمداری بود که در کنار آیت‌الله‌ هاشمی رفسنجانی، ذیل جریان سیاسی جامعه روحانیت مبارز و البته تا حدود قابل توجهی روشن‌بین‌تر و بازتر از معدل جریان سیاسی که به آن تعلق داشت، تعریف می‌شد. اما به هر حال چارچوب‌های خاصی بر موضعگیری‌های او احاطه داشت.

از سال 92 به بعد، بویژه پس از تأیید نشدن صلاحیت ‌هاشمی رفسنجانی از سوی شورای نگهبان، جامعه با روحانی دیگری روبه‌رو شد. او پس از این مقطع زمانی کسی است که صریح ابراز عقیده می‌کند، شجاعت لازم را دارد... او به صراحت فضای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی جامعه را نقد می‌کند و مدافع وضع موجود نیست. با این همه آنچه در عمل در دوران ریاست جمهوری او از 92 تاکنون رخ داده است را نمی‌توان صرفاً با دیدگاه‌های فردی روحانی سنجید و ارزیابی کرد. زیرا ظرفیت‌های کشور و مناسبات حاکم حتی یک فرد کاملاً اصلاح‌طلب را هم مجاب می‌کند که باید با احتیاط حرکت کند. مشکلات مبتلا‌به  داخلی و خارجی موجب می‌شود کسی که در بستر مهم‌ترین بخش مدیریت کشور قرار دارد، با وجود حفظ اصول نتواند با آزادی تام و تمام در جهت تحقق ایده‌هایش حرکت کند.

با این ملاحظات کارنامه روحانی از سال 92 تا 96  کارنامه‌ای نسبتاً موفق بود. او توانست تا حدود قابل دفاعی دیدگاه‌های خود را در حوزه‌های مختلف از جمله سیاست خارجی، اقتصاد، فرهنگ و سیاست داخلی اجرایی کند. بنابراین اگرچه  بر اثر پیچیدگی‌های حاکم بر امور سیاسی ضعف‌ها و انتقاداتی در آن عملکرد  وجود داشت، اما توانست در سال 96 یکبار دیگر با اقبال مردم و جریان‌های سیاسی اصلاح‌طلب و اعتدالگرا مواجه شود. رأی‌دهندگان به  روحانی اعتقاد داشتند او بیش از دیگر رقبا می‌تواند مصالح  و منافع کشور را تأمین نماید. اقبال و حمایت مردم اما این انتظار را پدید آورد که روحانی دوران دوم ریاست جمهوری خود را با گام‌های قوی‌تری آغاز کند. کابینه خود را در سطوح عالی و میانی، از وزرا تا استانداران، با افراد قوی‌تر و همگام‌تری تشکیل دهد تا بتواند از همه ظرفیت‌های قوه مجریه و اختیارات دولت در راستای عمل به شعارهایش بهره بگیرد. با این حال این انتظار چنانکه باید، برآورده نشد. از آنجا که شخص رئیس جمهوری نیز اخیراً در سخنانی به انتقاد از بخشی از این مسائل و عملکرد برخی همراهان خود در دولت پرداخت؛ معلوم است که خود ایشان هم بر ضعف‌های موجود وقوف دارد. ضعف‌هایی که اگر برطرف شود، ما با فضا و عملکرد بهتری مواجه  خواهیم بودیم. اما واقعیت آن است که باز هم  نمی‌توان تأثیر ملاحظات کشور از جمله موانع خارجی، تحریم‌ها، دست‌اندازهای پیش روی برجام و نوع مسائلی را که در داخل  وجود دارد  منکر شد.  بنابراین باز هم می‌توان نسبت به آنچه می‌توانست در کشور باشد، کارنامه روحانی در تلاش برای عمل به وعده‌هایش کارنامه قابل قبولی بوده است. این امتیاز در مقایسه با تصور شرایطی که  اگر ایشان نمی‌آمد و همین روش‌ها را اعمال نمی‌کرد، با آن روبه‌رو می‌شدیم ارزش بالاتری دارد. چنانکه مشخص نبود اگر دولت و رئیس جمهوری دیگری بر سر کار بود چه واکنش احساسی به مسأله خروج امریکا از برجام بروز می‌داد و آیا چنین رویکرد مدبرانه و هوشمندانه‌ای اتخاذ می‌نمود یا خیر.

در ارزیابی یکساله دولت دوازدهم باید گفت که اگر چه حسن روحانی می‌توانست در دوره دوم از دوره اول نمره  بالاتری کسب کند، اما این موضعگیری که او  از وعده‌هایش عدول کرده است، بر اساس انصاف نیست. به شخصه معتقدم که روحانی در این مدت همچنان تلاش کرده است به وعده‌هایش عمل کند. بی گمان در عینیت بخشیدن به این خواست ضعف‌هایی وجود داشته است. با این همه باید امیدوار بود که روحانی و دولتش در فرصت باقیمانده که فرصت اندکی هم نیست به برطرف کردن این ضعف‌ها و اجرایی کردن آن خواست‌ها بپردازند.