گمانه‌ها درباره تجزیه استان تهران

 تهران، روز به روز بزرگ و بزرگتر شد تا آنجا که برای خودش نیز جا نداشت. به مرور مردم برای زندگی در چهارگوشه تهران سکونت گزیدند. تا آنجا که شهر تهران به میزانی گسترده شد که تفکیک مناطق آن نیز به سختی ممکن بود. این گستردگی جمعیتی در غرب و جنوب تهران محسوس بود. شاید ایجاد استانی با نام البرز از همین سرریز شدن جمعیت در تهران نشات گرفته است. حال اینکه مناطق جنوبی و شهرهای مختلفی که هرچند در تاریخ نام ونشانی داشتند اما رشد جمعیتی شهر تهران به آن نقاط نیز سرایت کرد و نهایتا تبدیل به شهرهای بزرگی شدند.

مناطقی چون ورامین، قرچک، پیشوا، اسلامشهر، رباط کریم، شهریار، پاکدشت و بسیاری دیگر از این دست شهرها هستند که تابخش زیادی از نظر اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی دست خوش احوالات پایتخت ایران شده اند. در سال های اخیر با ایجاد استان های مختلف دولت ها سعی در حل مشکلات مختلف مردم مناطقی داشتند که زیر سایه شهرهای بزرگتر قرار می‏گرفتند. با این حال بیش از 5سال است که موضوع ایجاد استانی در مجاورت استان تهران که شامل شهرستان های این استان است به گوش می رسد. استانی با نام پیشنهادی «پانزده خرداد»!

روز گذشته سید حسین نقوی پس از 5 سال یک بار دیگر در ارتباط با استان جدیدی در منطقه نمایندگی خود سخن به میان آورد. استانی که به عقیده او باید سه منطقه قرچک، ورامین، پیشوا و پاکدشت را در بر بگیرد. نام پیشنهادی او برای این استان «خرداد» یا همان 15 خرداد است. نامی که به خاطر وقایع مربوط به خرداد ماه سال 1342 انتخاب شد. روزی که مردم ورامین در واکنش به دستگیری امام خمینی(ره) کفن به تن کردند و به سمت تهران حرکت کرده بودند که نیروهای نظامی آن‌ها را به گلوله بستند.

براساس آمار نفوس و مسکن سال 1395 جمعیت ورامین حدود 283 هزار نفر و جمعیت قرچک حدود 270 هزار نفر است. همچنین جمعیت پیشوا در سرشماری سال 1395 نشان می‌دهد که پیشوا حدود 86 هزار نفر جمعیت دارد. این بدان معنی است مجموع این سه منطقه جمعیتی بالغ بر 650 هزار نفر جمعیت دارد. هرچند براساس گفته های نماینده مردم ورامین، قرچک و پیشوا اگر دشت ورامین را برای استان شدن در نظر بگیریم که شمال مناطقی چون پاکدشت نیز می شود، این مناطق جمعیتی 1 میلیونی پیدا کرده و قابلیت استان شدن را از نظر جمعیتی دارند.
نقدی درآخرین اظهارات خود در این باره گفته بود: « ایجاد تنها استانی که در تقسیمات کشوری مطرح شده و پرونده آن در وزارت کشور موجود است، استان ۱۵ خرداد است که از نظر پتانسیل جمعیت نیاز به اضافه‌شدن شهرستان دیگری ندارد، چراکه دشت ورامین دارای یک میلیون جمعیت است.»

گفتنی است براساس قوانین تقسیمات کشوری و آنچه در ماده 9 این قانون آمده است یک استان جدید باید حداقل یک میلیون جمعیت داشته باشند.

قرچک، ورامین، اسلامشهر، پاکدشت و بسیاری دیگر از شهرهای اطراف تهران هرچند پیشینه و تاریخی غنی در آن دیده می شود اما در گذشته به این اندازه وسعت نداشته و جمعیت این مناطق نیز رشد اینچنینی نداشت. پرسش این است که این رشد جمعیتی از کجا ناشی می‌شود؟ پیش از این کارشناسان شهری به پاسخ این سوال اندیشیده اند؛ جمعیتی که ناشی از سرریز شدن جمعیت شهر تهران است.

گفتنی است براساس لایحه جامع تقسیمات کشوری برای سطوح مختلف تقسیم بندی 9 پارامتر و شاخص اصلی درنظر گرفته شده است، که بر این اساس شاخص های «امنیتی قضایی»، «سیاسی»، «طبیعی»، «اجتماعی»، «فرهنگی»، «بهداشتی و درمانی»، «آموزشی»، « اقتصادی» و «محرومیت» از موارد هستند که مناطقی با جمعیت حداقلی یک میلیون باید آن را دارا باشد تا تبدیل به یک استان شود. حال اینکه به طور مثال در مسائل بهداشتی و درمانی مردم جنوب و جنوب غربی استان تهران با مشکلات عدیده بهداشتی مواجه اند و در بسیاری از مواقع برای درمان ناچار به پایتخت منتقل می شوند.

در سایر زمینه ها اما محمد محمودی شاه‌نشین، نماینده مردم شهریار در مجلس شورای اسلامی درگفت و گو با «ابتکار» می گوید: «من و بسیاری از نمایندگان استان تهران بر این باور هستیم که این استان هر روز بزرگتر می شود و هم اکنون نیز از نظر جمعیتی زیادی بزرگ شده است. آن چیز که در ذهن ما است و به صورت یک ایده مطرح شده است را می توان به تشکیل دو استان در جنوبی و جنوب شرقی تهران تفکیک کرد.»

وی در تشریح این دو استان که در کنار استان تهران و البرز می تواند تشکیل شود، می گوید: «مناطقی چون قدس، رباط کریم، ملارد و دو منطقه دیگر را می توان در قالب یک استان غربی و مناطقی چون قرچک، ورامین، پاکدشت، پیشوا و ... را نیز می توان در قالب یک استان جنوبی در کنار تهران ایجاد کرد.»

محمودی با اشاره به اینکه استان شدن در پیشرفت این مناطق تاثیر بسزایی دارد، ادامه می دهد: «این مناطق از بسیاری از جهات قابلیت استان شدن را دارند. وجود کارخانه ها و در کنار آن وجود مشاغل و امکانات کافی از جمله این موارد است.»

نماینده مردم شهریار در پاسخ به این سوال که در حال حاضر مردم مناطق جنوبی تهران از وضعیت بهداشت و درمان مناسبی برخوردار نیستند، پس چگونه قابلیت استان شدن در این مناطق وجود دارد؟ می گوید: «همیشه در این مناطق ضعف درمانی و بهداشتی وجود داشته که یکی از دلایلش همین بزرگ شدن تهران است. به عقیده من کم کم می شود این مناطق را به پیشرفت رساند و حتی درآن بیمارستان ایجاد کرد اما همه این ها بستگی به این موضوع دارد که این مناطق درقالب یک استان و یک مدیریت نو قرار بگیرند.»

طهران قدیم از چند کوچه و خیابان تجاوز نمی کرد؛ تهران امروز از دماغه دماوند شروع می شود و می رود تا به بیابان برسد! شاید تجزیه تهران با این انفجار جمعیتی و معضلاتی که هر روزه به تعداد آن افزوده می شود مسیر اشتباهی نباشد اما اشتباه زمانی رخ می دهد که مسیر صحیحی انتخاب نشود و کار بدون کارشناسی در اولویت قرار گیرد. به گونه ای که تنها تقسیم شدن تهران مهم باشد و مسائلی چون امنیت، بهداشت و اقتصاد مردمی که جدا می شوند دیده نشود. هرچند موضوع ایجاد استان در مجاورت تهران تنها در حد یک ایده است و هنوز حتی بحث های کارشناسی آن آغاز نشده است اما امیدی را برای حرکت درمسیر پیشرفت در چشم مردمان جنوبی استان تهران ایجاد کرده است. امیدی برای حل آسیب های اجتماعی که سال ها گریبانگیر آن ها بوده است و امید می رود روزی این وضعیت بهبود یابد، شاید پیش از استان شدن!