از جزیه و قطع انگشت سیگاری‌ها تا ممنوعیت صندلی و کفش پاشنه بلند

نامشان از از اواسط خرداد ماه عالمگیر شد. زمانی که در یک حمله برق آسا سومین شهر بزرگ عراق یعنی موصل را به تصرف خود در آوردند. بدون آنکه خونی ریخته شود. پس از آن متوقف نشدند، و در کمتر از دو هفته توانستند تمام مناطق سنی نشین عراق به جز کردستان عراق را به کنترل خود در آورند. آنها تنها نیستند ائتلافی از مخالفان  سنی مذهب دولت عراق هستند از بعثی های نقشبندی گرفته تا ارتش اسلامی عراق و دیگر اسلامگرایان سنی مذهب فعال در این کشور. ائتلاف آن ها بیش از 12 گروه را در بر می گیرد که هر کدام در بخشی از عراق قدرت را در دست دارند. با این حال ابتکار عمل در دست داعش است.

داعش پس از فتح موصل نام خود را تغییر داد اعلام خلافت کرد، و خود را "دولت اسلامی" خواند. خلافتی که از بخشهایی از شمال سوریه آغاز می شود و تا عمق خاک عراق پیش رفته است. مرکز آنها در سوریه شهر رقه است و در عراق شهر موصل. ابوبکر بغدادی "خلیفه" آنها در اولین نماز جمعه ماه رمضان در مسجد موصل سخنرانی کرد و خود را به جهان نشان داد.

ابوبکر بغدادی و اعضای گروه بی‌رحم و خشن‌اش در تلاش اند تا تصرفات خود را ادامه دهند و "دولت اسلام" تشکیل دهند.  

داعش در هر شهری که می رود قوانین خودش را بر پا می کند. قوانینی که بر پایه تفسیر و  فقاهت نیست بلکه بر پایه برخی آیات قرآن است. آنها بدونه هیچ تفسیری فرامین محدود کننده را برجسته می کنند و بر مبنای آن خشونت ها صورت گرفته را توجیه می نمایند. داعش اگر خشن ترین گروه چریکی تاریخ نباشد یکی از خشن ترین گروه هاست.

آنها معتقدند با هر وسیله ای باید احکام اسلام را پیاده کنند و دولت اسلام تشکیل دهند. "جهاد" خشونت بار داعش حتی به اعضای این گروه نیز رحم نمی کند. یکی از اولین مواردی که داعش حضور خشونت بار خود را رسانه ای کرد در سوریه رخ داد زمانی که  یکی از اعضای این گروه سه نفر از مردم را به جرم اینکه از خواندن نماز خودداری کردند به گلوله بست، در برخی از گزارش ها گفته می شود این سه نفر از اعضای خود گروه بوده اند که بر سر لجبازی از خواندن نماز تمرد کرده اند.

فضای مجازی مملو از ویدئوهای اینچنینی از قتل عام توسط  اعضای داعش است. بسیاری از این ویدئوها توسط خود گروه منتشر شده است. برخی دیگر نیز توسط گروه های رقیب در راستای تاکید بر بی رحمی داعشی ها.  آنها تصاویر اعدام دهشتناک سربازان عراقی را نیز منتشر کرده اند. هدف آن ها وحشت افکنی است.

 داعش به عنوان یکی از انشعاب های القاعده شهرت یافته است انشعابی که در صدد است اصل خود را نیز در بر گیرد. این گروه سومین نسل القاعده هستند، پس از بن لادن و زرقاوی. ابوبکر بغدادی خود یکی از اعضای گروه زرقاوی بود که پس از حمله آمریکا به عراق اعلام موجودیت کرد. اما داعش به رهبری بغدادی بسیار خشن تر از دیگر گروه های القاعده است. به گونه ای که  اکنون رهبران القاعده داعش را متهم به افراطگرایی می کنند.

داعش برخلاف القاعده معتقد به تفسیر نیست آن ها فقط به متن توجه دارند، آن هم بخش هایی از متن که جهاد را توجیه کند. این گروه بر خلاف القاعده اجتهاد یک  نفر را نمی پذیرد و معتقد است که همگان می توانند براساس متن عمل کنند. به همین دلیل از القاعده عملگراتر است. القاعده کفار را دشمن اصلی خود می دانند  و به جنگ با غرب رفته است اما داعش معتقد است که جنگ با منافقین در اولویت قرار دارد.

آنها شیعیان را جزو منافقن می دانند و به همین دلیل دشمن اصلی خود به حساب می آورند. داعش شیعه اسیری را که قابل معاوضه  با اسیران خود نداند، می کشد. این گروه  موصل را پس از تصرف به جهنم اقلیت ها تبدیل کرده است به گونه ای که چهار راه پیش پای مسیحیان موصل گذاشته است. یا مسلمان شوید، یا بروید و یا جزیه دهید و یا بمیرید. این وضعیت برای دیگر ادیان نیز برقرار است. اما برای شیعیان  فرقه های اسلامی غیر تسنن کار بسیار سخت است.

شاید این سوال را بپرسید که مگر می شود پس از قرن ها هنوز سخن از جزیه به میان آورد؟ اما این واقعیت دارد آن ها می گویند ادامه خلافت عباسیان هستند.

گروه دیگری که تحت تاثیر رفتارهای بنیاد گرایانه داعش قرار دارند، زنان هستند. داعش قوانین سرسختانه ای در مناطق تحت نفوذ خود علیه زنان برقرار کرده است.

قوانین داعشی را در نحوه برخورد آن ها با زنان می توان تحلیل کرد. نگاه آنها به زن در "جهاد" در نوع خود شگفت انگیز است. آنها زنان را برای "جهاد نکاح" استخدام می کنند، تا جنگجویان مرد بتوانند بهتر بجنگند. هر چند که "جهاد نکاح" در میان دیگر گروه هاس سلفی نیز وجود دارد.

در حالت صلح نیز زنان با محدودیت های عجیبی روبه رو می شوند. گزارش های مختلفی از محدودیت هایی که داعش برای زنان در مناطق تحت نفوذ خود منتشر شده است. اجباری بودن چادر، پوشیه و نقاب گرفته تا ممنوعیت استفاده از کفش پاشنه بلند. حتی برخی گزارش ها از ممنوعیت استفاده از صندلی در یکی از مناطق سوریه توسط یک گروه داعش حکایت می کرد.

داعش زنان را هدف قرار داده است و پس از اقلیت ها در مناطق تحت تصرف بیشترین فشار را به آن ها وارد کرده است. چندی پیش اخباری از دستور داعش برای "ختنه" زنان در موصل منتشر شد، منبع خبر یکی از مقام های سازمان ملل بود اما داعش این خبر را تکذیب کرد. گرچه این خبر تکذیب شد اما نمی توان از این موضوع چشم پوشی کرد که در تفکر این گروه "ختنه زنان" وجود دارد.

این گروه برای مردان نیز محدودیت های قائل است. محدودیت هایی در نحوه پوشش و نحوه آرایش. مردان داعشی عموما موهایی بلند و ژولیده، ریش هایی بلند و نامرتب و سیبیل هایی کوتاه دارند. گفته می شود پوشیدن شلوار جین توسط افراد لاغر در این گروه قبیح است.

سیاه پوشان نقابدار کارهای عجیب دیگری همچون قطع برق در برخی از مناطق برای جلوگیری از تماشای تلویزیون دست زدند. این اقدام آن ها، شباهت زیادی به اقدام طالبان در افغانستان داشت، آن ها پس از ورود به شهر ها تلویزیون ها و رادیوها را خرد می کردند.

آنها شیوخ سنی را که از دادن قول وفاداری خودداری می کنند، گردن می زنند، مساجد شیعیان را آتش زده و سعی می کنند یک جنگ غیرنظامی فرقه ای به راه اندازند. گفته می شود این نیروها از آنجا که سیگار کشیدن را غیراسلامی می دانستند، انگشتان کسانی را که سیگار می کشیدند، قطع می کنند.

آنها همچنین برای پیشبرد مقاصد آب را بروی مناطقی که زیر بار حاکمیتشان نمی روند می بندند. داعش بر بخش های اصلی حاشیه رود فرات حاکمیت دارد و این موضوع باعث شده است تا از آب به عنوان ابزاری برای سلطه گری خود استفاده کند.

داعش در مدت حاکمیت بر بخش هایی از عراق و سوریه نمایی از حکومت اسلامی مورد نظر خود را به تصویر کشیده است. نمایی خشن و غیر انسانی. این گروه با وجود اینکه در میان خود افراد تحصیلکرده بسیاری دارد اما به بدوی ترین شکل ممکنه در حال گسترش قدرت خود است.

صدها نفر از اعضای داعش از شهروندان تحصیلکرده کشورهای اروپایی اند که در بهترین دانشگاه های جهان درس خوانده اند. ابوبکر بغدادی  "خلیفه" این گروه نیز در رشته حقوق در دانشگاه بغداد تحصیل کرده است. با این حال داعش در برخی مناطق تحت نفوذ خود در سوریه شغل وکالت را ممنوع کرده است.

با این اوصاف نباید از این مطلب عبور کرد که داعش جرات نکرده است که در تمام مناطق تحت نفوذ خود قوانین سختگیرانه را به اجرا در آورد. بلکه در بسیاری از مناطق عراق  این گروه از اجرای قوانین سختگیرانه خود داری می کند چرا که می داند در این صورت حمایت مردم محلی را از دست خواهد داد.

از سوی دیگر بسیاری از گروه های ائتلاف داعش با اجرای قوانین سختگیرانه موافق نیستند به همین دلیل در مناطق تحت نفوذ خود آزادی بیشتری برای شهروندان قائل اند.

آیا داعش می‌تواند مناطق اشغال شده را اداره کند؟
اکنون پس از ده ها روز حاکمیت داعش بر بخش های از عراق و سوریه این سوال اساسی مطرح است که آیا این گروه می تواند مناطق زیر نفوذش را اداره کند؟ آیا توانایی تشکیل و کنترل یک بروکراسی را دارد؟ قطعا تصرف یک منطقه و اداره آن دو موضوع کاملا متفاوتند.

داعش به منابع مالی دسترسی دارد، آن ها هم آب دارند، هم نفت و هم سرزمین، چاه های نفت دیر الزور سوریه و زمار عراق در دستان آن هاست. بزرگترین سدهای سوریه (سد دریاچه اسد) و عراق (سد موصل) و بخش های وسیعی از فرات در اختیار داعش است. آنها حتی اگر از حمایت ها خارجی نیز برخوردار نباشند (که هستند) می توانند هزینه های خود را تامین کنند. آنها اکنون به بزرگترین دشمن خود یعنی بشار اسد نیز نفت می فروشند.

با این حال برخی تحلیلگران معتقدند داعش سنگ بزرگی برداشه است، می گویند این گروه توان اداره مناطق اشغال شده را ندارد. این گروه به روش های حکومت داری آشنایی ندارد و این آن ها را با مشکل روبه رو خواهد کرد.

با وجود اینکه داعش می گوید می خواهد خلافت خود را تا اسپانیا برساند، اما خشونت شدید، عدم تساهل و تسامح در حکومت داری، نا آشنایی با اصول آن، از مواردی است که تحلیل گران را به این نتیجه می رساند که داعش در تداوم خلافتش ناکام می ماند.

ادامه حاکمیت داعش به پایگاه اجتماعی این گروه و ادامه حمایت ائتلاف حامی آن نیز باز می گردد، هنوز آن ها پایگاه اجتماعی خود را حفط کرده اند اما جرقه های اختلاف با برخی گروه های ائتلاف زده شده است. در برخی مناطق داعش با فرماندهان نقشبندیه و دیگر گروه های سنی مشکل پیدا کرده و حتی کار به درگیری کشیده شده است.