آیا پیونگ‌ یانگ از مواضع خود عقب‌نشینی کرده است؟

 باید گفت کره شمالی مواضع خود را حتی در دیدار مستقیم با ترامپ دنبال خواهد کرد و به‌نظر نمی‌رسد چیزی عوض شده باشد.

 از زمان روی کار آمدن دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در سال 2017 و اظهارات تند و تیز وی علیه کره شمالی و همزمان برگزاری رزمایش‌های نظامی مشترک واشنگتن ــ سئول و متعاقب آن آزمایشهای موشکی پیونگ‌یانگ، تنشها در شبه‌جزیره کره افزایش یافته است.

ترامپ در آغاز موج حملات خود تهدید کرد که کره شمالی را مجدداً در لیست کشورهای حامی تروریسم قرار می‌دهد و در اظهاراتی غیرمعمول در عرصه روابط بین الملل کیم جونگ اون رهبر کره شمالی را کوتوله و چاق خواند و تحریمهای سنگینی را به‌صورت یکجانبه و همچنین در شورای امنیت سازمان ملل علیه کره شمالی اعمال کرد.

مجموعه تنشهای لفظی، رزمایشهای نظامی، تحریم، آزمایش موشکی و هسته‌ای تنش در روابط واشنگتن و پیونگ‌یانگ را به اوج خود طی سالهای اخیر رساند تا جایی که حتی بحث به حمله احتمالی هسته‌ای کره شمالی به گوام و هاوایی هم کشیده شد.

درحالی که شواهد و شرایط موجود حاکی از وخیم‌تر شدن تنشها در شبه‌جزیره کره بود ناگهان موافقت کره شمالی با اعزام هیئتی بلندپایه برای حضور در مراسم افتتاحیه المپیک زمستانی در کره جنوبی تنشها را کمی کاهش داد و نشانه‌هایی از تمایل به تنش‌زدایی میان رهبران شمال و جنوب شبه‌جزیره کره نمایان شد.

مایک پنس، معاون رئیس جمهوری آمریکا نیز از این فرصت استفاده کرد و بعد از سفرش به کره جنوبی و شرکت در مراسم افتتاحیه المپیک زمستانی گفت واشنگتن آماده گفت‌وگوی بدون پیش‌شرط با کره شمالی است.

پنس به واشنگتن‌پست گفت اگر کره شمالی مایل به گفت‌وگو باشد، دولت ترامپ هم حاضر به این کار خواهد بود. با وجود این، مایک پنس باز هم کره شمالی را تهدید کرد که تا زمانی که پیونگ‌یانگ برای پایان دادن به برنامه تسلیحات هسته‌ای خود قدم برندارد، تحریم‌های سفت و سخت آمریکا علیه کره شمالی همچنان به‌قوت خود باقی خواهد بود.

به‌دنبال این فعل و انفعالات مقامات کره جنوبی در خبری غیرمنتظره از پیشنهاد رهبر کره شمالی برای مذاکره مستقیم با رئیس جمهور آمریکا خبر دادند، اقدامی که در صورت وقوع به مهمترین رویداد در تاریخ روابط دو طرف طی یک دهه اخیر تبدیل خواهد شد. بلافاصله پس از این پیشنهاد کاخ سفید از موافقت ترامپ با این گفت‌وگوی مستقیم خبر داد.

تحلیلگران و رسانه‌های غربی از زمان مطرح شدن این پیشنهاد، و به‌دلیل منزوی بودن کره شمالی از نظر رسانه‌ای در سطح بین المللی موجی را به‌راه انداخته‌اند مبنی بر اینکه رفتار آقای ترامپ که شامل حملات کلامی علیه کیم جونگ اون در توییتر، فشار بر چین برای اقدام شدیدتر علیه پیونگ‌یانگ و تشدید تحریم‌های کره شمالی در شورای امنیت سازمان ملل متحد بوده، در نرمش این کشور مؤثر بوده است.

در ادامه به بررسی مواضع کره شمالی و مذاکرات این کشور با آمریکا طی سه دهه گذشته می‌پردازیم تا مشخص شود پیونگ‌یانگ قبل از روی کار آمدن چهل و ششمین رئیس جمهور آمریکا چه اقداماتی انجام داده و آمریکا چگونه عمل کرده است.

 آیا کره شمالی از مواضع خود عقب‌نشینی کرده است؟
کره شمالی در سال 1985 به معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای پیوست و اولین تأسیسات خود را در همین دهه تأسیس کرد.
به‌دنبال برچیده شدن تسلیحات اتمی آمریکا از شبه‌جزیره کره بعد از امضای معاهده استارت بین آمریکا و شوروی سابق، کره شمالی و کره جنوبی در سال 1992 در زمینه خلع سلاح اتمی شبه‌جزیره توافق کردند.
در سال 1993 پیونگ‌یانگ با ورود بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی موافقت کرد و اولین بازدید در مارس 1994 انجام شد.
در ژوئن 1994 جیمی کارتر رئیس جمهور وقت آمریکا به پیونگ‌یانگ سفر کرد و با کیم ایل سونگ بنیانگذار کره شمالی دیدار و گفت‌وگو کرد. این یک رویداد تاریخی در روابط دو کشور بود.
در اکتبر 1994 کره شمالی طی توافق با آمریکا در ژنو برنامه هسته‌ای خود را متوقف و ساخت رآکتورهای اتمی خود را متوقف کرد، در مقابل آمریکا قول داد تحریمها علیه این کشور را تسهیل کند و دو رآکتور آب سبک برای پیونگ‌یانگ بسازد.
در سال 1999 کره شمالی موافقت کرد از آزمایش موشکهای دوربرد خودداری کند در مقابل واشنگتن برای اولین بار از زمان جنگ کره (1950) برخی تحریمهای علیه پیونگ‌یانگ را لغو کرد.
سال 2000 اولین نشست میان مقامات دو کره برگزار شد، یک ژنرال ارشد کره شمالی در واشنگتن با بیل کلینتون دیدار کرد و مادلین آلبرایت وزیر خارجه وقت به پیونگ‌یانگ سفر و با کیم جونگ ایل دیدار و رایزنی کرد. این دیدارها در مجموع منجر به توافق برای آغاز مذاکرات دو طرف بر سر برنامه موشکی کره شمالی شد اما در همین زمان دوران ریاست جمهوری بیل کلینتون به پایان رسید.

بدعهدی و کارشکنی‌های آمریکا؛ آغاز تنش دوباره
با پایان‌یافتن ریاست جمهوری بیل کلینتون و روی کار آمدن جرج بوش در سال 2001 و اتخاذ یک رویکرد سختگیرانه علیه کره شمالی، واشنگتن زیر میز زد و کره شمالی را کنار ایران و عراق "محور شرارت" توصیف کرد، چیزی که درباره توافق هسته‌ای ایران با 1+5 نیز رخ داد و تغییر رئیس جمهوری آمریکا موجب نقض عهد از سوی آمریکایی‌ها شد.

در سال 2002 بوش به‌بهانه آزمایش موشکی و ارسال دانش موشکی به ایران از تأیید پایبندی کره شمالی به قرارداد همکاری سال 1994 و همچنین ساخت رآکتور آب سبک برای کره شمالی خودداری کرد و به تعهدات خود عمل نکرد.
به‌دنبال اقدامات خصمانه آمریکا، کره شمالی فعالیت مجدد برخی سایتهای هسته‌ای خود را آغاز کرد و در سال 2003 از ان‌پی‌تی خارج شد.
علی‌رغم نقض عهد آمریکا، کره شمالی با مذاکرات موسوم به مذاکرات شش‌جانبه با کشورهای آمریکا، روسیه، چین، ژاپن و کره جنوبی موافقت کرد. دور اول این مذاکرات به نتیجه نرسید. به‌دنبال شکست مذاکرات آمریکا 25 میلیون دلار از داراییهای کره شمالی را در ماکائو مسدود کرد.
در دور بعدی مذاکرات در سال 2005 توافق مقدماتی میان اعضای گروه شش‌جانبه حاصل شد و یک بیانیه مشترک در زمینه توقف برنامه هسته‌ای کره شمالی و ورود بازرسان صادر شد. مشکلی که بر سر اجرای این بیانیه به‌وجود آمد «تفسیر متفاوت» آمریکا و کره شمالی در مورد تعهدات یکدیگر و اقدامات متناقض آنها به‌ویژه طرف آمریکایی با مفاد بیانیه بود، به این ترتیب، مذاکرات شش‌جانبه و بیانیه مشترک برای مدت 18 ماه به دست فراموشی سپرده شد.
به‌دنبال عمیقتر شدن بحران و تشدید تنش در روابط آمریکا و کره شمالی، پیونگ‌یانگ در اکتبر 2006 با اولین آزمایش اتمی جهان را شوکه کرد.
در سالهای 2006 و 2007 با تلاشهای پکن و روسیه مذاکرات شش‌جانبه مجدداً پیگیری شد و پیشرفتهای اندکی نیز حاصل شد که به‌موجب آن کره شمالی موظف شد گزارش صحیح و کاملی از فعالیت‌های هسته‌ای خود تا آخر دسامبر 2007 ارائه کند. کره شمالی با کمی تأخیر در سال 2008 گزارش خود را ارائه کرد و همچنین مبادرت به تخریب برج خنک‌کننده در مجتمع یانگ بیون کرد. آمریکا هم با تأخیر زیاد پیونگ‌یانگ را از لیست تروریسم خارج کرد اما در ادامه، مذاکرات باز هم به بن‌بست خورد.
در سال 2009 کره شمالی دومین آزمایش هسته‌ای خود را انجام داد و در اعتراض به اقدامات خصمانه آمریکا، ژاپن و کره جنوبی در سازمان ملل، بازرسان آژانس را اخراج و بازسازی سایت یانگ بیون را آغاز کرد.

مجموعه رویدادهایی که طی چند دهه گذشته رخ داده است نشان می‌دهد که کره شمالی همزمان با اتخاذ رویکرد سختگیرانه در قبال حضور نظامی آمریکا در شبه‌جزیره کره و انجام آزمایشهای هسته‌ای و موشکی، بارها و بارها پیشنهاد مذاکره در سطوح مختلف را نیز ارائه کرده است. شاید این شگرد پیونگ‌یانگ باشد که به‌صورت سینوسی مواضع مستحکم خود را پیش می‌برد و گاهی نیز پیشنهاد مذاکرات در سطح بالا را ارائه می‌کند.

پیشنهاد کره شمالی برای ملاقات مستقیم میان کیم و ترامپ چیز خارق العاده و عجیبی نیست. رهبران کره شمالی و آمریکا پیش از این نیز بارها با یکدیگر دیدار و گفت‌وگو کرده‌اند.

پیونگ‌یانگ قبل از روی کار آمدن ترامپ، با حضور نظامیان آمریکایی در شبه‌جزیره مخالف بود، خواستار توقف رزمایشهای نظامی سالانه واشنگتن و سئول بود، معتقد بود که اقدامات خصمانه واشنگتن صلح و ثبات شبه‌جزیره را به‌خطر انداخته است و شرط توقف فعالیتهای هسته‌ای، موشکی خود و خلع سلاح هسته‌ای شبه‌جزیره را همین موارد اعلام کرده بود. اکنون نیز کره شمالی همین مواضع را حتی در دیدار مستقیم با ترامپ دنبال خواهد کرد و به‌نظر نمی‌رسد چیزی عوض شده باشد.