پاسخ روسیه به حمله احتمالی آمریکا چه خواهد بود؟

 پاسخی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در سال ۲۰۱۷ به تلافی حمله شیمیایی در منطقه خان شیخون سوریه انجام داد و طی آن پایگاه هوایی الشعیرات سوریه را هدف حمله موشکی قرار داد، بیشتر یک اقدام نمادین بود اما پاسخی که این بار ترامپ به بهانه حمله شیمیایی دوما علیه دولت سوریه تدارک دیده ظاهرا قرار است گسترده‌تر باشد.

 روزنامه گاردین در تحلیلی از وضعیت موجود و حمله احتمالی آمریکا به سوریه به بهانه پاسخ به حمله شیمیایی اخیر در دوما ضمن طرح سوالاتی چنین نوشت:

اهداف احتمالی این حمله جدید ترامپ چیست؟
بعد از حمله شیمیایی سال ۲۰۱۷ در خان شیخون دونالد ترامپ دستور به حمله علیه پایگاهی که به گفته او جنگنده‌های سوری دخیل در این حمله شیمیایی از آنجا بلند شدند، داد. در این حمله ۵۹ موشک "کروز" از سوی کشتی‌های جنگی آمریکا در دریای مدیترانه شلیک شد که آسیب زیادی به باندهای فرود و آشیانه‌های هواپیما در فرودگاه الشعیرات وارد کرد اما این آسیب‌ها سریعا ترمیم شدند. آن حمله بیشتر یک حمله نمادین بود.

در صورتی که ترامپ دستور به یک حمله جدید علیه سوریه بدهد احتمالا این حمله قرار است فراگیرتر باشد. رئیس‌جمهور آمریکا در صورتی که احساس کند خط قرمزهایش زیرپا گذاشته شده‌اند دوست دارد که خودش را به عنوان یک فرد قدرتمند نشان دهد. (او با باراک اوباما قابل مقایسه نیست)

فرانسه نیز پیش از این گفته که آماده است در صورت اثبات استفاده دمشق از سلاح شیمیایی دست به اقدام بزند.

اهداف احتمالی در حمله دوم آمریکا به سوریه می‌تواند شامل دیگر پایگاه‌های هوایی سوریه و شاید هرآنچه که از خود نیروی هوایی سوریه باقی مانده باشند. ناوگان جنگنده‌های نیروی هوایی سوریه که پیش از این ضعیف و کم توان بودند شدیدا با حضور جنگنده‌های روسیه‌ای تقویت شدند. در عین حال سیستم دفاع هوایی سوریه در حملاتی که اسرائیل قبلا انجام داد آسیب‌های فراوانی دیدند.

قابلیت‌های آمریکا – غرب چیست؟
آمریکا یک گروه رزمی دریایی در شرق دریای مدیترانه دارد که مملو از موشک‌های دوربرد هستند. همچنین این کشور تعداد زیادی جنگنده در قطر داشته و تعدادی جنگنده دیگر هم در ناوهای هواپیمابر در خلیج‌فارس هستند که به بهانه بمباران داعش در آنجا حضور دارند. در عین حال سیاست انجام پروازهایی بر فراز عراق یا عربستان برای بمباران اهداف حکومت سوریه ممکن است حیله گرانه باشد. موشک‌ها احتمالا گزینه محتمل‌تر هستند چراکه سرنگون کردن آنها دشوارتر است و اهمیتشان کمتر. حمله کردن از سمت غرب در مجموع مشکلات کمتری به همراه خواهد داشت. در عین حال جنگنده‌های فرانسوی هم می‌توانند اهداف سوری را بعد از برخاستن از فرودگاه‌های فرانسه هدف بگیرند. اگر انگلیس هم به این جمع اضافه شود این کشور هم پایگاهی در نزدیکی سوریه در کشور قبرس دارد.

انگلیس چه مشارکتی می‌تواند در هرگونه حمله تلافی جویانه علیه سوریه داشته باشد؟
نیروی هوایی انگلیس تعداد زیادی قوا در خاورمیانه دارد که هنوز در اقدام علیه باقی مانده‌های داعش مشارکت دارند و به آسانی می‌توان از هواپیماها و پهپادهای آن برای هدف قرار دادن اهداف نظامی سوری در صورت لزوم استفاده کرد. انگلیس جنگنده‌های تورنادو در منطقه دارد که مشهور به انجام پروازهای در ارتفاع پایین و بمباران‌های دقیق هستند. همچنین انگلیس تعدادی جنگنده تایفون مسلح به موشک‌های هدایت شونده Paveway lV را در منطقه دارد. از طرفی پهپادهای "ریپر" مسلح به موشک‌های "هل‌فایر" نیز در دسترس هستند. همه این تجهیزات در چند هفته گذشته در شرق سوریه یا در عراق علیه داعش عملیات انجام داده‌اند.

با این حال ارزش اصلی هرگونه اقدام نظامی احتمالی بریتانیا در این عملیات تلافی جویانه برای آمریکایی که کمبودی به لحاظ دانش کارشناسی یا قدرت آتش ندارد این است که به آمریکا اجازه می‌دهد بگوید در این عملیات تنها نیست.

روسیه و سوریه احتمالا به این اقدام نظامی چه واکنشی نشان می‌دهند؟
با وجود آنکه سیستم‌های دفاع هوایی سوریه به شدت در اثر حملات اسرائیل در ماه مارس گذشته خسارت دیدند اما همچنان به عنوان یک تهدید مطرح است. موشک‌های فرسوده این سیستم می‌توانند سریع تر از جنگنده‌های مدرن پرواز کنند و چندی پیش یکی از این موشک‌ها از مدل SA-۵ که ۴۵ سال عمر داشت یک جنگده اف – ۱۶ اسرائیلی را سرنگون کرد و موجب ضد حمله‌های بعدی اسرائیل شد. با این حال این سیستم دفاع هوایی سوریه چندان نمی‌تواند موشک‌های دوربرد را مورد حمله قرار دهد. در عین حال پیش از این نیز نیروی هوایی اسرائیل توانسته بیش از ۱۰۰ حمله هوایی را بدون آنکه یکی از جنگنده‌هایش هدف آن قرار بگیرد انجام دهد.

پرسش مهمتر این است که آیا روسیه این بار سیستم دفاع هوایی توانمند اس – ۴۰۰ خود را که بیش از یکسال است در سوریه مستقر است فعال خواهد کرد یا خیر. این سیستم تهدیدی مرگبار برای مدرن ترین جنگنده‌های جهان محسوب می‌شود. روسیه در جریان حملات قبلی پاره‌ای از اوقات به مدت کوتاهی این سیستم را روشن کرد اما هنوز از آن عملا استفاده نکرده است. اخیرا هشداری که از سوی سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه به ترامپ درباره عدم دست زدن به حمله جدید علیه سوریه صادر شد می‌تواند نشان دهنده یک رویکرد متفاوت و احتمال دستور دادن به حمله‌ای از جانب روسیه به تلافی آن باشد.

مخالفان سوری چه چیزی می‌خواهند؟
آنچه که از مخالفان دولت سوریه باقی مانده نیروهایی به زانو درآمده هستند. این نیروها هیچگونه دفاعی از خود در مقابل حملات هوایی نمی‌توانند انجام دهند و اکثر پایگاه‌هایشان را از دست داده‌اند. تنها درعا در جنوب و ادلب در شمال در کنترل آنها هستند و شهر ادلب در عین حال به طور همزمان در کنترل گروه‌های افراط گری که دیدگاهی متفاوت نسبت به آنچه که بعد از جنگ در سوریه می‌خواهند،‌ دارد. در شش سال گذشته رهبران مخالفان دولت سوریه به شدت خواهان اعمال منطقه پرواز ممنوع یا انجام حملات هوایی برای تضعیف حکومت سوریه بودند.

جنگنده‌های روسیه و سوریه به شدت نیروهای مخالف بشار اسد را تسلیم خود کرده‌اند و آخرین مورد آن مربوط به غوطه شرقی است. در حالی که روسیه در حریم هوایی دست‌کم دو سوم سوریه تسلط دارد اعمال منطقه پرواز ممنوع یک گزینه نیست. رویای اصلی مخالفان سوری این است که حکومت بشار اسد سرنگون شود. اما این روزها این مساله حتی از سوی مخالفان حکومت سوریه در دست بررسی نیست و بهترین چیزی که مخالفان در این وضعیت می‌توانند امیدش را داشته باشند تضعیف نیروی هوایی سوریه است.