کاهش سطح جنگل‌های ایران

 بر اساس آخرین آمار و اطلاعات اعلام شده از سوی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، مساحت پوشش جنگلی کشور در حال حاضر حدود ۱۴.۲ میلیون هکتار اعلام شده است که این سطح حدود ۸.۶ درصد مساحت کشور را شامل می‌شود.

به گزارش ایسنا، برقراری تعادل و توازن بین نیازهای رو به افزایش جمعیت و منابع موجود در عرصه‌های طبیعی در زمره مهم‌ترین پیش‌شرط‌های دستیابی به اهداف توسعه پایدار قلمداد می‌شود. منابع طبیعی طیف گسترده‌ای از منابع را شامل می‌شوند که جنگل‌ها و مراتع در زمره مهم‌ترین ارکان منابع طبیعی هر کشور محسوب می‌شوند. فشارهای فزاینده نیازهای انسانی بدون توجه به ظرفیت تحمل این نظام‌های حیات‌بخش، باروری زیستی کره زمین را کاهش می‌دهد.

جنگل‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع طبیعی تجدیدپذیر نقش حیاتی در استمرار حیات و حفظ و پایداری زیست بوم‌ها ایفا می‌کنند. این مسئله بویژه در ایران که در زمره کشورهای خشک و کم آب جهان قلمداد می‌شود و دچار محدودیت شدید پوشش گیاهی بویژه پوشش جنگلی است، بسیار حائز اهمیت است. علاوه بر آن جنگل‌ها از جایگاه ویژه‌ای در توسعه اقتصادی و اجتماعی برخوردار و تضمین کننده استمرار حیات در بسیاری از زیست بوم‌ها هستند.

اگرچه در مورد مساحت جنگل‌های ایران از نظر بررسی‌های کمی و کیفی همچنین تخریب آنها آمار دقیقی وجود ندارد، با این وجود آمارهای موجود نیز می‌تواند علی رغم کاستی‌های فراوان، روند تخریب و انهدام جنگل‌های کشور را نمایان کنند. طبق اولین برآوردها در مورد مساحت جنگل‌های ایران در سال ۱۳۲۱ خورشیدی توسط کریم ساعی (موسس رشته جنگلداری و پایه‌گذار سازمان جنگل‌ها در ایران) ۱۹.۵ میلیون هکتار اعلام شد.

وی در سال ۱۳۲۹ در دومین برآورد خود سطح جنگل‌های ایران را ۱۸.۷ میلیون‌ هکتار عنوان کرد. همچنین در سال ۱۳۴۳ دفتر فنی مهندسی منابع طبیعی ایران آمار رسمی مساحت جنگل‌های کشور را ۱۸ میلیون هکتار اعلام کرد. به این ترتیب طی پنج دهه گذشته سطح جنگل‌های کشور از حدود ۱۸ میلیون هکتار به ۱۲.۴ میلیون هکتار و سطح جنگل‌های شمال کشور نیز از حدود ۳.۴ میلیون هکتار به ۱.۸ میلیون هکتار کاهش یافته است.

البته باید خاطرنشان کرد که بر اساس برآورد سازمان خواروبار کشاورزی (FAO) همچنین تعریف آن از جنگل، مساحت جنگل‌های ایران ۱۱.۷۵ میلیون هکتار اعلام شده است که در این صورت درصد سطح جنگل نسبت به مساحت کل کشور ۶.۸ درصد تنزل خواهد کرد. بر این اساس سرانه جنگل در ایران برای هر نفر حدود ۱۵۸ صدم هکتار به دست خواهد آمد که این رقم بسیار کمتر از متوسط شش دهم هکتار در سطح جهانی است.

بر اساس کتاب تحولات جمعیت در ایران، مقایسه تطبیقی شاخص مساحت جنگل‌ها به مساحت کشور (یکی از شاخص‌های آرمان هفتم توسعه هزاره) در بین کشورهای مختلف جهان تفاوت‌های زیادی را نشان می‌دهد. البته باید توجه کرد که مقدار این شاخص بسته به شرایط اکولوژیک و اقلیمی کشورها متفاوت است. به همین دلیل پایین بودن این شاخص صرفا به معنای تخریب بیشتر جنگل‌ها نیست، بلکه یکی از علت‌های اصلی خشک بودن و شرایط اقلیمی حاکم بر برخی از کشورها مانند ایران و نبود امکان تشکیل جنگل‌های انبوه در آنهاست. بنابراین کمتر بودن این شاخص را در مقایسه با سایر کشورها نمی‌توان صرفا به تخریب جنگل‌ها منتسب کرد. با این وجود مقایسه این شاخص در بین کشورهای مختلف جهانی تفاوت‌های زیادی را در بین کشورها در مقاطع مختلف نشان می‌دهد.