مهم‌ترین پرتاب‌های فضایی در سال96 چه بودند؟

 سال 1396 پر بود از پرتاب ماهواره‌های مختلف و متعدد که هر کدام برای بخشی از اکتشافات و کمک به زندگی بشر به فضا پرتاب شدند.

در اوایل سال 96 این "سازمان تحقیقات فضایی هند"(ISRO) بود که یک ماهواره مخابراتی موسوم به "GSAT-9" را با استفاده از موشک بومی "مارک 3" به فضا پرتاب کرد. ماهواره‌ای که به افغانستان و کشورهای جنوب آسیا خدمات مخابراتی ارائه می‌کند.
عظیم‌ترین و قدرتمندترین موشک بومی هند موسوم به "مارک 3" حامل "طیف‌سنج پرتو زمین ثابت"(GRASP) برای نظارت و مطالعه طبیعت ذرات باردار و تاثیر تابش در فضا بر روی ماهواره‌ها و قطعات الکترونیکی است.

اسپیس‌ایکس
اما یکی از شرکت‌هایی که در یک سال گذشته در عرصه فضا پیشگام بود و به توفیقات قابل توجهی دست یافت، شرکت "اسپیس‌ایکس" با مدیریت "الون ماسک" است. این شرکت طی سال 96 چندین و چند پرتاب موفق داشت که همه آنها به جز یکی، توسط موشک قابل بازیابی "فالکون9" به فضا پرتاب شد.

این شرکت ابتدا در اواخر اردیبهشت ماه، ماهواره ساخت بوئینگ موسوم به "اینمارست-5"(Inmarsat-5) را با موفقیت به فضا پرتاب کرد. این ماهواره ارتباطی که 6100 کیلوگرم وزن داشت سنگین‌ترین محموله‌ای بود که فالکون9 موفق به حمل آن شده بود.

ماهواره ارتباطی اینمارست-5 که بوئینگ آن را ساخته است برای گسترش شبکه ارتباطی "اکسپرس"(Xpress) استفاده می‌شود. این شبکه اطلاعات را با سرعت 50 مگابیت بر ثانیه به زمین می‌فرستد و با سرعت پنج مگابیت بر ثانیه از زمین داده‌ها را دریافت می‌کند که این سرعت 100 برابر سرعت ماهواره‌های قبلی این شرکت است.

پس از آن "اسپیس‌ایکس" یک مجموعه 10 تایی از ماهواره‌های شرکت "ایریدیوم" را به فضا فرستاد.

ایریدیوم شرکت ارتباطات ماهواره‌ای آمریکایی است، که در زمینه ارائه خدمات صدا و تصویر ماهواره‌ای و ساخت تجهیزات مخابراتی ماهواره‌ای فعالیت می‌نماید.

سپس این شرکت موفق شد با پرتاب دو موشک فالکون 9 در کمتر از سه روز رکورد سریع‌ترین پرتاب متوالی ماهواره را بشکند، چرا که کمتر از 48 ساعت پس از پرتاب 10 ماهواره "ایریدیوم"، توانست ماهواره بلغارستانی به نام "BulgariaSat-1" را در مدار قرار دهد.

ماهواره "اینتل‌ست 35 ای"( Intelsat 35e) ماهواره بعدی بود که توسط اسپیس‌ایکس پرتاب شد. این ماهواره که بیش از شش تن وزن داشت و برای پوشش مناطق آمریکا، اروپا و جنوب صحرای آفریقا به مدت 15 سال مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

سپس با عقد قراردادی بین اسپیس‌ایکس و نیروی هوای آمریکا، این شرکت اولین ماهواره جاسوسی تاریخ خود موسوم به "OTV X-37B" را به فضا فرستاد. این فضاپیما از نوع رباتیک بوده و سرنشینی در این ماموریت ندارد.

حدود 2 ماه بعد، یک مجموعه 10 تایی دیگر از ماهواره‌های شرکت "ایریدیوم" را راهی مدار زمین کرد.

بعد هم این شرکت موفق شد با استفاده از موشک قابل بازیابی فالکون 9 یک ماهواره خصوصی کره‌ای را به مدار زمین ببرد. این ماهواره 3700 کیلوگرمی که خدمات تلویزیونی ارائه می‌کند، با استفاده از صفحات خورشیدی و توان مصرفی 6.5 کیلووات نیرودهی می‌شود و در منطقه 113 درجه شرقی مناطق خاورمیانه، فیلیپین، ژاپن و کره را تحت پوشش قرار می‌دهد.

اما در بهمن ماه بود که اسپیس‌ایکس بزرگترین ماموریت خود را به انجام رساند. این شرکت بزرگترین موشک عملیاتی تاریخ موسوم به "فالکون هوی" را به همراه یک محموله عجیب شامل خودروی شخصی تسلا رودستر "الون ماسک" و یک مانکن با لباس فضانوردی به اسم "استارمن" پشت فرمان به همراه آهنگ "زندگی روی مریخ" از "دیوید بوئی" خواننده مشهور آمریکایی به سوی مدار مریخ روانه کرد.

از این پرتاب به عنوان یک تحول در صنعت فضایی یاد می‌شود، چرا که امکان سفر انسان به سیاره سرخ را قوت بخشید.

اسپیس‌ایکس در آغازین روزهای آخرین ماه سال هم یک جفت ماهواره اینترنتی موسوم به "استارلینک" را در مدار زمین قرار داد تا در آینده نه چندان دور با پرتاب چندین ماهواره دیگر از این نوع، اینترنت پرسرعت جهانی را برای مردم سراسر دنیا به ارمغان آورد.

و اما در آخرین روزهای سال بود که فالکون 9 پنجاهمین پرتاب خود را تجربه کرد و طی آن، ماهواره اسپانیایی "Hispasat 30W-6"را در مدار زمین قرار داد. این ماهواره خدمات پخش تلوزیونی و اینترنتی در اروپا، دریای مدیترانه و آمریکای جنوبی را فراهم می‌آورد.

آژانس فضایی اروپا(ESA)
آژانس فضایی اروپا اولین ماهواره تمام برقی خود موسوم به "SES-15" را با موشک "سایوز" از پایگاه فضایی جزیره گویان فرانسه به فضا پرتاب کرد. این موشک توسط "بوئینگ" تولید شده بود و یک ماهواره زمین‌آهنگ بود.
ماهواره "زمین‌آهنگ" ماهواره‌ای است که در مدار "زمین‌آهنگ" قرار دارد و دوره مداری آن با دوره گردش زمین یکسان است. این‌گونه ماهواره‌ها پس از هر زمان نجومی به موقعیت خود در آسمان باز می‌گردد.

سپس موشک آریان 5 موفق شد با ارسال دو ماهواره به نام‌های " ViaSat-2" و " EUTELSAT 172B"به صورت همزمان رکورد سنگین‌ترین محموله خود را بهبود دهد. هر دو ماهواره از نوع ارتباطی بودند که به ترتیب متعلق به شرکت‌های "ViaSat" و "EutleSat" هستند.

اما آریان 5 طی چهارمین پرتاب خود، دو ماهواره "هلاس ست 3)"Helas Sat 3) و "جی‌ست 17)"GSAT-17) را از پایگاه فضایی گویان فرانسه در مدار زمین قرار داد.

چندی بعد هم پنجمین پرتاب موشک آریان 5 با حمل ماهواره "اینتل‌ست"(IntelSat) و یک ماهواره ژاپنی برای پوشش تصویری آفریقا، اروپا و آمریکای لاتین انجام شد.

چند روز بعد، این آژانس فضایی یک ماهواره نظارت بر کیفیت هوای کل کره زمین موسوم به "Sentinel-5P" که آلاینده‌ها را روزی 20 میلیون بار در سراسر دنیا شناسایی کرده و اندازه می‌گیرد، به فضا فرستاد.
پس از آن طی آخرین ماموریت آژانس فضایی اروپا در سال 1396، 2 تاسواره(ماهواره مکعب‌شکل) موسوم به "لومیو(Lumio)"و "وی‌ام‌ام‌او(VMMO)"را برای مطالعه نیمه تاریک تنها قمر زمین در مدار ماه قرار داد.

تاسواره معادل فارسی کیوب‌ست(CubeSat) است و به نوعی از ماهواره‌های کوچک گفته می‌شود که به‌ صورت ماهواره‌ای متشکل از واحدهای مکعب‌شکل در ابعاد 10×10×10 با وزنی حدود 1300 گرم تعریف شده‌اند. به بیان دیگر، تاسواره‌ها ماهواره‌هایی هستند متشکل از واحدهای ساختاری مکعبی که بتوان آن‌ها را درون یک خشاب با قابلیت یکپارچه‌سازی با سامانه پرتابگر جانمایی کرد و به آسانی در مدار قرار داد.

ناسا
اولین پرتاب ناسا در سال 96 ارسال یک تاسواره برای شناسایی جو سیاره زهره بود.

سپس پس از دو بار تلاش ناموفق سرانجام موفق شد ماهواره هواشناسی مدرن "JPSS-1" را با استفاده از موشک "دلتا2" به فضا پرتاب کند. ماهواره JPSS-1 اولین ماهواره از چهار ماهواره نسل جدید ناسا است که در مدار زمین قرار می‌گیرد.

ناسا در همکاری با اداره ملی جوی و اقیانوسی آمریکا(NOAA) این ماهواره را تولید کرد و به فضا فرستاد. مسئولان این پروژه اعلام کرده‌اند که این ماهواره بخشی از برنامه مطالعه وضعیت آب و هوایی در قطب‌های زمین است و 85 درصد تمام مدل‌های آب‌وهوایی براساس داده‌هایی خواهد بود که از این ماهواره‌ها ارسال می‌شوند. دقت این ماهواره‌ها فوق‌العاده بالاست به طوریکه می‌توانند تغییر دما را تا 0.1 درجه سانتی‌گراد اندازه‌گیری کنند و هر 90 دقیق یک بار به دور زمین می‌چرخد.

اما ناسا در آخرین روزهای سال 96 دو خبر مهم داد. اول این که در ماه ژوئیه کاوشگر فراخورشیدی خود موسوم به "تس"(TESS) را با کمک شرکت اسپیس‌ایکس به فضا خواهد فرستاد.

این ماهواره موسوم به "تِس"(Transiting Exoplanet Survey Satellite) در حال حاضر در مرکز فضایی کندی ناسا در فلوریدا قرار دارد و هدف آن کشف و جمع آوری اطلاعات در مورد هزاران سیاره فراخورشیدی جدید با امید به یافتن حیات است.

خبر بعدی این که کاوشگر خورشیدی "پارکر" نیز احتمالا در ماه ژوئیه برای مطالعه خورشید از نزدیکترین فاصله ممکن به سمت این ستاره راهی خواهد شد.

طی سال 96 چند پرتاب دیگر نیز از جانب کشورها و شرکت‌های دیگر انجام شد که از جمله آنها می‌توان به پرتاب یک ماهواره جاسوسی توسط اتحادیه پرتاب فضایی آمریکا(ULA) با موشک "دلتا4"، پرتاب کوچکترین موشک تاریخ برای قرار دادن یک ماهواره در مدار زمین توسط آژانس اکتشافات هوافضای ژاپن(JAXA)، پرتاب اولین ماهواره اینترنت رایگان برای کشورهای در حال توسعه توسط شرکت "کوئیکا" و پرتاب نخستین ماهواره کشور غنا موسوم به "غنا ست-1)"Ghanasat-1) با کمک اسپیس‌ایکس اشاره کرد.

در این بین یک پرتاب ماهواره جالب هم داشتیم که رها کردن نخستین ماهواره چاپ سه‌بعدی از ایستگاه فضایی بین‌المللی توسط فضانوردان روسی طی یک پیاده‌روی فضایی بود.
آنها پنج نانو ماهواره‌ را از ایستگاه فضایی بین‌المللی رها کردند در حالی که محفظه خارجی و بسته‌ باتری نخستین ماهواره با استفاده از یک چاپگر سه‌بعدی تولید شده بودند.
هدف از ساخت این ماهواره، بررسی تحمل محیط فضا توسط یک ماهواره مجهز به قطعات چاپ سه‌بعدی اعلام شد. این ماهواره مجهز به ابزار الکترونیکی معمولی است و با زبان‌های مختلف با زمینیان ارتباط برقرار می‌کند. سامانه مزبور در واقع توسط دانشجویان دانشگاه پلی‌تکنیک تومسک در صربستان ساخته شده است.