عربستان به دنبال رخنه در جنوب عراق

 عربستان پس از شکست در مقابل نفوذ ایران در عراق، تلاش می‌کند از طریق کمک مالی، پروژه‌های سرمایه‌گذاری و تجاری، ورزش، رسانه و حتی از طریق شعر در بافت اجتماعی عراق نفوذ کند.

 راهبرد عربستان برای مقابله با ایران در جنوب عراق تغییر کرده است.

 مدتی است که اخباری درباره فعالیت‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی عربستان در جنوب عراق منتشر می‌شود. ناظران معتقدند که این اقدامات، نشان‌دهنده تغییر راهبرد عربستان در قبال ایران است. در همین رابطه، روزنامه لبنانی الاخبار طی یادداشتی به قلم دعاء سویدان به بررسی رویکرد جدید سعودی در جنوب عراق پرداخت و نوشت: عربستان، از چندی پیش تلاش‌هایش برای نفوذ در عموم عراق را، بویژه در استان‌های جنوبی آن، از طریق سلسله اقدامات و پروژه‌هایی که از آنها بوی جنگ نرم به مشام می‌رسد، بیشتر کرده است.

عربستان پس از شکست در مقابل نفوذ ایران در عراق، تلاش می‌کند از طریق کمک مالی، پروژه‌های سرمایه‌گذاری و تجاری، ورزش، رسانه و حتی از طریق شعر در بافت اجتماعی عراق نفوذ کند.

محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، طی سفر اخیرش به مصر گفته در بازی اخیر تیم ملی فوتبال عربستان با تیم عراق در یک استان شیعه‌نشین (بصره)، 70 هزار عراقی پرچم عربستان را به اهتزاز درآوردند. او این سخنان را در حین مباهات به اینکه کشورش «توانسته نظام ایران را در همه جا محاصره کند» و اینکه کشورش «در بعضی از کشورهای عربی از جمله عراق اثرگذار است» گفته است.

به گفته این روزنامه، سخنان بن سلمان، صرفا یک مباهات معمولی نیست بلکه این مباهات نشان دهنده افکار عربستان برای محاصره نفوذ ایران در عراق از طریق سیاست‌های نرم است. سیاست‌هایی که به جای ماشین‌های بمب‌گذاری‌شده از پول و پروژه و توافق‌نامه استفاده می‌کند. ممکن است سیاست‌سازان عربستان در ارزیابی موفقیت این گونه اقدامات اشتباه نمی‌کنند اما حقیقتی که این سیاست‌سازان به آن توجه نمی‌کنند این است که میراث سلبی سنگینی از عربستان در عراق باقی مانده است. میراثی که پاک کردن سریع و آسان آن دشوار است. علاوه بر این، دیگر گروه‌های موثر در سپهر سیاسی عراق، در مقابل سیاست‌های ریاض دست‌بسته نخواهند نشست.

از زمانی که عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان، در فوریه 2017 به عراق سفر کرد، تلاش گسترده این کشور برای نفوذ در استان‌های جنوبی عراق آغاز شد. جنوب عراق پایگاه اجتماعی اصلی کسانی است که عربستان آن‌ها را «مردان ایران» می‌خواند. یکی از استان‌های هدف عربستان، بصره است. بصره، سومین شهر بزرگ عراق و پایتخت اقتصادی این کشور به شمار می‌رود که هم بخشی از مهمترین میادین نفتی در آنجا واقع است و هم با عربستان مرز زمینی دارد. اقدامات عربستان، فقط به اعلام مقامات عربستان درباره اقتتاح قریب الوقوع کنسولگری عربستان در آنجا محدود نشد. بلکه همزمان با این اعلام، اخباری درباره خریداری زمین‌های پهناور در بصره توسط عربستان منتشر شد. این امر تاکید می‌کند که عربستان قصد دارد تا از تمام درب‌های بصره وارد آن شود.

در 28 فوریه گذشته در ورزشگاه «جذع النخله» بصره پس از وقفه 40 ساله، برای اولین بار تیم‌های ملی عربستان و عراق به مصاف هم رفتند. رسانه‌های نزدیک به ریاض به طور گسترده این بازی را جشن گرفتند و آن را «یک پیچ مهم در روابط عربستان و عراق با طعم ورزشی - سیاسی» دانستند. همزمان با این بازی، عربستان آشکارا اعلام کرده برای کمک به عراق در رفع تحریم‌های فیفا علیه ورزشگاه‌های عراق، بازی در این کشور را انتخاب کرده است. در ورزشگاه پلاکاردهایی دیده شد که از عربستان استقبال می‌کرد. شعارهایی از قبیل «عربستان، وعده و عمل» دیده شد. در شبکه‌های اجتماعی کارزاری با عنوان «منزل تو ای سبز» (منظور تیم ملی عربستان) به راه افتاد. ثامر السبهان، وزیر دولت عربستان در امور خلیج(فارس) این بازی را «پیروزی عربیت و وطن‌دوستی» توصیف کرد. بلافاصله پس از این بازی، سلمان بن عبدالعزیز، یک ورزشگاهی به عراق هدیه داد.

این هدیه، یک روز پس از جلسه شورای هماهنگی وزارتی عراق و عربستان اعلام شد. در این جلسه بین دو طرف 12 یادداشت تفاهم امضا شد. علاوه بر این، عربستان به سازمان‌های امدادرسانی عراق 20 میلون دلار اختصاص داد. عربستان در کنفرانس بازسازی عراق در کویت که در فوریه گذشته برگزار شد. یک میلیارد دلار به عراق داد و 500 میلیون دلار برای تامین مالی صادرات عربستان به عراق اختصاص داد. بلومبرگ با اشاره به این کمک‌ها، گفت کشورهای خلیجی کمک مالی به عراق را ابزاری برای تضعیف نفوذ ایران می‌دانند. این وبگاه، کمک‌های مالی را «هوشمندانه» توصیف کرد اما در موفقیت آن تشکیک کرد.

60 شرکت عربستانی در چهل‌وچهارمین نمایشگاه بین المللی بغداد شرکت کرده و افتتاح دفاتری در بغداد را آغاز کردند. از جمله، شرکت پتروشیمی سابک عربستان، دفتری در بغداد دایر کرد.

هجوم عربستان به عراق، فقط به کمک مالی و تبادل تجاری و سرمایه‌گذاری محدود نمی‌شود. بلکه شامل اقدامات مشابه آن بازی فوتبال هم می‌شود. در اواسط ماه گذشته، شاعران عربستانی از بازار تاریخی المربد بصره بازدید و در جشنواره ادبی شعر المربد شرکت کردند. یک ماه بعد، یک هیات رسانه‌ای متشکل از سردبیران روزنامه‌های رسمی به عراق سفر و با مقامات رسمی و نمایندگان پارلمان دیدار کردند.

بدین گونه، راهبرد جدید عربستان در عراق، پس از تحمل سال‌ها شکست‌های پی‌در پی، متجلی می‌شود. اگر چه این راهبرد خالی از عناصر قدرت نیست اما سه عامل آن را تضعیف می‌کنند و در معرض ناکامی قرار می‌هند: نخست آنکه چنین طرحی مستلزم صبر طولانی مدت و شرط‌بندی طولانی بلندمدت است. این چیزی است که ولیعهد عربستان فاقد آن است. بن سلمان برای محقق ساختن «بلندپروازی‌هایش» عجله دارد. دوم، دیگر طرف‌های رقیب (مانند ایران) در عراق حضور دارند و اقداماتی شبیه به اقدامات عربستان اتخاذ می‌کنند. البته یک تفاوت وجود دارد و آن این است که ایران عناصر قدرت اضافی (مانند قدرت‌گیری حشدالشعبی) دارد. سوم، عراق به لحاظ پیچیدگی‌های سیاسی کمتر از یمن نیست. بنابراین ممکن است عربستان خود را در باتلاقی ببیند که نتواند خود را از آن بیرون بکشد.

به لحاظ سیاسی، عربستان در انتخابات 12 ماه می آینده در عراق به دو طیف چشم دوخته است: ائتلاف اول تحت رهبری ایاد علاوی، نخست‌وزیر اسبق عراق است که شامل شخصیت‌ها و احزاب سنی است. ائتلاف دیگر، ائتلاف به رهبری مقتدی صدر است. این دومی علاوه بر جریان صدر، گروهای دیگری مانند حزب کمونیستی و گروه‌های جامعه مدنی را در برمی‌گیرد.

منبع : فرارو