ایست قلبی حیوانات در چهارشنبه سوری

 قوه شنوایی حیوانات بخصوص سگ و گربه به مراتب قوی‌تر از انسان‌هاست. به این مفهوم که صدای زیر 20 دسی‌بلی را که انسان‌ها نمی‌شنوند این حیوانات بخوبی می‌شنوند و بنابراین اگر بخواهیم شبیه‌سازی هم کنیم صدای وحشتناک ترقه برای این حیوانات بسیار بیشتر از انسان‌ها آزاردهنده و آسیب‌زاست. این موضوع می‌تواند اولین تاثیرش را در اعصاب شنوایی این حیوانات بگذارد.

: جشن چهارشنبه سوری دیگر حال و هوای سابق را ندارد، این ‌جشن هر سال از آیین‌ سنتی ‌دور ‌و به میدان جنگ شبیه می‌شود. چهارشنبه آخر سال ایرانی‌ها عید چینی‌هاست، چرا که میلیون‌ها ترقه ساخت این کشور یک شبه در خیابا‌ن‌ها منفجر می‌شود و دودش به چشم شهروندان و پولش به جیب سازندگانش می‌رود. اما قربانیان این شب تنها خانواده‌‌هایی نیستند که مرگ یا آسیب‌دیدگی، نوروز را به کامشان تلخ می‌کند‌ بلکه بسیاری از حیوانات هم در این شب قربانی ندانم کاری برخی افراد ‌می‌شوند‌؛ پرند‌گان، گربه‌ها و سگ‌ها با صداهای وحشتناک چهارشنبه سوری برای همیشه ساکت می‌شوند.
تا همین چند سال پیش بدون نیاز به هیچ ابزاری می‌شد متوجه شد آسمان پایتخت شلوغ‌تر از این سال‌هاست. از گنجشک و کلاغ و کبوتر بگیرید تا طوطی و مرغ مینا و بلبل، اما حالا آسمان تهران خلوت‌تر از همیشه است.

محمد ا...‌قلی، فعال محیط‌زیست و پرنده‌شناس می‌گوید:‌ این پرنده‌ها چه به‌صورت طبیعی و چه با مداخله انسان جزو گونه‌های جانوری تهران هستند و درست در آستانه بهار زمانی که پرنده‌ها جفت یابی می‌کنند، جشن چهارشنبه سوری اتفاق می‌افتد.
او در رابطه با تاثیرات مخرب سر و صدای چهارشنبه آخر سال بر شیوه زیست پرندگان می‌گوید:‌ ‌این روزها اوج فرآیند جفت‌یابی پرندگان است. پرندگانی که تک همسرند هم در حال گزینش لانه هستند. گزینش لانه برای پرندگان و معمولا همه جانداران یک رقابت و فرآیند خیلی مهم و حیاتی است.
در برخی گونه‌ها مثل قوی ترومپت‌زن در آمریکای شمالی دلیل رقابت با قوی‌های دیگر بر سر محل فرزندآوری منجر شده آنها ‌در معرض خطر انقراض ‌قرار بگیرند. این مثال از منظری مهم است که بدانیم رقابت بر سر محل درست کردن لانه فرآیند مهمی برای پرنده‌هاست. درست در همین زمان جشن چهارشنبه سوری در کشورمان برگزار می‌شود؛ جشنی که مدتی است حال و روز میدان جنگ را پیدا کرده است.
ا...قلی به فرار پرندگان به‌واسطه صداها اشاره می‌کند و می‌گوید: صداهای جشن چهارشنبه‌سوری باعث فراری دادن بیشتر پرندگان از شهر می‌شود.

جشن ما، کوچ آنها
این همه ماجرا نیست، چون در موارد بسیاری هم مشاهده شده که برخی از ‌درختان سوزنی برگ به خاطر صمغ‌شان آتش می‌گیرند و به این شکل لانه برخی پرندگان نیز تخریب می‌شود.
‌به گفته این فعال محیط زیست، فراری دادن پرندگان به این مفهوم نیست که آنها به محل زندگی‌شان برمی‌گردند، این پرندگان با این صداها از محل زادآوری‌شان می‌گریزند. به‌طوری که پرنده احساس ناامنی کرده و آن منطقه را برای همیشه ترک می‌کند. این صداها به نوعی اخلالی در مکانیزم رفتار طبیعی پرندگان ایجاد می‌کند.
هر چند محمد ا...قلی معتقد است سکته در پرندگان به واسطه سر و صدا ممکن است موردی باشد و نمی‌توان آن را به تمام پرندگان نسبت داد اما تاثیر آلودگی صوتی در این شب بر فرار از لانه و زادگاه ‌‌پرندگان ثابت شده است.

فقط پرندگان، قربانیان آلودگی‌های صوتی چهارشنبه‌های آخر سال نیستند. گربه‌ها و سگ‌ها هم در این میان آسیب‌های فراوانی می‌بینند. هومن ملوک پور، دامپزشک در این باره به جام‌جم می‌گوید: اضطراب هم در گربه‌سانان و هم سگ‌سانان تاثیر بسیاری در سلامت آنها دارد.
به گفته او، موجودات زنده شهری به واسطه ورود انسان‌ها به زیستگاهشان تا حدودی توانسته‌اند خودشان را با اتفاقاتی همچون ترافیک وفق بدهند. ولی در این‌که این موارد اثر تخریبی روی آنها دارد، شکی نیست.
به گفته این دامپزشک، حیوانات معمولا می‌توانند خودشان را با محیط‌های شهری وفق دهند، اما میزان تطابق این حیوانات متفاوت است. به‌عنوان مثال، پرنده‌ها دیرتر عادت می‌کنند تا سگ‌سانان. حیوان هر چه از نظر طبقه زیستی بالاتر باشد نسبت به موجودات دیگر تطابق‌پذیری‌اش هم بیشتر می‌شود.
عامل دیگر در تطابق‌پذیری حیوانات مربوط به عوامل محیطی است و یکی از این عوامل آلودگی‌های صوتی است. آن‌طور که این دامپزشک به جام‌جم می‌گوید، استاندارد آلودگی صوتی در انسان‌ها حدود 70 دسی‌بل است به این مفهوم که بالاتر از آن موجب بیماری‌های گوناگون و آسیب‌های بسیاری می‌شود. این رقم در حیوانات بسیار پایین‌تر است. قوه شنوایی حیوانات بخصوص سگ و گربه به مراتب قوی‌تر از انسان‌هاست. به این مفهوم که صدای زیر 20 دسی‌بلی را که انسان‌ها نمی‌شنوند این حیوانات بخوبی می‌شنوند و بنابراین اگر بخواهیم شبیه‌سازی هم کنیم صدای وحشتناک ترقه برای این حیوانات بسیار بیشتر از انسان‌ها آزاردهنده و آسیب‌زاست. این موضوع می‌تواند اولین تاثیرش را در اعصاب شنوایی این حیوانات بگذارد.
به باور ملوک‌پور، ایست قلبی فقط محدود به گربه‌ها نیست و هرگونه افزایش هیجان چه براثر صدا یا برخورد می‌تواند باعث ایست‌ قلبی در دیگر گونه‌ها هم بشود.
هر چند این دامپزشک می‌گوید، این افزایش هیجان به‌واسطه صداهای مهیب چهارشنبه سوری باعث سنگ‌کوپ کردن این حیوانات می‌شود و این مورد با سکته تفاوت دارد.

فرار حیوانات از تهران
همه عوامل محیطی مورد اشاره کارشناسان از جمله آلودگی هوا و ترافیک، باعث رفتن حیوانات از شهرها شده است. نمونه قابل لمسش پرنده‌هایی هستند که سال‌ها پیش در آسمان تهران دیده می‌شدند و حالا از این شهر فرار کرده‌اند.
به گفته محمد ا... قلی، تهران محل عبور بیش از 200 گونه پرنده است. او ادامه می‌دهد: تهران به لحاظ جغرافیایی یکی از کریدورهای عبوری مهم پرندگان است. بعضی از این پرندگان شاید تا دو هفته در تهران اقامت کنند. تهران یکی از نقاطی است که از لحاظ تنوع پرنده در مسیر مهاجرت شناخته شده و این روزها دقیقا زمانی است که خیلی از پرندگان در حال مهاجرت بهاره‌شان هستند به این مفهوم که از عرض‌های جنوبی به سمت عرض‌های شمالی پرواز می‌کنند‌ و سرو صدای این روزها سبب اخلال در روند طبیعی حرکت این پرندگان
می‌شود.

فارغ از صدای چهارشنبه آخر سال، آلودگی هوا و البته از بین رفتن زیستگاه پرنده‌ها دلایل مهم دیگر خلوت شدن آسمان پایتخت است.
به گفته ا... قلی بعضی از گونه‌ها می‌توانند خودشان را با شرایط و محیط وفق بدهند؛ گونه‌هایی که به «فرصت‌طلب» معروف شده‌اند. به‌عنوان مثال، کبوتر چاهی یکی از این گونه‌هاست. طوطی‌ها هم به نوعی جزو این‌گونه‌ها محسوب می‌شوند، چون‌که توانسته‌اند با سرمای زمستان و گرمای تابستان خودشان را وفق بدهند. حتی توانستند به منوی غذایی که این شهر برای آنها تدارک دیده، عادت کنند. ولی در این سال‌ها وقتی با رقم وحشتناک تخریب چند ده هزار هکتار باغ بخصوص در یک دهه گذشته مواجه شده ایم، طبیعتا زیستگاهی برای این پرندگان دیگر وجود ندارد.

ترقه‌ها قاتل پرندگان
اسماعیل کهرم کارشناس محیط‌زیست می گوید: پدران ما خیلی داهیانه و متفکرانه زمان عید را مشخص کرده‌اند، این‌که همراه با طبیعت جشن می‌گیریم و زمان جشن ما همراه با شکوفایی طبیعت است اما این زمان یک ایراد هم دارد و آن، این‌که طبیعت در حال بیدار شدن است و درختان جوانه می‌زنند و پرندگان تخمگذاری کرده‌اند و پستانداران آبستن می‌شوند. به این مفهوم که ما زمانی همگی بیرون از خانه می‌رویم و جشن می‌گیریم که طبیعت بسیار آسیب‌پذیر است. حیوانات هم به همین شکل در این زمان آسیب‌پذیرند. پرندگان درست مثل انسان‌ها هستند، انسان اگر دو شب نتواند بخوابد، تمام سیستم عصبی‌اش به هم می‌ریزد و بیمار می‌شود. جانوران و حتی گیاهان هم همین‌طورند. کمترین تاثیر ناگوار این صداها معیوب کردن سیکل خواب پرندگان است که به مرگ آنها منجر می‌شود.

همچنین نورپردازی‌های مصنوعی شدید و آتش بازی‌های این شب تمام سیستم عصبی این موجودات را به هم می‌ریزد. همین نورپردازی‌ها در بسیاری از مواقع باعث مرگ این موجودات زیبا می‌شود.
ما در پرندگان سکته کم نداریم؛ سکته‌هایی که به‌واسطه همین صدای ناگهانی ترقه‌ها ایجاد می‌شود. حتی در گربه‌ها همچنین مورد بسیار شایع است. این‌گونه به‌واسطه صداهای وحشتناک، سکته‌های خیلی سختی می‌کند و به آن «سکته بزرگ» می‌گویند که در آن توده بسیار زیادی از قلب را از کار می‌اندازد.
واضح است که جشن ایرانی‌ها نباید دلیل مرگ پرنده‌ها شود. بسیاری از پرندگان به واسطه صدای وحشتناک ترقه‌ها از هراس لانه‌های خود را ترک می‌کنند.
قلب یک پرنده 600 تا 700 بار در دقیقه می‌زند، بنابراین تاب و تحمل صدای انفجارهای مهیب و ناگهانی ترقه‌های چهارشنبه‌سوری را ندارد.