داعش در تدارک بازگشت

 تحولات اخیر در عراق و سوریه نشان می‌دهد که گروه تروریستی داعش کاملا از بین نرفته و عناصر این گروه در حال افزایش حملات خود از جمله علیه شبه‌نظامیان کرد در شرق سوریه و نیروهای عراقی در اطراف کرکوک هستند.

روزنامه ایندیپندنت در گزارشی به بیان عقاید خود درباره داعش و احتمال بازگشت آن پرداخته و می‌نویسد: "یک مقام بلندپایه کرد در سوریه اذعان کرده که در شش هفته گذشته 170 نفر از نیروهای آنها در درگیری با شبه‌نظامیان داعش کشته شده‌اند. در 19 فوریه در عراق نیز گروهی از تروریست‌های داعش کمینی را علیه یک واحد اطلاعاتی شبه‌نظامیان حشد الشعبی در منطقه حویجه واقع در غرب کرکوک انجام داده و در این حمله 29 نفر از آنها را کشتند.

دیپلمات‌های غربی می‌گویند از افزایش تعداد حملات هدفمند تروریست‌های داعش در عراق و سوریه نگران هستند چراکه ممکن است به این معنی باشد که داعش دوباره شروع به بازگشت و تشدید فعالیت‌های تروریستی خود کرده است.

در قامیشلی، شهری کردنشین در شمال شرق سوریه نیز که ماه گذشته میلادی اولین حمله تروریستی داعش با خودروی بمب‌گذاری شده رخ داد، نشانه‌هایی مبنی بر ظهور دوباره داعش در پایگاه‌های سابق خود دیده می‌شود.

اخیرا یک مسافر که به استان دیرالزور سوریه رفته بود، هشدار داد که مردم محلی در حال صحبت درخصوص بازگشت داعش هستند و در آنجا شما نباید بعد از ساعت 3 بعدازظهر در خیابان‌ها باشید چراکه این ساعات زمانی است که نیروهای شبه‌نظامی موسوم به نیروهای دموکراتیک سوریه ایست‌های بازرسی خود را رها می‌کنند تا فردا صبح دوباره به این ایست‌ها بازگردند. به شکلی مشابه در شهر حویجه نیز مقام‌های دولتی براساس گزارش‌ها شب‌ها را در کرکوک جایی که از تیررس جوخه‌های ترور داعش ایمن‌تر است، سر می‌کنند.

با وجود آنکه این رشد دوباره فعالیت‌های داعش هنوز به شکلی محدود بوده اما تشخیص علت اصلی چندان سخت نیست. کسانی که سال گذشته میلادی ادعا کردند که داعش را از بین برده‌اند در واقع مشغول کندن پوست شیر در حالی که به شدت زخمی بوده، بوده‌اند و در واقع این شیر نمرده است. آنها بعد از آنکه خیلی زود به اعلام پیروزی پرداختند درگیر یکسری بحران‌های دیگر شدند.

در عراق مساله همه‌پرسی استقلال کردها پیش آمد که سبب شد دولت عراق گروهی از نیروهایش را که مشغول مبارزه با داعش بودند، برای بازپس‌گیری کرکوک و دیگر نواحی دستخوش مناقشه با کردها در تاریخ 16 اکتبر بفرستند.

نجم‌الدین کریم، فرماندار کرد سابق کرکوک می‌گوید سرویس‌های امنیتی عراق هرگز به شکل واقعی حویجه را که به شکل سنتی یک پایگاه اصلی داعش بوده ایمن نکردند چونکه بیش از حد مشغول رویارویی با کردها بوده‌اند.

در سوریه این حمله ترکیه به منطقه عفرین در شمال حلب در تاریخ 20 ژانویه بود که توانست به یکباره وضعیت نظامی را به نفع داعش تغییر دهد. آلدار خلیل، یکی از روسای کمیته اجرایی جامعه دموکراتیک که با حمایت آمریکا اداره کننده 30 درصد از مناطق تحت کنترل کردها در سوریه است در پاسخ به اینکه آیا داعش در حال قدرتمندتر شدن است، گفت: بروید قبرستان‌های ما را ببینید هر روز ما 5، 7 یا 18 شهید از دست می‌دهیم. اکنون داعش گروهی است که حملات را انجام می‌دهد در حالی که این ما بودیم که پیش از این در موضع حمله علیه آنها قرار داشتیم.

گروه شبه‌نظامی نیروهای سوریه دموکراتیک متشکل از نیروهای عرب و کرد براساس گفته آمریکایی حدود 57 هزار نیروی شبه‌نظامی دارد اما این با توجه به اندازه کل نواحی تحت کنترل کردها، این یک نیروی بزرگ نیست. هسته اصلی گروه نیروهای سوریه دموکراتیک را کردهای یگان‌های مدافع خلق تشکیل می‌دهند و بسیاری از این نیروها کسانی هستند که پیش از این مشغول جنگ با داعش در دیرالزور بودند اما به عفرین برای مقابله با حمله ترکیه اعزام شدند.

الهام احمد، یکی از روسای شورای سوریه دموکراتیک که اداره کننده مناطق تحت کنترل کردهاست اهل منطقه عفرین بوده و خانواده او هنوز در آنجا زندگی می‌کنند. او می‌گوید جبهه مبارزه با داعش در هم شکسته است. آن دسته از نزدیکان من که مشغول جنگ با داعش در دیرالزور بودند، می‌دانند که باید به عفرین برگردند تا با ترک‌ها در آنجا درگیر شوند. دور جدید ظهور دوباره داعش فعلا در مراحل اولیه خود به سر می‌برد.

در شهر رقه سوریه شایعه‌هایی مطرح شده مبنی بر اینکه یکسری "سلول‌های خفته" داعش وجود دارند اما به گفته مسلم یک فرمانده میدانی نیروهای سوریه دموکراتیک در این شهر هیچگونه حمله‌ای مشاهده نشده است. با این حال او هیچ ریسکی را انجام نمی‌دهد و دست به اجرای قانون منع آمد و شد زده که از ساعت 5 عصر آغاز می‌شود. این لزوما به این معنی نیست که تهدید بزرگی از سوی داعش وجود دارد اما گواهی است بر اینکه مردم این شهر هنوز وحشت ناشی از اقدامات بی رحمانه و سادیسمی داعش به هنگام اشغال آن در اوایل سال 2014 را به خاطر دارند.

یکی از شاهدان محلی گفت: نیروهای امنیتی آنها عادت داشتند که ماسک به صورت بزنند بنابراین ما هنوز آنها را نمی‌شناسیم و ممکن است آنها هنوز در آنجا ساکن باشند. با این حال فعلا بعید است که داعش به سبب شکست‌های سنگین، شهرت داشتن به وحشی‌گری کورکورانه و عدم برخورداری از حمایت خارجی دوباره با تمامی قوا بازگردند.

با این حال این گروه هنوز می‌توانند کارهای زیادی برای تحریک کردن نفرت‌های قومی و فرقه‌ای صورت دهند زیرا بسیاری از سوری‌ها مظنون هستند به اینکه مردم رقه حامیان پنهانی داعش هستند و در عراق نیز همین سوء‌ظن را درباره مردم موصل دارند.

در عین حال یکسری اتفاقات اخیر از جمله مجازات دسته‌جمعی اعراب سنی در منطقه حویجه بعد از کشته شدن 27 نیروی حشد شعبی که عمدتا شیعیان اهل بصره بوده‌اند، می‌تواند تحریک به یک واکنش متقابل به نفع افزایش نیروهای داعش شوند.

یکی از خصوصیات داعش، ساختار و تجربه نظامی آن بود و این می‌تواند در آینده به احیای داعش کمک کند. فرماندهان داعش قبل از آن هم می‌دانستند که در درازمدت محکوم به شکست در موصل و رقه هستند چون شدیدا دچار کمبود تسلیحاتی بوده‌اند. به نظر می‌رسد که آنها با موفقیت توانسته‌اند رهبرشان یعنی ابوبکر البغدادی را به شکل مخفیانه از موصل خارج کرده و او را پنهان نگه دارند.

این احتمال هست که داعش تدابیری را اتخاذ کرده تا برخی از فرماندهان باتجربه خود را ایمن نگه دارد و مخفی‌گاه‌ها و انبارهای سلاحی را در بیابان آماده داشته باشد. این همان چیزی است که در فاصله سال‌های 2007 تا 2011 به اسلاف داعش که بعدها این گروه را به وجود آوردند، کمک کرد به حیات ادامه دهند و به هنگام مطلوب شدن شرایط ظهور کنند. امروز هم داعش به نظر می‌رسد که امیدوار است در آینده به همین طریق دوباره ظهور پیدا کند."