پیام پوتین به تهران:ورق در خاورمیانه برمی گردد

نشریه نیویورکر نوشت: طی ماه گذشته، جان کری، وزیر امور خارجه پیشین ایالات متحده، به طور خصوصی ‏با وزیر خارجه ایران، جواد ظریف، در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ، دیدار کرد‎.‎

 بر اساس اعتقاد نویسنده این گزارش رابین رایت، این زوج دیپلماتیک، بارها و بارها و به عبارتی دقیق تر بیش از هر دو دیپلمات ‏دیگری در جریان مذاکرات توافق هسته ای با یکدیگر ملاقات های آشکار و نهان داشتند.

اگرچه این دیدار خصوصی نبود و دو دیپلمات، در جریان کنفرانس مونیخ یکدیگر را ملاقات کردند، اما این موضوع ممکن است ‏واکنش و حواشی خاصی را در واشنگتن و تهران ایجاد کند‎.‎کری بی سر و صدا از ایرانی ها خواسته است که معامله هسته ای را ‏رها نکنند یا شرایط معاهده را نقض نکند. هر چند که اداره معاهده فعلا در دستان ترامپ قرار دارد . ‏

رایت در ادامه این مقاله می نویسد:‏ چند روز بعد به خاطر برگزاری کنفرانس رسمی باشگاه والدای به مسکو رفتم. در جریان این رویداد برجسته برفی، ظریف و ‏همتای روسی او لاوروف روی صندلی های چرمی سفید در کنار یکدیگر نشسته بودند. هر 2 آن ها به طور جدی و دقیق با ‏دیپلمات ها و متخصصین از 30 کشور جهان گفتگو می کردند و پس از ارائه سوالات، نوبت به بحث ها و مذاکرات 2جانبه ‏رسید. ظریف در میان اظهارات خود گفت: «موقعیت های ایران و روسیه در بسیاری از مسائل منطقه ای بسیار نزدیک است.»

اما چگونه در عرض یک سال گذشته روابط روسیه و ایران تا این حد رشد کرده و تبدیل به یک معادله جدید شده است؟

تصمیم دونالد ترامپ برای مبارزه با توافق هسته ای سال 2015 ایران را می توان موضوعی دانست که هزینه های ‏ژئواستراتژیک سنگینی برای ایالات متحده به بار آورده است. در سایه رفتارهای ترامپ روابط ایران و روسیه در بخش های ‏نظامی، سیاسی و اقتصادی، نزدیک تر شده وبه یک همکاری استراتژیگ رو به رشد تبدیل شده است. ‏

ولادیمیر پوتین تلاشی بی وقفه برای احیای قدرت افسانه ای روسیه را در دستور کار خود قرار داده و در این میان ایران برای ‏روسیه حکم یک بازیکن مهم را ایفا می کند. درست از زمان به قدرت رسیدن دونالد ترامپ در سال 2017 ایران و روسیه وجوه ‏اشتراک متعددی را ارائه کردند. این موضوع وقتی بیش از گذشته برجسته شد که تلاش های گسترده واشنگتن برای نفوذ در ‏خاورمیانه مطرح شد.

به اعتقاد یکی از همکاران سابق مرکز هاروارد بلفر؛ تا 2 ‏سال پیش، این ایالات متحده بود که مسائل منطقه ای را حتی برای رفتار ایران طراحی می کرد، اما اکنون با گذشت زمان اکنون ‏روسیه است که به بازیگران منطقه ای خط می دهد. در واقع در دوره ای که ‏‎ ‎ایالات متحده دچار سردرگمی منطقه ای بود، روسیه ‏به سرعت خلاء قدرت را پر کرد. ‏

اما پیوندهای عمیق بین ایران و روسیه زمانی رخ داد که پوتین در ماه نوامبر برای مذاکره با رهبر ایران آیت الله سیدعلی خامنه ای ‏و رئیس جمهور این کشور، حسن روحانی به ایران سفر کرد. به گفته رسانه های ایران، آیت الله خامنه ای به پوتین گفت: ‏‏«همکاری ما می تواند آمریکا را منزوی کند.»
‎
پوتین نیز در مقابل، همکاری مشترک روسیه و ایران را «بسیار سازنده» خواند‎.‎ پوتین و رهبر ایران بیش از یک ساعت که ‏زمانی نسبتا غیرمعمول بود با یکدیگر گفتگو کردند. این گفتگو به صورت 2 نفری و تنها با حضور مترجمان انجام شد . مهم ترین ‏بخش سخنان پوتین پس از این جلسه را می توان این جمله دانست: «من به ایران خیانت نخواهم کرد.»

این گفتگو ها درست 3 هفته پس از آن رخ داد که دونالد ترامپ اعلام کرد قصد ندارد بار دیگر متن معاهده هسته ای را تایید کند. ‏این در حالی است که هر 90 روز یکبار، مهلت امضای این توافق نامه به سر می رسد.‏

در واقع پیام پوتین به تهران این بود که شما می توانید به من اعتماد کنید و من با آمریکایی ها همکاری نمی‌کنم.

در ماه های گذشته همکاری های نظامی میان ایران و روسیه افزایش یافته است.

تصمیم ترامپ می تواند یک گام برای دور شدن از توافقی باشد که کری و ظریف در کنار 6 قدرت جهانی برای به ثمر رسیدن آن ‏تلاش کرده اند. ترامپ صراحتا در یکی از سخنرانی های خود گفت: ما در مسیری که نتیجه آن از پیش مشخص است قرار نمی ‏گیریم ؛ هرج و مرج بیشتر، خشونت بیشتر و در نهایت شکست توافق هسته ای ایران.

پس از توافق هسته ای پوتین نگرانی همکاری هسته ای ایران و آمریکا بود و منافعی در این کار داشت که با اتفاقات سوریه همزمان شد. از آن زمان اوضاع تغییر کرده و روسیه به یکی از مهمترین کشورهای همکاری کننده با ایران تبدیل شده و حتی اخیرا قطعنامه ضدایرانی شئورای امنیت درباره یمن را هم وتو کرد.