اما و اگرها بر سر چند خودکشی‌ سیاسی در اوین

هنوز اما و اگرها بر سر خودکشی سینا قنبری پایان نیافته بود که خبر دیگری در همان قد و قواره سر خط خبرها شد. این بار موضوع، خودکشی یک استاد دانشگاه امام صادق (ع) و فعال محیط زیست بود.

ماجرا به قبل از دستگیری کاووس سیدامامی بازمی‌گردد؛ یعنی زمانی که تازه اعتراضات دی ماه داشت فروکش می کرد؛ در آن مقطع خبر خودکشی سینا قنبری تمام فضای مجازی را پر کرد. مسئولان یک به یک توضیحاتی پراکنده در این رابطه دادند اما از آنجایی که چندان قانع کننده نبود نمایندگان مجلس بازدید از زندان اوین را کلید زدند.

بازدیدها انجام شد اما باز روایت های متفاوتی از دل این بازدید بیرون آمد. محمدجواد فتحی گفت: ظاهرا این فرد با استفاده از نایلون‌های سطل زباله و گره زدن آن در یکی از سرویس‌های بهداشتی مربوط به بند ۴ به گفته پزشکی قانونی، خودکشی کرده است که ما فیلم خودکشی را هم دیدیم. ظواهر نشان می‌دهد که فرد خودکشی کرده اما باید روند قضایی طی شود تا بتوان علت قتل را مشخص کرد جمع‌بندی بنده از این بازدید و این که بتوانم چیزی را نفیا یا اثباتا قضاوت کنم این است که نمی‌توانم نه نفیا یا اثباتا چیزی را تایید یا رد نمایم.

علیرضا رحیمی هم گفت: با فرض خودکشی این متهم، در این که آیا امکان پیشگیری از خودکشی وجود داشته یا خیر قطعا پس از بررسی پرونده و مستندات قابل اظهار نظر قطعی است. صرف نظر از تاخیر بلاوجه حاصله در بازدید نمایندگان مجلس از زندان اوین مقامات زندان می‌توانستند با روشنگری به موقع از ایجاد بسیاری شبهات در خصوص نحوه مرگ سینا قنبری در افکار عمومی جلوگیری نمایند.

دوباره سرویس بهداشتی و دوباره خودکشی

هنوز اما و اگرها بر سر خودکشی سینا قنبری پایان نیافته بود که خبر دیگری در همان قد و قواره سر خط خبرها شد؛ این بار موضوع، خودکشی یک استاد دانشگاه امام صادق (ع) و فعال محیط زیست بود. اسمش کاووس سید امامی بود و وقتی خبر خودکشی اش بعد از دو روز که از مرگ او گذشته بود فضای خبری کشور را پر کرد مسئولان قضایی درباره آن توضیح دادند که او به اتهام جاسوسی دستگیر شده بود و مرگش به علت خودکشی بود که فیلم آن هم موجود است.

در این میان تنها مسئولان قضایی نبودند که درباره مرگ سیدامامی در مقام پاسخگویی برخاستند بلکه سپاه هم جلسه‌ای با نمایندگان داشت تا به چند و چون این ماجرا بپردازد.

فیلمی که فقط چند نماینده دیدند

با هر نماینده ای صحبت می کردیم از فیلم خودکشی صحبت می کرد و جزئیاتش را به زبان می آورد همان فیلمی که به گفته امیرآبادی اطلاعات سپاه ناچار شده بود برای روشن شدن قضیه آن را به نمایندگان و خانواده سید امامی نشان دهد اما این فیلم نه برای همه که برای تعدادی از نمایندگان به نمایش درآمده بود. علی مطهری که از زمره نمایندگانی بود که این فیلم را دیده بود درباره جزئیاتش به خبرنگاران گفته بود در این فیلم لحظه خودکشی مشهود نیست اما حدود هفت هشت دقیقه ایشان (سیدامامی) مشغول اقداماتی است که نشان می‌دهد احتمالا قصد خودکشی دارد. در اینجا کوتاهی اپراتور روشن است که متوجه این اتفاق نشده در حالی که باید زودتر متوجه می‌شده و از این اتفاق جلوگیری می‌کرده است. به نظر می‌رسد در این زمینه کوتاهی شده و خودشان هم قبول دارند.

این نماینده مجلس اضافه کرد: توضیحاتی هم درباره فوت آقای سیدامامی ارائه شد که به نظرم کافی نیست و نیاز است توضیحات بیشتری ارائه شود تا جوانب مختلف قضیه روشن شود.

چرا به جای وزارت اطلاعات، سپاه وارد شده است؟

این که چرا دادستان قبل از اثبات اتهام آن را جرم قطعی اعلام می کند و چرا پرونده به وزارت اطلاعات ارجاع نشده بود و به جای آن سپاه به پرونده ورود می کند همه از ابهامات و سوالاتی بود که محمدرضا تابش نماینده مجلس و رئیس فراکسیون محیط زیست نسبت به آن انتقاد دارد. او با اشاره به جلسه ای با مسئولان قضایی به خبرآنلاین گفت: در این جلسه همچنین مطرح شد که سپاه به عنوان ضابط قضایی با حکم دادستان به پرونده ورود کرده در حالی که با توجه به موضوع اتهام علی‌القاعده باید وزارت اطلاعات در پرونده ورود می‌کرد.

سهل‌انگاری زندان اوین

روایت های متفاوت و گاهی متناقض تنها دایره سوالات را درباره آن چه در حصار اوین رخ داده بود را بیشتر کرد. وکیل سیدامامی از این مرگ این گونه روایت می کند: فیلم دوربین سلول را به همراه خانواده ایشان و وکلای دیگر پرونده دیدیم اما بخاطر این که دید خوبی به سرویس بهداشتی این سلول ندارد عمل خودکشی ایشان مشخص نیست اما در فیلم مشخص است که وی با پیراهنی بر تن به دستشویی رفته است.

او می گوید: صبح که مامور زندان برای وی صبحانه می‌آورد بعد مدتی متوجه می‌شود او صبحانه را برداشته است به همین دلیل وارد سلول شده و از دیدن جنازه او در دستشویی شوکه می‌شود. وی با بیان اینکه به دلیل اینکه مامور زندان چندین ساعت بعد از فوت کاووس سید امامی او را دیده که دچار جمود نعشی شده بود گفت: چون زندانبانان از زمان فوت او خبر نداشتند در بدو ورود و پیدا کردن او عملیات احیای قلبی را انجام می‌دهند.

حالا در کنار تمام این روایت ها یک سوال مطرح می شود و آن این که چرا اگر دوربین‌ها این خودکشی را ثبت کرده اند کسی مانع آن نشده است؟ مسئله‌ای که برخی کارشناسان حقوقی از آن به عنوان یک سهل‌انگاری یاد می کنند. هوشنگ پوربابایی در این رابطه گفته است: اگر واقعاً خودکشی اتفاق افتاده باشد بالذات می‌توان به دلیل اهمال، مسامحه و سهل‌انگاری مأموران مراقب، سازمان زندان‌ها را به عنوان مسئول مستقیم تحت تعقیب قرار داد و بالعرض می‌توان به خاطر تخلف از مقررات و عدم نظارت کافی بر امور زندانیان به عنوان مسئولیت مدنی دادستانی را تحت تعقیب قضایی قرار داد.»

مجتبی ذوالنوری نیز از نمایندگان اصولگرای مجلس در همین راستا به خبرآنلاین گفت: ما در حال بررسی هستیم که چرا افرادی که آنلاین به دوربین ها دسترسی داشته اند، اقدامی نکرده اند و مانع این خودکشی نشدند؟ باید به این تخلف رسیدگی شود.

مستندسازی صدا و سیما

درحالی که هنوز ابعاد اتهام، جرم و مرگ سیدامامی در هاله ای از ابهام قرار دارد صدا و سیما مستندی از کاووس سیدامامی پخش می کند که در آن در مقام قضاوت هم قرار می گیرد و تنها برای او حکم مجازات صادر نمی کند. صدا و سیما در بخشی از مستند خود عکس های خصوصی این استاد دانشگاه را پخش می کند تا از آن به اثبات اتهام جاسوسی برسد مسئله ای که با انتقاد بسیاری مواجه شد.

غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی در این رابطه گفته است: در ماجرای آقای سیدامامی می‌توان به بسیاری از دستگاه‌ها ایراد گرفت اما شخصاً ایراد اصلی را متوجه دولت می‌دانم؛ چراکه مطابق منشور حقوق شهروندی تهیه شده توسط خود این دولت، قدمی برنداشته‌اند. این اتفاقی که افتاده نباید برای مجموعه نهادهای ما به اندازه سر سوزنی جای پذیرش داشته باشد.

او ادامه داد: این که کسی در فلان مهمانی بوده یا یک‌ جور خاصی لباس پوشیده که نمی‌تواند مدرک برای جاسوسی باشد. مضافاً این که این‌ها مسائل خصوصی یک فرد هستند و انتشار فیلم آن، علی‌الخصوص بعد از فوت او و در حالی که دست خودش از دنیا کوتاه است و امکان دفاع بستگان و وکلا در صداوسیما وجود ندارد، اصلاً کار اخلاقی و شرعی نیست. در این فقره صداوسیما اخلاق اسلامی، دینی و معرفتی را رعایت نکرد. ضمن این که به حجم شبهات هم افزوده شد.

اما جعفرزاده تنها نماینده‌ای نبود که به مستند صدا و سیما انتقاد می کند بلکه بهرام پارسایی نماینده مردم شیراز و سخنگوی فراکسیون امید نیز به خبرآنلاین گفت: به نظر من، آن مستند بسیار بی‌جا بود. اولا کسی حق ندارد طبق قوانین موجود، با آبروی مردم بازی کند. دوما هنوز جرمی محرز نشده و همه چیز در حد اتهام است و ایشان متهم به جاسوسی بوده و در هیچ دادگاهی علیه وی رأیی صادر نشده بود که بتوان به آن استناد کرد.

بازنگری در قانون سازمان زندان ها

با اتفاقاتی که در یکی دو ماه اخیر در درون زندان‌هایی مانند زندان اوین رخ داد برخی از نمایندگان از بازنگری در قانون زندان ها سخن به میان آوردند و برخی هم مانند محمدجواد فتحی بر لزوم بازدید مداوم از زندان ها تاکید کردند. فتحی در این رابطه به خانه ملت گفته است: بعد از بازدیدی که به همراه نمایندگان از زندان اوین داشتیم با دوستان بازدیدکننده جلسه‌ای تشکیل دادیم و این ضرورت احساس شد که نیاز است بازدیدها توسعه یابد و سراغ زندان‌های دیگری در تهران یا سایر شهرستان‌ها برویم. البته قاعدتا باید تعدادی از ترکیب فعلی ثابت بمانند و در جاهایی هم که لازم است این ترکیب تغییر یابد و تعدادی از نمایندگان هر استان در بازدید از زندان‌های استان حضور داشته باشند.

وی ادامه داد: ما نیاز داریم مشکلات سازمان زندان‌ها، نحوه اداره زندان و اداره امور زندانیان را مورد بررسی قرار دهیم و باید بازرسی فراگیری در سه محور زندان، زندانی و زندانبان انجام دهیم تا با آسیب‌هایی که زندان‌ها را تهدید می‌کند مقابله کنیم.»