گاردین: ایران و 1+5 امتیازهای مساوی گرفتند

ایران در این مذاکرات بر خواسته‌های خود اصرار ورزیده و از طرف دیگر برنامه هسته‌ای‌اش را محدود کرده و در برخی قسمت‌ها عقب‌نشینی کرده است. هم‌چنین آمریکا موضع خود را در این مذاکرات حفظ کرده است. 4.2 میلیارد دلار از سرمایه بلوکه شده ایران را آزاد کرده است که نشان می‌دهد دستیابی به یک توافق پس از سال‌ها بن‌بست روابط دیپلماتیک امکان‌پذیر است.

اگرچه آن‌ها همان‌طور که انتظار می‌رفت نتوانستند تا ضرب‌الاجل 20 ژوییه به توافق نهایی برسند به خود 4 ماه دیگر تا 24 نوامبر فرصت دادند تا به راه‌حل نهایی برسند که این زمان تا بعد از پایان دوره کاری کاترین اشتون، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ادامه خواهد یافت. دوره فعالیت وی در ماه اکتبر پایان می‌یابد اما به نظر مشکل‌ساز نخواهد بود چون کشورهای 1+5 از وی خواسته‌اند تا پایان مذاکرات به فعالیت‌های خود در این زمینه ادامه دهد.

به نوشته گاردین حقیقت این است که کم‌تر از سه ماه برای انجام مذاکرات وقت باقی مانده است. چون طرف اروپایی در ماه اوت به مذاکرات نخواهد پرداخت. در اواخر این ماه و یا اوایل سپتامبر محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران و کاترین اشتون به همراه معاونان‌شان برای ادامه این مذاکرات با یکدیگر دیدار خواهند کرد.

به طور خوشبینانه این توافق هم‌زمان با برگزاری نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک که باراک اوباما و حسن روحانی، رییسان‌جمهور آمریکا و ایران در آن شرکت خواهند کرد آماده خواهد شد. اما واقع‌بینانه‌تر این است که مذاکره‌کنندگان امیدوارند که تا اکتبر به نتیجه برسند تا این مذاکرات به یک بازی سیاسی در انتخابات میان دوره‌ای کنگره آمریکا تبدیل نشود.

طبق توافق ایران و گروه 1+5 برای تمدید 4 ماهه مذاکرات هسته‌ای، این کشور می‌تواند به 2.8 میلیارد دلار دیگر از سرمایه‌های بلوکه شده‌اش در خارج از مرزهای‌ش دسترسی پیدا کند.

در ازا آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها امتیازات دیگری به دست آورده‌اند. ایران متعهد شده است که یک چهارم از اورانیوم با غنای 20 درصد اکسید شده برابر با 25 کیلوگرم را به سوخت تبدیل کند که موجب می‌شود تبدیل دوباره آن به گاز تقریبا غیرممکن باشد. ایرانی‌ها هم‌چنین ذخیره اورانیوم با غنای 20 درصد را رقیق خواهند کرد. علاوه بر این آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌تواند بر عملکرد و تولید سانتریفیوژها نظارت کند.

گاردین در ادامه آورده است: دلیل این که توافق برای تمدید مذاکرات ساعت‌های طولانی به طول انجامید این بود که ایران آماده نبوده است بخشی از ذخیره اورانیوم خود در سطح راکتور را به اکسید تبدیل کند. اما در نهایت این اقدامات اعتمادسازی انجام شد.

مساله اصلی مورد اختلاف میان مذاکره‌کنندگان ظرفیت غنی‌سازی ایران، سرنوشت راکتور آب سنگین اراک و سوالات بی‌پاسخ در مورد فعالیت‌های هسته‌ای گذشته ایران است. درواقع ظرفیت غنی‌سازی بزرگ‌ترین مشکل است.

آمریکا و اروپایی‌ها از ایران می‌خواهند تا تعداد سانتریفیوژهایش را به میزان چشمگیری محدود کند. آن‌ها می‌ترسند که تعداد سانتریفیوژهای بیش‌تر زمان گریز هسته‌ای این کشور را کاهش دهد. اما ایران تأکید دارد که برنامه هسته‌ای‌اش کاملا صلح‌امیز است و بنابراین خواست غربی‌ها برای کاهش تعداد سانتریفیوژهای ایران از نظر سیاسی قابل قبول نیست.

ایران هم‌چنین پیشنهاد بازطراحی راکتور آب سنگین اراک را به گونه‌ای که پلوتونیوم کم‌تری تولید کند ارائه داده است اما غرب به جای این خواستار یک راکتور آب سبک است تا هرگونه ریسک اشاعه هسته‌ای را از میان ببرد.

مذاکره‌کنندگان در طول روزهای گذشته در وین در مورد ایده‌های جدید صحبت کرده‌اند که در 4 ماه آینده به نتیجه خواهد رسید. ایرانی‌ها باید از خواست خود برای حفظ تمام سانتریفیوژهای‌شان کوتاه بیایند. از طرفی دیگر غرب ممکن است مجبور شود از این وسواس خود در مورد زمان گریز هسته‌ای که رسیدن به توافق در مورد تعداد سانتریفیوژها را سخت می‌کند دست بکشد، چون این تفکری است که خیلی منطقی به نظر نمی‌آید. تعداد کمی انتظار دارند که ایران بخواهد از طریف تأسیسات غنی‌سازی شناخته شده خود یک بمب هسته‌ای بسازد. اگر این کشور به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای باشد آن را در خفا انجام خواهد داد. چنین کاری با وجود افزایش بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که ایران با آن موافقت کرده غیرممکن به نظر می‌آید.

پس از همه این کارها اگر توافقی در خصوص تعداد سانتریفیوژهای ایران حاصل نشود به دلیل بی‌خردی طرف‌های مذاکره کننده خواهد بود.