نگاهی به غائله این روزهای بازار ارز

 روزنامه ایران در یادداشتی به قلم محمد لاهوتی/ رئیس کنفدراسیون صادرات ایران نوشت:

 به غائله این روزهای ارز از چند جهت باید توجه کرد.

در وهله اول نرخ ارز؛افزایش و یا کاهش آن از متغیرهای دیگر اقتصادی نشأت می‌گیرد، اگر عرضه کم شود و به هر دلیلی تقاضا زیاد شود، قیمت طبیعتاً بالا می‌رود.

البته در کشور ما به این دلیل که دولت به عنوان نظام حاکمیت به دنبال حفظ ارزش پول ملی بوده است، اجازه افزایش نرخ ارز را نداده و مدیریت کرده است. این در حالی است که قرار بوده مدیریت،شناور باشد و سرکوب انجام نشود.

طبق قانون برنامه پنجم و ششم توسعه، دولت مکلف و موظف است که نرخ ارز را مطابق با تورم هر سال به صورت مدیریت شده هدایت کند. متأسفانه این قانون در دولت نهم، دهم و یازدهم رعایت نشد و در نتیجه نرخ ارز از یک طرف به‌طور غیرواقعی پائین نگه داشته شد و از طرف دیگر هم تورم وجود داشت. روند افزایش نرخ ارز بسیار پائین و حتی طی چند سال ثابت بود، در حالیکه هر سال میزان مشخصی تورم تجربه می‌شد و این فنر، مدام فشرده‌تر می‌شد. همین مسأله می‌تواند یکی از دلایل افزایش نرخ ارز در مقطع کنونی باشد؛ آن هم در شرایطی که به هر دلیلی دولت از پاسخ گفتن به تقاضا ناتوان بوده است. اما آیا نرخ کنونی، نرخ واقعی و منطقی است؟

خیر چنین نیست. شرایط کنونی بازار بیشتر نشأت گرفته از جو روانی و تقاضای کاذب است که اگر دولت به درستی آن را مدیریت نکند، تبعات بسیار منفی در اقتصاد خواهد گذاشت و یکی از دستاوردهای مهم دولت که حفظ تورم و مدیریت کاهش آن بوده است، تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. فعالان بخش خصوصی، تولیدکنندگان و صادرکنندگان هم مدام از لزوم واقعی شدن نرخ ارز صحبت می‌کردند؛ اما نه به معنای افزایش نرخ کاذبی که حالا اتفاق افتاده است. 

نقد صادرکنندگان و تولیدکنندگان به نرخ دلار، به نوعی تذکر به دولت بود تا شاهد چنین روزی نباشیم. در حالیکه نرخ ارز می‌توانست روندی منطقی و واقعی را طی کند، امروز شاهد افزایش یکباره آن هستیم. در حال حاضر شرایط به ضرر فعالان اقتصادی هم هست، چرا که نمی‌توانند حتی برای کوتاه مدت و میان مدت خود برنامه‌ریزی کنند و اصلاً معلوم نیست اوضاع بازار به چه سمتی برود.

بنابراین در حال حاضر هم نرخ ارز واقعی نیست، ما از دولت انتظار داریم هرچه سریع تر به چالش ارزی ورود پیدا کند و جلوی افزایش‌های سرکش و غیرقابل پیش‌بینی را بگیرد. افزایش‌هایی که امکان برنامه‌ریزی را کاملاً از ما سلب کرده است.

اما مدیریت این بازار هم با اقدامات امنیتی برای درازمدت ممکن نیست. دستگیری افراد در کوتاه مدت ممکن است در بازار تأثیر بگذارد ولی حتی در میان مدت هم اثری ندارد، چرا که با موضوعات اقتصادی باید براساس اقتضائات اقتصادی برخورد شود. البته سؤالی بزرگ وجود دارد که چرا زودتر از این نابسمانی‌ها نظارت جدی بر بازار انجام نشد؟  ضمن این‌که دولت باید صرافی‌ها را رصد کند و نظارت داشته باشد، شکی هم نیست که دولت باید با متخلفین و سفته بازان ارزی برخورد داشته باشد. اینها خود از مطالبات بخش خصوصی است. اما در حال حاضر تنها ممکن است نرخ ارز در کوتاه مدت کمی کاهش پیدا کند و باید سیاستگذاری‌های مداوم وجود داشته باشد. انتشار اوراق مشارکت ارزی هم یکی دیگر از سیاست‌هایی است که این روزها بحث آن مطرح است. این سیاست خوبی است که دولت می‌تواند از طریق آن حواله‌های ارزی را هم مدیریت و قیمت‌ها را منطقی کند. پیشنهادهای بانک مرکزی بر اساس واقعیت هاست و می‌تواند مؤثر باشد.