گزارش "فارین پالیسی" درباره افزایش مصرف دخانیات در ایران

 دکتر مسجدی خاطرنشان کرد بیمارستانش نمی‌تواند برای آزمایشگاه سل، ماسک‌های تخصصی وارد کند. زیرا آمریکا ادعا می‌کند که این ماسک‌ها می‌توانند در اهداف نظامی به کار گرفته شوند. اما سیگار‌های برند آمریکایی در همه جا قابل دسترس است.

نشریه آمریکایی فارین‌پالیسی، طی یادداشتی به افزایش مصرف سیگار در ایران پرداخت و نوشت: حجت الاسلام سید حسن معین شیرازی درحالی که عبایی قهوه‌ای رنگ و عمامه‌ای مشکی - به نشانه اینکه او از اولاد پیامیر (ص) است- پوشیده، وارد اتاق شد. در حقیقت، او یکی از روحانیون اصلی ضددخانیات در ایران است. از اواسط دهه ۱۹۸۰، ایرانیان را به ترک عادت نیکوتینی‌شان ترغیب می‌کرده است.

برای اینکه شوقش درباره این موضوع را نشان دهد، او داستانی درباره گیر کردن در یکی از ترافیک‌های سنگین تهران تعریف کرد که در آن، راننده ماشین بغلی، سیگار می‌کشید و برای جلوگیری از بو گرفتن ماشین، دود را از محل شیشه ماشین بیرون فوت می‎کرد. شیرازی، سرش را از ماشین بیرون آورد و به آن مرد گفت: "آرزو می‌کنم به همان اندازه که به رفتن دود به داخل ماشینت اهمیت می‌دهی به رفتن آن به داخل ریه‌هایت هم اهمیت دهی."

شیرازی گفت: آن مرد، فورا سیگار را بیرون انداخت و قول داد که سیگار را ترک کند.

بیش از یک دهه قبل، ایران یکی از جامع‌ترین قوانین ضددخانیات جهان را تصویب کرد. قانون سال ۲۰۰۷، سیگار کشیدن در اماکن بسته مانند ساختمان‌ها، هتل‌ها، رستوران‌ها و ماشین را ممنوع می‌کند. ایران در گزارش اخیر سازمان بهداشت جهانی، از ۱۰ رتبه نهم را بدست آورد. این گزارش، قوانین کشورها، تلاش‌های متوقف کردن و سایر اقدامات ضددخانیات را ارزیابی می‌کند.

محمدرضا مسجدی، متخصص ریه و رئیس جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات، به فارین‌پالیسی گفت: "ما تغییر موثری ملاحظه کردیم. به دلیل کارزار‌های تحصیلی و پوشش رسانه‌ای، آن ساختمان‌ها، خالی از دخانیات شدند. با این حال، مصرف تنباکو به همان اندازه زمان تصویب قانون مزبور باقی مانده است."

تلاش‌های ایران در حوزه مبارزه با دخانیات، نشان‌دهنده دشواری‌های گسترده‌ای است که دولت با آن مواجه است: مصرف تنباکو، یک عادت عمیقا ریشه‌دار است.

براساس پژوهش‌های سلامت، تا قبل از تغییر قانون در ۲۰۰۵، فقط ۱۵ درصد ایرانیان، دخانیات استعمال می‌کردند. در سال ۲۰۰۷، میزان استعمال دخانیات به ۱۱ درصد کاهش یافت. اما، مجددا مقدار کلی مصرف دخانیات بیشتر شد. طبق آخرین آمار وزارت بهداشت، امروزه، میزان مصرف دخانیات در سطح ۱۴ درصد قرار دارد.

قانون همه آن چیزی را که حامیانش می‌خواستند، محقق نکرد. مسجدی گفته بسیاری از رستوران‌داران ممنوعیت را نادیده می‌گیرند. او کاهش استعمال سیگار را مقصر افزایش استفاده از قلیان می‌داند. قلیان می‌تواند همان آثار منفی سیگار را داشته باشد، اما بسیاری از جوانان ایرانی این را اینگونه نمی‌بینند.

یک خانم جوان که مشغول صرف غذای سنتی در رستوران بود و قلیان را با دوستان به اشتراک می‌گذاشت گفت: "ما سیگار نمی‌کشیم. ما هرگز سیگار مصرف نمی‌کنیم. (اما) قلیان؟ فقط برای سرگرمی."

ایران در مبارزه با تنباکو تاریخ طولانی دارد. در سال ۱۸۹۰، یک شرکت بریتانیایی برای کسب انحصار کشت و فروش تنباکو با شاه ایران توافق‌نامه‌ای امضا کرد. آیت‌الله معین شیرازی توضیح داد: "این، حاکمیت کشور ما را به خطر انداخت."

در سال ۱۸۹۱، یک آیت‌الله برجسته، فتوایی صادر و مصرف تنباکو را در سراسر ایران ممنوع کرد. معین شیرازی گفت: "متاسفانه پس از شورش، مردم مجددا به استعمال دخانیات بازگشتند."

شیرازی تبعات دینی استفاده از تنباکو را مطالعه و تصدیق کرد که قرآن به طور ویژه دخانیات را منع نمی‌کند. اما اسلام می‌گوید که "به خود و دیگران آسیب نزنید."

این روحانی افزود: "وقتی مردم را می‌بینم، برای آن‌ها توضیح می‌دهم که چگونه دخانیات به آن‌ها و فرزندانشان آسیب می‌رساند.
.
شیرازی ضمن صدور فتوا علیه استعمال تنباکو گفت: "استعمال دخانیات، اصول اسلامی را نقض می‌کند."

مخالفان دخانیات می‌گویند، صنعت دولتی تنباکو تاحدودی مقصر است. وزارت صنعت، که کارخانه‌های تنباکو را کنترل می‌کند، در فروش سیگار منفعت دارد و با افزایش مالیات سیگار مخالف است. استدلال آن‌ها این است که افزایش مالیات سیگار، قاچاق را بیشتر می‌کند.

غول‌های بین‌المللی تنباکو نیز در این مشکل سهمی دارند. شرکت‌ها، لیسانس‌های معروفی مانند وینستون، کنت و پال‌مال را به شرکت تنباکوی دولتی ایران می‌فروشند. شرکت‌ها تنباکوی آمریکایی به ایران می‌فروشند و در کارخانه‌های ایرانی با نام برند‌هایی به شکل سیگار تولید می‌شود. این سیگار‌ها تحت تحریم نیستند.

دکتر مسجدی خاطرنشان کرد بیمارستانش نمی‌تواند برای آزمایشگاه سل، ماسک‌های تخصصی وارد کند. زیرا آمریکا ادعا می‌کند که این ماسک‌ها می‌توانند در اهداف نظامی به کار گرفته شوند. اما سیگار‌های برند آمریکایی در همه جا قابل دسترس است.