شیراز حق دارد به خود ببالد و معروف شود

 «شیراز حق دارد که بسیار به خود ببالد و معروف شود، زیرا که دو تن از بزرگ‌ترین شاعران آسیا از آنجا برخاسته‌اند.» ؛ این جمله را اوژن فلاندن، نقاش، معمار و خاورشناس فرانسوی که 178 سال پیش به ایران آمده، درباره این شهر شگفت‌انگیز گفته است، شهری که بعد از سال‌ها همچنان شگفت‌انگیز باقی مانده است.

طبق آماری که از 20 بنای تاریخی پر بازدید ایران در سال 94 ارائه شده، حافظیه، تخت جمشید، سعدیه و پاسارگاد چهار بنای استان فارس به تنهایی 40 درصد از بازدید‌کنندگان این 20 بنای تاریخی را به خود اختصاص داده‌اند و حافظیه با یک میلیون و 300 هزار بازدیدکننده در سال 94 محبوب‌ترین محوطه تاریخی کشور شناخته شده است. این در حالی است که شهر اصفهان، یکی از چند شهر محبوب گردشگری در ایران سهم اندکی از بازدید بناهای تاریخی را به خود اختصاص داده و منارجنبان با ثبت 202 بازدید توانسته تک ستاره بناهای تاریخی اصفهان در بین 20 بنای پربازدید ایران باشد.

میراث فرهنگی از اساسی‌ترین ارکان تشکیل و تحکیم هویت و خودباوری ملی هر کشوری است. برای هر ملت، شناخت گذشته برای ساختن آینده‌ای بر پایه هویت فرهنگی خویش اهمیت بسیار دارد. در حقیقت پویایی و بقای فرهنگی در آینده، نیازمند پیوستگی میان دیروز و امروز و فردای ملت‌هاست. میراث فرهنگی به آثار به جامانده از گذشته گفته می‌شود که بر هویت فرهنگی یک جامعه انسانی دلالت دارد و از آن جهت قابل توجه است که در شناخت زندگی گذشتگان مفید و موثر است و برای مطالعه جوامع، اقوام و ملل گوناگون و نیز بازشناسی آثار مادی تمدن‌ها و سیر تشکیل و تکامل آنها سندی باارزش به‌شمار می‌آید. بر‌اساس طبقه بندی کلی میراث فرهنگی به دو حوزه عمده میراث فرهنگی مادی و معنوی طبقه بندی می‌شوند. میراث فرهنگی مادی به آثاری گفته می‌شود که قابل دیدن و لمس کردن است، مثل بناهای تاریخی، اشیایی که در موزها نگهداری می‌شوند و به همین مناسبت است که ابعاد مادی میراث فرهنگی از دیرباز به سبب ماهیت و ویژگی‌های صوری خود شناخته شده بودند و ارزش‌های آن کم و بیش در هر دوره مورد تاکید قرار گرفتند، تخریب آن محسوس و قابل دیدن بود و اهمیت بازسازی، حفاظت و نگهداری آن پیوسته آشکار است. اما آنچه که بناهای تاریخی را از یکدیگر متمایز می‌کند محبوبیت آنها است. گرچه ایران بناهای متعددی دارد که شمارش از دست خارج شده اما از میان هزاران یا میلیون‌ها بنای باارزش تاریخی که بخشی از هویت ایران را تشکیل می‌دهند برخی از بناها نه تنها برای ایرانیان بلکه برای جهان شناخته‌ شده هستند. از تخت جمشید، پاسارگاد، حافظیه گرفته تا میدان نقش جهان، سی و سه پل و عالی‌قاپو و ارگ بم. اما کدام یک از آنها برای گردشگران جاذبه دارد؟

«حافظ در باغی پردرخت مدفون است، باغی که پیش از این محل زندگی او بوده و حالا مامنی برای آرامش ابدی اوست. در این قبرستان درویشی زندگی می‌کند که نسخه‌ای از دیوان حافظ را با دست خود نوشته است. دوستداران حافظ و کسانی که از شعر او لذت می‌برند، به عنوان گردشگاه به اینجا می‌آیند و قلیان می‌کشند، ولی بر مزار سعدی کسی اینگونه نمی‌آید، گویی شخصیت متفاوت این دو تن بر مزارشان سایه افکنده است. سعدی فیلسوف است و جدی و حافظ خوشگذران و صوفی مسلک؛ حافظ بر مذاق ایرانیان خوش‌تر می‌آید و مریدان فراوان‌تری دارد.» این روایتی از محبوبیت حافظ از زبان اوژن فلاندن، نقاش، معمار و خاورشناس فرانسوی است که سال 1840 به ایران آمده و تصویری از حافظیه بر بوم نقاشی‌اش ترسیم کرده است. امروز 178 سال از آن زمان می‌گذرد و به صراحت می‌توان گفت که چیزی از جذابیت و ارزش حافظیه برای ایرانیان و حتی گردشگران سراسر جهان کاسته نشده است. بر مبنای آمار و اطلاعات سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری (گروه آمار مرکز فناوری اطلاعات، ارتباطات و تحول اداری) در سال 1394 حافظیه شیراز با بیش از یک میلیون و سیصد و شصت هزار نفر بازدید‌کننده در طول سال در صدر لیست بناهای تاریخی کشور از حیث میزان بازدیدکننده در طول سال قرار دارد همچنین به ترتیب تخت جمشید، سعدیه، باغ فین و پاسارگاد در رتبه های دوم تا پنجم پر بازدیدترین اماکن و بناهای تاریخی کشور قرار دارند، نکته جالب توجه جایگاه استان فارس و به طور ویژه شهر شیراز در جلب بازدیدکنندگان اماکن تاریخی کشور در سال 1394 است. در واقع همانطور که پیشتر نیز اشاره شد از پنج بنای گردشگری پر بازدید کشور چهار بنا مربوط به استان فارس است همچنین همانطور که در نمودار سهم درصدی بازدیدکنندگان بناهای تاریخی از کل بازدید کنندگان بناهای تاریخی در سال 1394 نیز مشخص است چهار بنای یادشده استان فارس به تنهایی چهل درصد از بازدید کنندگان 20 بنای تاریخی پر بازدید کشور را به خود اختصاص داده‌اند.

براساس این گزارش، حافظیه، تخت جمشید، سعدیه، باغ فین، پاسارگاد، آرامگاه بوعلی سینا، توس، شاهزاده ماهان، بیستون، نقش رستم، منارجنبان، بقعه شیخ صفی، کلیسای سنت استپانوس، طاق بستان، گنبد سلطانیه، تخت سلیمان، آبشارهای شوشتر، معبد چغازنبیل، قره کلیسا و ارگ بم از جمله 20 بنای پربازدید ایران هستند که استان اصفهان گرچه تا پیش از این بیشترین سهم حضور گردشگران را داشته اما با ثبت یک بنای تاریخی‌اش سهم اندکی از بازدید گردشگران را به خود اختصاص داده است و این شاید پیوندی با وضعیت زیست محیطی‌اش دارد. بی‌آبی زاینده‌رود حالا نه تنها بلای جان سی و سه پل است که حتی گردشگری کل اصفهان را نشانه گرفته است.