جهانی ترین فیلسوف امروز ایران

 روزنامه ایران در یادداشتی به قلم علی دهباشی / مدیرمسئول و سردبیر مجله بخارا نوشت"

همان‌طور که همه طی روزهای گذشته در جریان قرار گرفتند متأسفانه «داریوش شایگان» فیلسوف و متفکر ایرانی بر اثر سکته مغزی در بیمارستان بستری شدند و در حال حاضر وضعیت ایشان در حال کنترل است و لخته شدن خون در مغز مرتفع شده با این حال همه چیز به یکی دو روز آینده و شرایط جسمی ایشان بستگی دارد. همه ما امیدوار هستیم که از این وضعیت به سلامتی عبور کنند و لباس عافیت بپوشند تا سایه‌شان همچنان بر سر اندیشه و تفکر این کشور باقی بماند.
داریوش شایگان تنها متفکری است که بر چند جهان فکری تسلط دارند و در این جهان‌ها زندگی کردند و نوشتند. از یک جهت رابطه ایشان با سنت و علم آموزی‌شان در محضر علامه طباطبایی، علامه سیدجلال‌الدین آشتیانی، علامه رفیعی قزوینی و علمای دیگر از او چهره‌ای ساخت که تسلط شگرفی بر فلسفه و حکمت اسلامی دارند و از طرف دیگر علاقه‌شان به بحث علم‌شناسی نیز بسیار حایز اهمیت است. ایشان زبان سانسکریت خواندند و در جوانی کتاب «ادیان و مکتب‌های فلسفی هند» را در هزار صفحه (۲ جلد) منتشر کردند که هنوز بعد از گذشت نیم قرن این کتاب تنها منبع ما در شناخت مکاتب و ادیان هند به‌شمار می آید. از جهت دیگر داریوش شایگان به‌دلیل آنکه از ابتدا فرانسه خوانده و در ژنو و فرانسه ادامه تحصیل داده بود به فلسفه غرب آشنایی و تسلط بسیار زیادی دارد و کتاب‌های بسیاری به فرانسه نوشته که به زبان‌های آلمانی، ترکی، عربی، اسپانیولی و فارسی نیز ترجمه شد که از شاخص‌ترین‌ها می‌توان به کتاب «افسون‌زدگی جدید، هویت چهل تکه و تفکر سیار» اشاره کرد. ایشان تنها ایرانی هستند که جایزه معروف «فرانکو فونی» را در سال ۲۰۱۲ دریافت کردند. اگر بخواهیم از دیگر جوایز معتبری که اتفاقاً بیشتر فرانسوی بودند (و همین نشان از تسلط او بر فلسفه غرب و حوزه اندیشه غرب دارد) نام ببریم می‌توان به دریافت مدال عالی زبان و ادبیات فرانسه در سال 2011 اشاره کرد که این نشان با امضای فرانسوا اولاند رئیس‌جمهوری دولت فرانسه، در محل سفارت این کشور به داریوش شایگان اهدا شد. او سال ۲۰۱۰ از دانشگاه «آرهوس» دانمارک هم جایزه گفت‌و‌گوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها را از آن خود کرد.

نکته مهم دیگری که باید درباره شایگان به آن اشاره کنم علاقه و رابطه عمیق فرهنگی فلسفی او با زادگاهش ایران است. شایگان همیشه به ایران عشق می‌ورزد و نماینده تفکری است با این باور که افراد باید در هر صنف و گروه و دسته‌ای سهم و دین‌شان را به کشورشان ادا کنند و کاری برای ارتقاء و اعتلای میهن‌شان انجام دهند. به همین دلیل هم بود که او طی سالیان اخیر همیشه در ایران سکونت کرد و تنها برای شرکت در همایش‌ها و کنفرانس‌های علمی به غرب سفر می‌کرد و دوباره برمی گشت. او طی این سال‌ها اغلب کتاب‌های خود را به فارسی نوشت و اگر چه به شوخی می‌گفت به فارسی نوشتن مشکل ترجمه به زبان‌های دیگر را پیش می‌آورد؛ اما همیشه به این مسأله اعتقاد داشت. کتاب «پنج اقلیم حضور» که بتازگی چاپ دهم آن هم منتشر شده، معرف بخش عمده‌ای از علاقه او به زبان و شعر فارسی است. همه ما امیدوار هستیم که داریوش شایگان که از نوابغ و نخبگان ایرانی است بزودی از بیمارستان مرخص شود و باز هم بتوانیم حضور مغتنم او را در زمان و زمانه خود بیشتر درک کنیم.