خبرهایی خوش از قراردادهای جدید نفتی

«مذاکرات برای جذب سرمایه خارجی از این هفته سرعت بیشتری می‌گیرد و ظرف 3 تا 4 ماه آینده خبرهای خوبی خواهید شنید.» این موضوع را معاون وزیر نفت در امور بین‌الملل و بازرگانی می‌گوید. امیرحسین زمانی نیا که این هفته میهمان روزنامه ایران بود، به نقد و بررسی دستاوردهای برجام در صنعت نفت پرداخت و دیدگاه‌های تازه‌ای را بیان کرد. او معتقد است که امضای دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا که منجر به تعلیق تحریم‌های ایران در تاریخ 12 ژانویه شد، به روند مذاکرات سرعت بیشتری بخشیده است. زمانی نیا با اشاره به دستاوردهای برجام از جمله دوبرابر شدن صادرات نفت خام اذعان کرد: «با به نتیجه رسیدن مذاکرات کنونی در 3 یا 4 سال آینده حدود 2 میلیون بشکه در روز به تولید نفت خام کشورمان اضافه می‌شود.» او با تشریح آخرین وضعیت مذاکرات نفتی به تشریح مشکلات داخلی پرداخت که مانعی بر سر راه برجام است. گفت‌و‌گوی معاون وزیر نفت با روزنامه ایران را در ذیل بخوانید.

دو سال از اجرای برجام می‌گذرد. در این مدت یک قرارداد جذب سرمایه خارجی نیز امضا شده؛ قرارداد طرح توسعه فاز 11 پارس جنوبی با توتال فرانسه. اما به خاطر می‌آوردم که در روزهای نخست پسابرجام به امضای قراردادهای نفتی خوشبین‌تر از دستاوردهای کنونی بودید. آیا هنوز هم این دید مثبت به برجام را دارید؟

بله. من هنوز امیدوارم و فکر می‌کنم که به رغم تمام چالش‌هایی که آقای ترامپ، رئیس جمهوری امریکا به وجود آورده، ایران مذاکرات نفتی خود را با یک آهنگ قابل قبولی پیش می‌برد. حتی اروپایی‌ها و آسیایی‌ها به همکاری با ایران امیدوارتر شده‌اند. اتحادیه اروپا و دولت هایشان هم تا حالا اعلام کرده‌اند که از شرکت‌های خود حمایت می‌کنند. بعد از 12 ژانویه با امضای ترامپ این موضوع تقویت هم شده است. امضایی که در نتیجه آن تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ایران تمدید شد و فضا برای جذب سرمایه‌گذاری ایران را خیلی بهتر کرد؛ هرچند ترامپ تهدید کرده که این آخرین باراست.

به هر حال شرکت‌ها و کشورهای خارجی بسیار علاقه مندند. آنها معتقدند که می‌توانند مذاکرات را پیش ببرند. استقبال هنوز زیاد است و ما در موضعی هستیم که می‌توانیم انتخاب کنیم. برای مثال ما برای یک بلوک توسعه‌ای در صنعت نفت 10 الی 12 درخواست داریم و باید انتخاب کنیم که کدام یک از متقاضیان می‌توانند ما را به اهدافمان نزدیک‌تر کنند.

به حمایت دولت‌ها از سرمایه‌گذاران اشاره کردید. آیا این حمایت‌ها شامل مسائل بانکی هم می‌شود؟

مشکلات بانکی هنوز وجود دارد اما شدنی است. صنعت نفت می‌تواند کارهای خود را در شرایط فعلی هم با کمک بانک‌های کوچک‌تر انجام دهد. به هر حال مشکل عمده‌ای در این زمینه نیست. مهم این است که ما توافق کنیم و مذاکرات را به سرانجام برسانیم.

گره مسائل بانکی کجاست؟

مسائل استراتژیک و سیاسی تعیین‌کننده روند رشد اقتصادی نیز هست و ما از زمان انقلاب با این مفاهیم آشنا هستیم. در این 2 سال بعد از برجام صحبت از آن است که مسائل اقتصادی هم به همان اندازه مهم است. الان گره‌های سیاسی و استراتژیک زیاد است. اما برجام یکسری تحریم‌های ویژه را برطرف کرده و مشکلات باقی مانده ناشی از برجام نیست. برای مثال مشکلات بانکی به‌دلیل عدم موفقیت برجام نیست بلکه به‌دلیل تغییراتی است که در روند بانکداری به وجود آمده و تعهدات مالی جدید و کنوانسیون‌هایی که برای مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم ایجاد شده است و ما هنوز به آن نپیوستیم. به هر حال این موضوع در حال بررسی است و در این دو سال موفقیت بسیار زیادی بعد از برجام داشته‌ایم.

روند جذب سرمایه خارجی در صنعت نفت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

همین الان این مذاکرات با جدیت در حال پیگیری است و این هفته هم ادامه پیدا می‌کند. ما برای توسعه 4میدان مذاکره می‌کنیم که اگر بتوانیم آنها را بخوبی پیش ببریم، 2 میلیون بشکه در روز به تولید نفت خام کشورمان اضافه می‌شود. این میادین شامل آب تیمور، منصوری، آزادگان و یادآوران هستند. علاوه بر 4 میدان فوق طرح توسعه لایه‌های نفتی پارس جنوبی نیز مطرح است. روند این مذاکرات بسیار قوی است. همین هفته خیلی از این مذاکرات پیگیری می‌شود که فکر می‌کنم از این هفته به بعد سرعت بیشتری نیز می‌گیرد. با به نتیجه رسیدن این مذاکرات تا 3 الی 4 سال دیگر حدود 2 میلیون بشکه نفت خام از این میدان‌ها به تولیدمان اضافه خواهد شد. لذا هنوز هم به مذاکرات خوشبین هستم. هرچند که دو سال پیش فکر می‌کردم با سرعت بیشتری کار را پیش می‌بریم، اما نشد و حالا باید با تدبیر سرعت را بتدریج افزایش دهیم.

مهم‌ترین عامل کند بودن روند مذاکرات چه بوده است؟

شرایط ژئواستراتژیک و منطقه‌ای و فضایی که علیه ایران ایجاد شده -خصوصاً با آمدن آقای ترامپ- ابهامات نسبت به آینده همکاری با ایران را تقویت کرده است. از سوی دیگر اختلافات و مسائل داخلی هم به این موضوع کمک کرده است. مدل جدید قراردادهای نفتی هم که دوسال و اندی طول کشید تا به توافق و اجماع داخلی برسد، بی‌تأثیر نبود. این عوامل روند را کند کرده اما فکر می‌کنم که از این پس با سرعت بیشتری پیش خواهد رفت، زیرا مهم است که افزایش ظرفیت تولید نفت خام را در اولویت قرار دهیم تا امنیت کشور تأمین شود و کسی مانند ترامپ نتواند ما را تهدید کند.

فکر می‌کنید روند اجرای قرارداد توتال قابل قبول است؟ مناقصه آزادگان چه زمانی برگزار خواهد شد؟
توتال فرانسه برای فاز 11 پارس جنوبی در حال انجام فعالیت است. مناقصه‌های زیادی برگزار کرده و بزودی آنها را نهایی نیز خواهد کرد. این قرارداد روند رو به رشدی دارد. برای مناقصه میدان نفتی آزادگان نیز مذاکرات ادامه دارد. حدود 14 شرکت بزرگ اظهار علاقه کرده‌اند و مذاکرات به صورت فشرده در حال پیشرفت است. آزادگان یکی از پروژه‌هایی است که در 4ماه آینده به سرانجام خواهد رسید.

فرانسوی‌ها برای توسعه فاز 11 پارس جنوبی تعهد کافی دارند؟

بله. خیلی جدی هستند. هم توتال و هم دولت فرانسه می‌خواهند که این همکاری پیش برود. نه فقط توتال بلکه شرکت‌های دیگر آسیایی و اروپایی هستند که می‌خواهند با ایران همکاری داشته باشند.

اشاره کردید که 3 الی 4 ماه دیگر خبرهای خوشی از قراردادهای جدید نفتی در راه است. به این ترتیب در سال 96 قرارداد جدیدی امضا نمی‌شود؟

خیر. فکر می‌کنم در یک ماه آینده اتفاقی نخواهد افتاد. قراردادهای نفتی پیچیده‌تر از آن چیزی است که به نظرعامه می‌رسد. علاوه بر این، هم مشکلات فضای بین‌المللی و هم مشکلات داخلی ایران باعث شده که جذب سرمایه خارجی در صنعت نفت کشورمان زمان بیشتری نسبت به جاهای دیگر دنیا ببرد.

به نظر شما چرا ترامپ اجازه داد تعلیق تحریم‌های ایران یک بار دیگر تمدید شود؟

آنچه ترامپ می‌گوید مثل این است که نه تنها برجام بلکه کل معاهده‌ منع اشاعه‌ تسلیحات هسته‌ای (ان پی تی) را از اول مذاکره کند. این حرف‌ها از نظر استراتژیک و کل جامعه بین‌الملل واقع بینانه نیست. بنابراین از نظر جامعه بین‌الملل همه تهدیدات، مطالبات و درخواست‌های ترامپ پذیرفتنی نیست و یکی از دلایلی که مجبور شده علی رغم میل خود آن را امضا کند، این است که برجام با یک مبنای حقوقی مستحکمی به نتیجه رسید و قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل شد و از بین بردن آن هزینه زیادی دارد.

چرا تهدید‌های امریکا تأثیری بر دیدگاه کشورهای اروپایی نداشته است؟

به خاطر حمایت‌های جامعه بین‌الملل. آنها از برجام حمایت سیاسی قاطع کرده‌اند و به نظر می‌آید که این حمایت ادامه خواهد داشت. آن هم نه به دلایل اقتصادی بلکه به دلایل استراتژیک و امنیتی.
چرا آثار برجام را به صورت ملموس نمی‌بینیم؟
همانطور که اشاره کردم بخشی از این چالش‌های اقتصادی که الان با آن مواجه هستیم به خاطر پیروزی‌های استراتژیک ایران در منطقه است. یک عده می‌خواهند جلو این پیشرفت و نفوذ را از طریق محدود کردن اقتصادی بگیرند. اما ما خیلی کارها را در این دو سال توانسته‌ایم انجام دهیم. از دو برابر شدن صادرات نفت خام گرفته تا افزایش صادرات محصولات پتروشیمی. مذاکرات برای بخش‌های بالادستی و پایین دستی هم ادامه دارد و امیدوارم که در دوسال آینده این تغییر را در جیب هایمان حس کنیم.

به هر حال ما یک کشور نفتی هستیم که بیش از 100سال است که نفت خام تولید کرده‌ایم و با آن فعالیت اقتصادی انجام داده‌ایم. میزان تولید ایران در مقایسه با دیگر کشورهای نفت خیز ناچیز است. ایران نزدیک به 4میلیون بشکه در روز ظرفیت تولید نفت دارد اما باید حتماً آن را افزایش دهد. اگر ایران در سال 1995 یعنی در زمانی که تحریم‌ها در حال اوج‌گیری بود 8 میلیون ظرفیت تولید نفت خام داشت، یقیناً تحریم آن مشکل بود. وقتی تولید ایران اینقدر ناچیز است دنیا می‌تواند ما را براحتی کنار بگذارد. بنابراین امنیت کشور به نوعی گره خورده با افزایش ظرفیت تولید نفت است. دلایل اقتصادی آن که روشن است اما به دلایل امنیتی باید این کار را انجام دهیم. من به آینده امیدوارم اما زمان زیادی را از دست داده‌ایم و از این به بعد باید با آینده نگری و سرعت بیشتری حرکت کنیم.