روایت "گاردین" از قمار خطرناک اردوغان

 "خونخواهی اردوغان از کردها با عملیات نظامی در عفرین پیچیدگی جدیدی را بر پیچیدگی‌های موجود در شمال غربی سوریه افزوده است."

سایمون تیسدال، تحلیلگر روزنامه گاردین با اشاره به عملیات اخیر ترکیه در عفرین نوشته است: «رئیس‌جمهور خود رای ترکیه با شرط بندی بر پیروزی قاطعانه علیه نیروهای کردتبار سوری، روسیه، آمریکا و حکومت بشار اسد را به چالش طلبیده است اما این قمار خطرناک وی می‌تواند به زودی عواقب ناخوشایندی به همراه داشته باشد.

اولین تهاجم نیروهای ترکیه و ارتش آزاد سوریه روز یکشنبه در حالی آغاز شد که از چند روز گذشته حملات هوایی و پرتاب خمپاره از سوی این کشور انجام می‌گرفت. در این میان شبه‌نظامیان یگان‌های مدافع خلق کرد سوریه اعلام کرده‌اند که نزدیک به ۱۰ هزار مبارز در عفرین حتی یک اینچ را هم نداده‌اند. آنها در حال مقاومت و دفاع از مناطق کردنشین سوریه هستند.

در سال ۲۰۱۱ بعد از اینکه جنگ سوریه آغاز شد، اردوغان با تصمیم غرب مبنی بر سقوط اسد همراه شد. زمانی که داعش در سوریه و عراق ظهور پیدا کرد، ترکیه به عنوان عضو ناتو شکست خود را پیش‌بینی کرد. اما از سال ۲۰۱۵ زمانی که آتش‌بس موجود میان ترکیه و حزب کارگران کردستان موسوم به پ.ک.ک شکسته شد، ظهور "تهدید تروریستی" کردها در سوریه و عراق به یک دغدغه بزرگ اردوغان تبدیل شدند.

اردوغان از کودتای شکست خورده در سال ۲۰۱۶ برای اقناع افکار عمومی درباره سرکوب احزاب سیاسی کردتبار که روسای‌شان در حال حاضر در زندان به سرمی‌برند، استفاده کرد. وی همچنین یک توافق دوفاکتو با متحدان اسد یعنی روسیه و ایران امضا کرده و برنامه آنها درباره سوریه را قبول کرد. در مقابل آنها نیز به اولین تهاجم بزرگ اردوغان در سوریه در سال ۲۰۱۶ رضایت دادند.

برای اردوغان و ناسیونالیست‌های همسو با وی ایده تاسیس یک حکومت خودمختار و مستقل کرد از شمال عراق گرفته تا استان هاتای در غرب ترکیه و همچنین قسمت‌هایی از جنوب شرقی این کشور همانند یک کابوس است. جلوگیری از وقوع این کابوس تمام مسائل دیگر را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. اکنون بار دیگر اردوغان وارد عمل شده است.

همچنین یکی دیگر از مشکلات بزرگ اردوغان به غیر از مساله کردها این است که هیچ یک از بازیگران بزرگ از وی حمایت نمی‌کنند. چند روز گذشته او مجبور شده است که مقاماتی را برای جلب رضایت روسیه به مسکو بفرستد. با این حال وزارت خارجه روسیه روز یکشنبه درباره تحولات اخیر در شمال سوریه ابراز نگرانی جدی کرد.

روسیه نیروهای زمینی خود را برای جلوگیری از هرگونه درگیری تصادفی و غیرعمدی از میدان نبرد بیرون کشیده است. با این حال هنوز روسیه کنترل حریم هوایی عفرین را در دست داشته و می‌تواند هر موقعی وراد عمل شود. در این میان اسد که از اردوغان خشمگین است، تهدید کرده است که اگر اردوغان بخواهد تا شرق سوریه، به سمت منبج که یکی دیگر از مناطق اصلی تحت کنترل کردهاست پیش برود پاسخ نظامی خواهد داد.

ایران، اسد و روسیه ترجیح می‌دهند که به جای کنترل مناطق شمالی سوریه توسط داعش یا گروه‌های مشابه سلفی و یا شورشیان ضد حکومت اسد مانند ارتش آزاد سوریه، این مناطق توسط کردها کنترل شود. همچنین آنها به دنبال اجرای برنامه‌های خود بعد از توافق هستند و تک روی‌ها و رفتارهای خودسرانه اردوغان می‌تواند این مساله را به خطر اندازد.

همچنین اردوغان با دولت ترامپ درباره این مساله دچار اختلاف شده است اما این اولین بار نیست. تنش‌های بلندمدت میان دو کشور به دوران مبارزه ناتو علیه داعش و استفاده از پایگاه‌های هوایی ترکیه، تعلیق ارائه روادید به شهروندان ترکیه و همچنین مساله استرداد فتح‌الله گولن که به گفته آنکارا طراح اصلی کودتای ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۶ بوده است، بازمی‌گردد.

خودداری آمریکا از پایان بخشیدن به حمایت از یگان‌های مدافع خلق که به عنوان موثرترین متحد در مبارزه علیه داعش دیده می‌شوند، روابط ترکیه و آمریکا را دچار تنش کرده است. رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه آمریکا چند روز گذشته با اظهارات تندی علیه ترکیه درباره حفظ یا افزایش حضور نظامی آمریکا در مناطق کردتبار سوریه سخن گفت.

طرح آمریکا مبنی بر آموزش نیروی امنیت مرزی متشکل از ۳۰ هزار نفر شامل نیروهای دموکراتیک سوریه، رقیب ارتش آزاد سوریه، به نظر می‌رسد اردوغان را لبه پرتگاه قرار داده است. سپس تیلرسون در این باره اعلام کرد که نیت واشنگتن بد درک شده است و روز یکشنبه پنتاگون و وزارت خارجه آمریکا اظهارات ملایم تری بیان کردند.

اما اردوغان سخت‌گیر و غیر قابل انعطاف است، درست یا غلط، اکنون وی شمال سوریه را به عنوان چالش امنیتی درجه یک ترکیه می‌بیند. او همچنین از کارت "تروریست‌های کرد" برای انحراف افکار مخاطبان داخلی استفاده می‌کند. رهبر ترکیه اکنون بیشتر در صحنه بین‌المللی منزوی شده است اما به نظر می‌رسد او به این مساله چندان اعتنایی نمی‌کند.»