سرانجام تهدیدات نظامی - هسته ای ترامپ علیه برجام

 یک کارشناس مسائل بین المللی معتقد است دستاوردهای برجام باید در داخل جدی گرفته شود تا امریکا هم به آن دست اندازی نکند.

ترامپ علیرغم اینکه سالی پر از مواضع تند و تیز علیه ایران را پشت سر گذاشت، اما این بار هم مجبور به تایید برجام شد و تعلیق تحریمهای هسته ای ایران را تمدید کرد. اما این بار شروطی را در بیانیه خود قید کرد و گفت اگر آنها محقق نشود دیگر تمدیدی در کار نخواهد بود. او تلاش می کند اروپایی ها را به موضوع موشکی ایران حساس کند و آنها را از حمایت ایران دور سازد. سوال این است که آیا شروط ترامپ موضوعیت دارد و می تواند با این موضوع، اروپایی ها را از ایران دور کند؟ چه روندی برای برجام در ماههای آینده متصور است؟

در این باره با رضا جلالی مدرس دانشگاه و کارشناس مسائل بین المللی گفت و گو کرده ایم که از نظر می گذرانید.

****

ارزیابی شما از تصمیم ترامپ در مورد برجام چیست؟ آیا ترامپ می تواند با شروط جدیدی که برای اجرای برجام گذاشته است، اروپا را از ایران دور کند؟

باید گفت امریکا به ایران با رویکرد نظامی امنیتی نگاه می کند ولی اروپایی ها با رویکرد اقتصادی نگاه می کنند و از این رو ایران جامعه هدفی است که در صادرات و واردات، نقش برجسته‌ای را در اروپا می‌تواند داشته باشد. اروپایی‌ها نمی‌خواهند طعمه لذیذی به نام ایران را در مراودات به‌خصوص در حوزه انرژی از دست بدهند. ترامپ بعد از 90 روز با اما و اگرهای زیادی برجام را امضا کرد و تهدید کرد که اگر ایران نسبت به کنترل و مهار تسلیحات بازدارنده خودش که تسلیحات موشک‌های دوربرد است اقدام نکند، دیگر آن را تمدید نخواهد کرد. در حالی که به نظر من این امکان‌پذیر نیست، یعنی برجام یک قرارداد چندجانبه بین‌المللی است که همانطور که آقای ظریف هم اشاره کردند، به هیچ عنوان هیچ کشوری نمی‌تواند اعتبارش را از بین ببرد.

به نظرتان این اعتبار در داخل کشور هم جدی گرفته می شود؟
در داخل کشور یک زمزمه‌هایی را می‌شنویم که منافع ملی کشور را می‌تواند تضعیف کند. این کسانی که دستاوردهای برجام را زیر سوال می برند، می توانند باعث کاهش اعتبار برجام شوند. باید توجه داشت که بسیاری از مردم به خاطر این‌که آقای روحانی، آقای ظریف را به عنوان وزیر خارجی انتخاب می‌کند، به ایشان رأی دادند، کسی که توانست برجام را پس از مذاکرات نفس گیر به ثمر بنشاند. می‌خواهم بگویم که منافع ملی کشور ما در گرو این قرارداد بود، بررسی برنامه هسته‌ای بین ایران و ائتلاف غرب که ایران یک طرف و شش کشور به اضافه داوری اتحادیه اروپا در طرف دیگری بودند که در واقع این قرارداد چندجانبه به امضا رسید و علی‌رغم این‌که ما عقب‌نشینی‌هایی از ایده آل های سیاست خارجی که طبیعی هم هست، را داشتیم، ولی به خاطر منافع ملی، سعادت و خوشبختی ملت ایران ضرورت داشت در این بزنگاه که تهدید همه‌جانبه بین‌المللی بر ضد ایران بود، به امضا برسد.

به نظر می‌رسد که آقای ترامپ هم با تهدید نظامی - امنیتی خودش راه به جایی نخواهد برد و طبیعتا سیستم آمریکا علی‌رغم تذکراتی که در کنگره‌ای که مجلسین سنا و نمایندگان آمریکا نقطه‌نظراتی را برای تحریم‌های چندجانبه ارائه می‌دهند، ولی آن‌ها هم می‌دانند که به هر حال از این قرارداد چندجانبه نمی‌توانند شانه خالی کنند و توفیق اجباری دارند که در برجام بمانند. من فکر می‌کنم دستاوردهایی که در برجام به دست آوردیم، بیشتر از آن حدی است که بخواهیم آن را نادیده بگیرم و امیدوارم که فقط آواها و نزاع‌های داخل کشور از چندجانبه‌نگری خارج شوند و به یک هدف متحد برای تقویت منافع ملی کشور گام بردارند.

نظرتان این است که آقای ترامپ با این‌که می‌گوید این آخرین بار بود که تمدید کردم، در حقیقت بلوف می زند و نمی تواند چنین اقدامی انجام دهد؟

اشاره‌ای می کنم به نشست اتمی برای صلحی که آمریکا در سئول کره جنوبی با 54 کشور اول و دوم رتبه‌بندی جهان داشتند. امریکا آقای اردوغان، نخست وزیر وقت را مامور کرد که به ایران بیاید و پیام آقای ترامپ را به ایران بیاورد، کلیت این پیام این بود که آخرین پنجره دیپلماتیک که به روی ایران باز است را نبندید. این پنجره دیپلماتیک سال‌ها باز بود و خوشبختانه دولت نهم و دهم آقای احمدی‌نژاد به اتمام رسید، به دولت یازدهم رسید و نگاه حکومت عوض شد. رهبری که نقش اول را بر اساس اصل سیزدهم قانون اساسی به‌عنوان رئیس عالی دستگاه دیپلماسی کشور دارند، با رمز نرمش قهرمانانه این خط مشی را برای دولت تعیین کرد که دولت این مسیر را بپیماید، علی‌رغم این‌که وفاداران به نظام نیز به دولت بی‌مهری کردند، رئیس جمهور و آقای ظریف بر اساس منافع ملی کشور اقداماتی را انجام دادند که این اقدامات به سمت منافع ملی کشور سوق پیدا کرد و این را ما باید قدر بدانیم.

من نمی‌خواهم این‌جا وارد دستاوردهای برجام شوم، این‌که ما به‌عنوان تولیده کننده این فناوری هستیم و شناسایی شدیم، به‌عنوان 9 کشور اول بعد از کشورهای حق وتو اسم مان قرار گرفته ، ایران نیز به جرگه کشورهای دارای فناوری هسته ای پیوست و این خودش می‌توانست دستاورد بزرگی باشد. لغو تحریم‌های همه‌جانبه به‌خصوص در بحث حمل و نقل پایانه دریایی که کشتی‌های بزرگ حمل و نقل ما که اقتصاد ما را زنده نگه می‌دارند و با مراودات مبادله صادرات و واردات می‌توانند کشور را از یک انتفاع رونق اقتصادی بیندازند، این‌ها به هر حال به دستاوردهای برجام اضافه شد. تولید نفت ما از 845 هزار بشکه در روز به دو میلیون و 220 هزار بشکه در واقع افزایش پیدا کرد و حجم صادرات نفتی ما، قبل و بعد از برجام سه برابر افزایش پیدا کرد. به هر حال به نظر من خیلی از اموال بلوکه‌شده ما استرداد شد و این‌ها خودش می‌تواند به هر حال یک موضوعی باشد. من نظرم این است که ترامپ با مسائل و قوانین بین المللی آشنایی ندارد و بحث تسلیحات بازدارنده نظامی‌ را نمی داند که چقدر برای یک کشور حساس است ؛ هیچ کشوری اجازه نمی‌دهد که دستاوردهای نظامی‌اش تحت‌الشعاع قرار بگیرد و طبیعتا ایران جزو آن کشورهایی است که موضوعات تسلیحات نظامی‌اش کاملا با پرونده سیاسی و حقوقی برجام از نگاهی که ترامپ به تسلیحات هسته‌ای ایران دارد، متفاوت است.

منبع : نامه نیوز