"اعتماد و امنیت" حلقه گمشده پیام‌رسان‌های داخلی

تلگرام؛ نیاز به هیچ مقدمه، معرفی و توضیحات اضافه‌ای نیست، تلگرام امروز در کشور ما مصداق بارز پیشرفت شبکه‌های اجتماعی و ارتباطات است، نرم افزاری که گفته می‌شود روسی است و در سال‌های اخیر توانسته جایگاه ویژه‌ای در میان ایرانیان برای خود ایجاد کند.

بدون هیچ تردیدی پیام رسان‌ها امروزه نقشی پررنگی در اتفاقات روزانه ما دارند و بسیاری از امور روزمره ما وابسته به این نرم‌افزارها شده است، دوران تماس تلفنی، پیامک، ایمیل، شبکه‌های اجتماعی همانند فیس بوک دیگر گذشته است و با فراگیر شدن گوشی‌های هوشمند، این شبکه های اجتماعی موبایلی هستند که بازارشان داغ شده است.

اما تلگرام که امروزه 40 میلیون کاربر در کشورمان دارد سروصداهای زیادی ایجاد و بخشی از انرژی کشور را به خود مشغول کرده‌اند، چرا تلگرام، اینستاگرام، ویچت، وایبر و ... توانستند این‌گونه بازار ایران را در اختیار بگیرند، قطعا یکی از مهم‌ترین دلایل آن که در لحظه اول به ذهن همه ما می‌رسد، نبود شبکه‌های اجتماعی قوی داخلی است؛ اما تمام ماجرا همین است؟ اصلا چرا ما در ایران شبکه اجتماعی پرقدرت داخلی نداریم؟

زمانی که کاربران قصد نصب کردن نرم افزاری را دارند اولین مسئله اعتماد کردن به آن است، این که به آن نرم افزار اجازه دهند به اطلاعات گوشی شامل دفترچه تلفن، گالری عکس، فایل‌های حافظه گوشی و ... دسترسی داشته باشد.

در این رابطه عبدالرضا هاشم‌زائی عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس به ایسنا گفت: بی‌اعتمادی و عدم تمایل مردم به استفاده از اپلیکیشن‌های داخلی به دلیل بی‌اعتمادی به صداوسیما است که این بی‌اعتمادی بر روی تمام زوایای ارتباط جمعی تاثیر گذاشته است.

محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات هم در این زمینه بیان کرده است: "حالا در شرایطی قرار داریم که حاکمیت ما و اکثر کشورهای دنیا امکان اعمال مقررات بر شبکه های اجتماعی بین المللی را ندارند و البته ساده‌ترین راه حل، برای غلبه بر این تهدیدات نوین بستن فضا و بدنبال آن سردادن آواز لزوم توسعه شبکه‌های داخلی، آن هم از جنس صرفا تکنولوژی و بدون توجه به سایر پارامترها از جمله حریم خصوصی و سهولت ابراز بیان مشروع است، غافل از آن‌که عقب نگاه داشتن کشور از علم روز خود یک تهدید بزرگ دیگر است."

توجه به حریم خصوصی و سهولت ابراز بیان مشروع از نکاتی است که آقای وزیر هم بر روی آن تاکید دارد، اما نکته‌ای مهم تر در اینجا وجود دارد که آذری جهرمی در مطلبی دیگر این‌طور به آن تاکید می‌کند: "سرویس‌های بومی برای توسعه علاوه بر پشتیبانی مالی، نیازمند امان نامه‌ای در حوزه‌های قضائی و امنیتی هستند که ظاهرا دولت به تنهایی قادر به ارائه چنین مضامینی نیست."

آن طور که از این مطلب وزیر و صحبت هایش در مناظره تلویزیونی با عبدالصمد خرم آبادی معاون دادستانی کل کشور و دبیر کارگروه تعیین مصادیق فیلترینگ در تاریخ 26 تیرماه سال جاری پیداست، در حوزه قوانین هم دست و پای سرویس دهندگان باز نیست.

آذری جهرمی در مناظره ذکر شده بیان می‌کند که چنانچه کاربری محتوای مجرمانه در یک سرویس داخلی بارگذاری کند، علاوه بر شخص منتشر کننده، مسئولیت قضایی آن جرم دامن گیر سرویس دهنده هم خواهد بود.

این دو مهم در کنار عوامل دیگر باعث شده تا شبکه های اجتماعی خارجی به خوبی بتوانند در کشور ما بازار پیدا کنند و جایگزینی یکی پس از دیگری نشان داده که بستن آن‌ها راه حل نیست و مردم منتظر توسعه و ایجاد شبکه داخلی مدنظرشان که اولویت‌های آنان را پوشش دهد نمی‌مانند و دغدغه‌های خود را از طریق شبکه‌های اجتماعی خارجی برطرف می‌کنند.

پیام رسان‌ها سالانه بیش از سه هزار میلیارد تومان درآمد برای بخش داخلی خواهند داشت که اکنون این درآمد از دست کشور می‌رود. اما بخش مادی آن اصلا مهم نیست، سوال این است که امنیت ملی تا چه اندازه برای تمام ما با تمام گرایش‌های سیاسی اهمیت دارد؟ قطعا تمام ابعاد زندگی ما در بستر امنیت امکان پذیر خواهد بود.

سرورهای پیام رسان‌های خارجی در کشورهایی نظیر روسیه، انگلیس، ایالات متحده آمریکا و ... قرار دارد و تصور کنید چه حجم از اطلاعاتی در اختیارشان قرار می‌گیرد زمانی که 40 میلیون و به عبارتی نصف جمعیت یک کشور از یک پیام رسان استفاده می‌کنند، این که جامعه هدفی که از نرم افزار استفاده می‌کند به چه موضوعاتی علاقه مند است و نقاط قوت و ضعفش چیست و یک کشور بر اساس این آمار دقیق و جزیی چه اقدامات نرمی می‌تواند علیه کشورهای هدفش انجام دهد؟

امید است که با اندیشیدن تدابیر لازم از لحاظ فنی، قضایی و محتوایی بستر لازم برای شکل گیری و رواج یک پیام رسان داخلی امن فراهم گردد تا ضمن جلوگیری از سواستفاده‌های احتمالی دشمنان این مرز و بوم، بتوان از فضای اقتصادی پررونق آن هم بهره مند شد.