آچمز برجامی رئیس جمهور آمریکا

روزنامه ایران در یادداشتی به قلم حشمت‌الله فلاحت پیشه/ عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی نوشت:

هدف ترامپ از نوع تصمیماتی که در دو حیطه تمدید تعلیق تحریم‌ها و تأیید پایبندی ایران به برجام اتخاذ می‌کند بیش از هر چیز آن است که در عین آنکه برجام به عنوان عاملی برای نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران و جلوگیری از تحقق ادعای دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای باقی بماند؛ مانع از انتفاع ایران از برجام شود. بر اساس چنین سیاستی است که حتی تمدید تعلیق تحریم‌ها در عمل با اعلام تحریم‌ها علیه شرکت‌ها یا اشخاص حقیقی ایرانی از سوی امریکا همراه می‌شود. تحریم‌هایی که بر اساس ادعاهای تروریستی، حقوق بشری و موشکی مطرح می‌شود  تا جمهوری اسلامی ایران کماکان در کانون هدف باقی بماند.

اما چرا رئیس جمهوری امریکا نمی‌تواند به طور کامل زیر تعهد کشورش به برجام بزند؟ دلیل اصلی این است که می‌داند اگر این کار را انجام بدهد تنها می‌ماند و کشورهای اروپایی حتماً با او همراهی نخواهند کرد. زیرا  اروپایی‌ها برای ماندن به پای برجام دلایل متعددی دارند.

دلیل نخست اروپایی‌ها یک دلیل سیاسی است. اروپا می‌داند که برجام نخستین دستاورد دیپلماتیک اتحادیه اروپایی در دوران بعد از 1990 میلادی در میان موضوعات مختلفی مانند فلسطین، بالکان و... است که اروپایی‌ها ورود کردند اما شکست خوردند، اما حضور آنها در مذاکرات هسته‌ای در نهایت به یک توافق منتهی شد. به همین دلیل آنها از نظر سیاسی می‌خواهند که این توافق حفظ شود تا اتحادیه بتواند خود را در عرصه تحولات دنیا به اثبات برساند. دلیل دوم دلیلی امنیتی است. کشورهای اروپایی می‌دانند که اگر ایران نبود، داعش به مرزهای اروپا می‌رسید. برای همین نمی‌خواهند که رابطه مثبت با ایران  آسیب ببیند و ایران در مناسبات خارجی خود به سیم آخر بزند. زیرا در این صورت دیگر خاکریزی در مقابل عوامل ضدامنیتی منطقه غرب آسیا وجود نخواهد داشت.

دلیل سوم اقتصادی است. ایران در قالب برنامه ششم توسعه پیش‌بینی کرده است که 200 میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب کند و 50 درصد این رقم یعنی 100 میلیارد دلار پیش‌بینی شده که با موافقتنامه‌های تجاری با کشورهای اروپایی تأمین شود. چنان که قراردادهایی را که با فرانسه و ایتالیا بسته شد شاهد بودیم. اروپایی‌ها ضمن اینکه اوضاع و تحولات اقتصادی دنیای عرب را کاملاً متزلزل می‌دانند، روی بازار 80 میلیونی ایران حساب باز کرده‌اند.

دلیل چهارم اهمیت استراتژیک ایران در بازار انرژی است. ایران در شاهراه انرژی دنیا قرار دارد و اروپایی‌ها در حوزه انرژی بویژه در مقابل روسیه و بعد از مسائل کریمه و بالکان خطوط ناامنی دارند. لذا سعی دارند مناسبات انرژی خاصی را با ایران داشته باشند. این دلایل درکنار هم باعث می‌شود که اروپایی‌ها کماکان از برجام حمایت کنند و می‌دانند که ترامپ اگر برجام را بهم بزند، بهترین شرایطی که پیش خواهد آمد، شکل‌گیری کره شمالی جدیدی است، کما اینکه ایران نسبت
به کره شمالی از توان بسیار بالاتری برای برهم زدن معادلات برخوردار است.

با وجود این واقعیت‌ها، ترامپ به‌دلیل مواضع شدید ضد برجامی در دوران انتخابات ریاست جمهوری و تمایل به گریز از تصمیم‌های کارشناسی، درصدد خروج از برجام است. ولی ساختار واقع بینی دیپلماسی امریکا که اطرافیان رئیس‌جمهوری ایالات متحده نیز در شمار آن هستند؛ او را از اعلام این تصمیم هیجانی و نامنطبق با منافع امریکا برحذر می‌دارند. حال باید دید ترامپ برای گریز از این «آچمز دیپلماتیک» امروز چه موضعی اعلام می‌کند.