صراط «آیت‌ الله» در مواجهه با خیزش‌های اعتراضی

 یکی از لوازم حکومت‌داری و بر عهده گرفتن مسئولیت اداره امور مردم، صبر و مدارا در برابر اعتراضات و اقدامات معترضانه مردم است، اقداماتی که ممکن است برآمده از حق و حقیقت باشد و یا ممکن است به‌واسطه نادیده انگاشتن حق و حقیقت شکل یابد.
 
در هر دو صورت مذکور، وظیفه حاکمان و صاحبان مناصب، تحمل و مدارا در برابر اعتراضات و درخواست‌ها و در ادامه، ارائه توضیحات قانع‌کننده به آنان است تا با ارائه پاسخ‌های متقن، اقناع جامعه صورت گیرد. امیرالمؤمنین علیه‌السلام در سخنی گران‌بها می‌فرمایند: «کسی که بالا رود و به ریاست رسد، باید بر درد و رنج سیاست (اداره مملکت و رعیت‌داری) صبر کند.»

جامعه‌ای که می‌کوشد بر محور رأی مردم و بر بنیان اصول دموکراسی اداره شود و مردم را صاحبان اصلی خود می‌پندارد و مناصب را برآمده از اراده مردم می‌داند، باید به نحوی اداره شود و افرادی را به‌جایگاه ریاست و زمامداری برساند که به خواسته‌های بجا و دغدغه‌های حقیقی مردم، توجه اساسی داشته باشند و در مواجهه با جنبش‌ها و خیزش‌های اجتماعی، رفتاری خردمندانه و شکیبانه داشته باشند.

اگر مردم را صاحبان اصلی کشور و نظام حاکم بدانیم و اگر مناصب مدیریتی و صندلی ریاست را به‌عنوان عاریه و امانتی که از جانب مردم سپرده شده است فرض نماییم؛ آنگاه در برابر خواسته‌ها، اعتراضات، مخالفت‌ها و شعارهای مردم، هیچ‌گاه موضعی تهاجمی و سرکوب گرانه اتخاذ نخواهیم کرد، بلکه می‌کوشیم با ایجاد شفافیت و زمینه‌سازی برای اقناع جامعه، به‌صورت مستدل و به‌طور عملی از عملکرد و اقدامات انجام شده رونمایی کنیم.

مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی را باید از افراد کم‌نظیری در تاریخ ایران دانست که باور حقیقی به مردم و آرای آنان داشت و در اندیشه و عمل نیز مردم را صاحبان اصلی کشور و نظام می‌دانست. او که بارها و بارها در انتخابات‌های مختلف؛ از خبرگان گرفته تا ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی، خود را در معرض رأی مردم قرار داد و رکوردی جاودانه در این خصوص بر جای گذاشت، به‌طور مکرر از نقش اساسی مردم در اداره کشور و حق حاکمیتی آنان سخن گفت و کوشید در مواجهه با جنبش‌های اعتراضی و حرکات معترضانه به سیاست‌های حکومت، با مدارا و تحمل فراوان عمل کند و جانب حق و حقیقت را بگیرد.

آیت‌الله هاشمی رفسنجانی می‌دانست در یک کشور با جمعیت فراوان و تفکرات سیاسی متفاوت و قومیت‌های گوناگون، قرار نیست همگان بر یک مدار سیاسی و اجتماعی حرکت کنند و لذا هنگامی که بر مبنای اصول دموکراسی، گروهی بر مسند امور تکیه می‌زدند، این حق را برای مخالفان و معترضان به سیاست‌های جاری، به رسمیت می‌شناخت که اعتراضات را علنی کرده و نظرات انتقادی خود را بیان کنند. به همین دلیل بود که صاحبان قدرت در دوره‌های مختلف؛ از اصولگرا گرفته تا اصلاح‌طلب، به سهم خود با افکار آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به مقابله می‌پرداختند و نظرات وی را برنمی‌تابیدند.

آیت‌الله هاشمی رفسنجانی می‌کوشید در مواجهه با مطالبات مردم و خیزش‌های اعتراضی آنان، صبر و مدارا و تحمل را در ساختار حکومت، نهادینه سازد و از گسترش بی‌اعتمادی میان مردم و حکومت، ممانعت به عمل آورد. وی معتقد بود اگر نظام حاکم به‌جای اقناع جامعه و ارائه استدلال متقن، به سرکوب مردم معترض خود برخیزد، قطعاً در مسیر استبداد گام برداشته است و چنین شرایطی، منجر به بیگانه پنداری حکومت در نزد مردم و جامعه شده و چه اتفاقی بدتر از آنکه اعتماد فی‌مابین مردم و حکومت، به سستی بگراید. به همین دلیل بود که کوشید در مواقع حساس و پرالتهاب، اقداماتی از قبیل نگارش «نامه به مقام معظم رهبری» در سال 88 و تشریح وضعیت موجود را در پیش بگیرد و خطر افزایش بی‌اعتمادی نسبت به حکومت و حاکمان را گوشزد نماید.

آیت‌الله هاشمی رفسنجانی با دقت نظر فراوان و با کوله باری از تجربه، سعی داشت در مواجهه با جنبش‌های اعتراضی و خیزش‌های اجتماعی، از فراموشی مطالبات و به حاشیه کشانده شدن بانیان خیزش‌ها ممانعت به عمل آورد. بارها اتفاق افتاده بود که قشری از مردم برای مطالبات و حقوق خود، اقدام به اعتراض کرده بودند ولی اعتراض آنان با اقدامات برخی سوءاستفاده کنندگان و فرصت‌طلبان، به حاشیه کشانده شده و در ازای آن، برخی اهداف پنهان و مغرضانه پیگیری شده بود. به‌طور مثال در هنگام اعتراض دانشجویان به برخی اقدامات سیاسی در سال 78 و یا اعتراض مردم به برخی اقدامات ناصواب در سال 88 و یا تجمعات اقتصادی و معیشتی مردم در نقاط مختلف کشور، خواسته‌های معترضین، حقیقی و بجا بود ولی فرصت‌طلبان، به نحوی با ایجاد آشوب و اغتشاش، بازی را برگرداندند که همان مردم شریف حاضر در میدان، متهم به فتنه‌گری شده و ناگاه مزدور اجانب نیز شدند. مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در دوران حیات خویش به‌ویژه در دهه پایانی زندگی، می‌کوشید با فراهم آوردن فضای آرام در کشور و تلطیف روابط حکومت با مردم، خواسته‌های حقیقی مردم را یادآوری نموده و از رانده شدن تمامی مردم با چوب «فتنه» و فتنه‌گری جلوگیری نماید. آخرین نماز جمعه آیت‌الله را می‌توان دلیل روشنی بر این ادعا دانست.

رویداد 24 در ادامه نوشت: مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بارها خود را در معرض رأی مردم قرار داد، بارها بر حق حاکمیتی مردم تأکید کرد، بارها در مواجهه با مخالفان و معترضان، مشی اعتدالی پیشه کرد، و بارها در دفاع از حقوق مردم معترض، خواسته‌های آنان را یادآوری کرد و این‌گونه بود که در مراسم تدفینش، زن و مرد و پیر و جوان، حاضر شدند و سوگوارانه او را تا منزل ابدی و آرامگاهش در جوار امام امت(ره) بدرقه کردند. روحش قرین رحمت پروردگار عالمیان باد.