جنجال‌های 2017 در جهان و خاورمیانه

روزنامه آرمان در یادداشتی به قلم علی بیگدلی نوشت:شاید اگر 2017 را اینطور تقسیم‌بندی کنیم که دونالد ترامپ در غرب یک پدیده نوظهور بود و در خاورمیانه هم محمد بن سلمان یک پدیده نوظهور، چندان بیراه نباشد. گرچه ممکن است که اینها از جهت عملکرد شباهتی با هم نداشته باشند ولی در جنجال برانگیزی و ایجاد ناآرامی در سطح منطقه خیلی بهم شباهت داشتند. ترامپ از شروع فعالیت و ورودش به کاخ سفید رفتارهایی را در پیش گرفت با ادعای اینکه همه هدفش این است که به مسائل داخلی آمریکا توجه کند که به طور موروثی نگاه جمهوریخواهان به درون است و نگاه دموکرات‌ها به بیرون و ترامپ دقیقا این ادعای موروثی را ثابت کرد که تمام هدفش این است که وضعیت آمربکا را ارتقا ببخشد و حالا مهم نیست که به چه قیمت و با چه بهانه‌ای این کار صورت بگیرد لذا دست به ایجاد یک مرافعاتی در سطح بین‌الملل هم از جهت سیاسی و هم از جهت اقتصادی زد. ولی اینکه تا چه حد برایش اهمیت داشت و باعث ایجاد چه تحولاتی در سطح بین‌المللی شد، موضوعی است که شاید الان به ما ارتباط نداشته باشد اما درواقع مهمترین و جنجال برانگیزترین کاری که ترامپ کرد به‌وجود آوردن مساله جابه‌جایی سفارتخانه بود که باز در عرصه بین‌المللی با واکنش‌های منفی مواجه شد به طوری که در شورای امنیت یک رای هم نیاورد، براساس پیشنهاد مصر و در مجمع عمومی براساس پیشنهاد محمود عباس رای موافق به فلسطین خیلی بالا بود به طوری که بیش از 180 کشور به همکاری و همراهی با فلسطین رای دادند که به شکست پرستیژ ترامپ و آمریکا انجامید و کار به جایی رسید که با خط و نشان، یقه همه کشورهایی که به آنها کمک‌های مالی و نظامی می‌کرد را گرفت.

اما آنچه بیشتر به ما مربوط می‌شود و ما احساس می‌کنیم جابه‌جایی قدرت در عربستان سعودی بود که محمد بن سلمان، جانشین پدرش شد و دست به اقدامات بسیار گسترده و شاید خطرناک زد. این در حالی است که آنچه در ذهن محمد بن سلمان می‌گذرد به خاطر اینکه خودش هم تحصیلکرده آمریکاست اصلا با ساختارهای درونی، سنتی و قبیله‌ای عربستان جور در نمی‌آید. یکی از مشکلات اساسی محمد بن سلمان، مسائل مذهبی بود که سعی داشت در شب‌های اولی که به ولیعهدی رسیده بود، بن باز که رهبر و شیخ‌الشیوخ مکه است را در کنار خود بنشاند درحالی که رفتار و کردار بن‌باز نشان می‌داد چندان از کارهای محمد بن سلمان راضی نیست.

محمد بن سلمان قرار است شهرک جنجال برانگیز عربستان را در آب‌های دریای سرخ ایجاد کند که بسیار فوق‌العاده است اما اصلا با فرهنگ و سنت عربستان سازگاری ندارد. شهرکی که قرار است بزرگترین هتل دنیا را در خود جای دهد و امکاناتی نظیر اسکی، پاتیناژ و کافه رستوران داشته باشد. اجازه رانندگی به زنان و ورودشان به ورزشگاه‌ها و سینماها و تئاترها از دیگر اقدامات ولیعهد جوان است که با فضای سنتی عربستان اصلا سازگاری ندارد. یکی از دیگر اقدامات محمد بن سلمان بازداشت و زندانی کردن تعدادی از شاشهزادگان بود که البته برخی با واگذار کردن مایملک‌شان به پادشاه عربستان آزاد شدند. ولی او نمی‌تواند به این راحتی به همه اهدافش در عربستان برسد. مشکلات و مخالفت‌هایی در عربستان وجود دارد و مسبوق به سابقه است، در زمان فیصل سال 1974 تقریبا همین قضایا باعث شد که فیصل را در کاخ پادشاهی عربستان ترور کنند. بنابراین این وقایع شاید نظم بین‌المللی را در سطح منطقه بهم زده باشد. از دیگر وقایع مهم 2017 شاید بتوان به همه‌پرسی اقلیم کردستان اشاره کرد که بارزانی طی قول و قراری که با آمریکا و اسرائیل بسته بود، مرتکب اشتباه بزرگی شد. این در حالی است که خانواده بارزانی از گذشته‌های دور روابط بسیار نزدیکی با اسرائیل داشته‌اند به طوری که پزشکان مخصوص ملامصطفی بارزانی از اسرائیل برای مداوای او می‌آمدند. بارزانی فاقد تحصیلات دانشگاهی است و دو، سه سالی در اسرائیل بسر برده و شیوه‌های جنگ‌های چریکی را آموخته و کاملا تحت سلطه اسرائیل بوده است. منتها آمریکایی‌ها به این نتیجه رسیدند که اقلیم کردستان را رها کرده و به مساله داعش بپردازند. از نظر آمریکا سه مساله در منطقه مهم است؛ ایران، اقلیم و داعش. آمریکایی‌ها تشخیص دادند که داعش و ایران اهمیت بیشتری از استقلال اقلیم دارد لذا اقلیم را رها کردند و به‌رغم اینکه به بارزانی قول داده بودند که از او حمایت خواهند کرد، اما همان روزهای اول با کنار کشیدن از این مساله خیلی اظهار نظر مستقیم نکردند و به نظرشان شرایط در عراق برای به رسمیت شناختن استقلال اقلیم مهیا نیست. درواقع آمریکا بعد از آن هم که بحران داعش در منطقه فروکش کرد به این نتیجه رسید که ایران برای آنها همچنان در رده اول اهمیت خود قرار دارد.