توتال براي ماندن در ايران مردد شد

خبرگزاري رويترز خبري منتشر كرد كه نشان مي‌داد شركت CNPC چين، يكي از شركاي كنسرسيوم سه‌جانبه فاز ١١ پارس جنوبي، در حال بررسي آن است كه مي‌تواند عهد‌ه‌دار سهم توتال در اين كنسرسيوم باشد يا خير. آن‌گونه كه كارشناسان مي‌گويند طبق مفاد قرارداد كنسرسيوم سه‌جانبه شرکت ملی نفت ایران، توتال فرانسه و CNPC چین، هريك از طرفين مي‌توانند جايگزين ديگر اعضا شوند، البته با اين شرط كه شركت ملي نفت ايران بپذيرد. از زماني ‌كه ترامپ روي كار آمده و توافق با ايران را زير سؤال برده و احتمال تحريم‌هاي جديد از سوي آمريكا مطرح شده، اين نگراني به وجود آمده كه نخستين‌ سرمايه‌گذار خارجي كه پس از مدت‌ها به ايران بازگشته، راه خروج را در پيش گيرد، اما نمايندگان توتال گفته بودند در اين زمينه در حال رايزني هستند و پاتريك پویانه، مدیرعامل توتال، در ماه اکتبر گفته بود توتال هنوز احتمال دارد که بتواند در ایران فعالیت کند و به این بستگی دارد که تحریم‌های آمریکا چگونه چیده شود، زیرا انتظار می‌رود اتحادیه اروپا، چین، روسیه به توافق پایبند بمانند. او همچنین احتمال دریافت معافیت را نیز مطرح کرده بود. حالا مسئله آن است كه از اساس چرا شركت CNPC به‌دنبال بررسي چنين وضعيتي است؟ آيا نسبت به حضور توتال در ايران نگراني وجود دارد؟ آيا ترامپ توانسته اولين سرمايه‌گذار اروپايي در يك پروژه بزرگ نفتي در ايران را به دلهره وادارد؟ البته نبايد اين نكته را از نظر دور داشت كه اغلب هدف انتشار اين اخبار، ايجاد دلهره براي سرمايه‌گذاران جديدي است كه قصد دارند وارد ايران شوند و لزوما منجر به خروج سرمايه‌گذاران حاضر در ايران نمي‌شود.

‌ توتال به كار خود ادامه مي‌دهد

اميرحسين زماني‌نيا، معاون امور بين‌الملل و بازرگاني وزارت نفت، در گفت‌وگو با «شرق» مي‌گويد اين موضوع كه رويترز از آن خبر داده، مسئله‌ جديدي نيست و يكي از پيش‌بيني‌ها در كنسرسيوم است كه عضو ديگر بتواند سهم ديگري را در صورت خروج بر عهده بگيرد، اما تاكنون نگراني از سوي نمايندگان توتال به ايران گزارش نشده است و به‌نظر نمي‌رسد مسئله‌اي براي نگراني وجود داشته باشد. زماني‌نيا در يك گفت‌وگوي كوتاه به «شرق» مي‌گويد: در قرارداد پيش‌بيني‌شده چنانچه يكي از اعضاي كنسرسيوم نتواند كار بكند، اعضاي ديگر جذب كنسرسيوم مي‌شوند. حرف جديدي نيست و توتال هم‌اكنون به كار خود ادامه مي‌دهد و در حال برگزاري مناقصه‌هاي خود است. او در پاسخ به اينكه آيا نگراني براي خروج توتال از ايران وجود دارد يا خير، مي‌‌گويد: چنين نگراني وجود ندارد و نمايندگان توتال هم تاكنون براي حضور در ايران ابراز نگراني نكرده‌اند.

خيز چين براي خريد سهام توتال

منابع صنعتی به رويترز خبر داده‌اند شرکت نفتی CNPC چین در حال بررسی برعهده‌گرفتن سهم توتال در پروژه گازی ایران در صورت ترک ایران از سوی این شرکت فرانسوی است. توتال برای توسعه میدان گازی پارس جنوبی یک قرارداد یک میلیارد دلاری در ماه جولای با ایران امضا کرد. به گفته منابع آگاه از جریان مذاکرات، این قرارداد این امکان را به CNPC داده است، درصورتی‌که توتال از قرارداد خارج شد، این شرکت چینی سهم توتال را بر عهده بگیرد. یک منبع چینی آگاه درباره این قرارداد گفت: براساس قرارداد توسعه فاز ١١ پارس جنوبی، CNPC می‌تواند سهم ٥٠,١ درصدی توتال را برعهده بگیرد و درصورتی‌که توتال از قرارداد خارج شود، اپراتور پروژه شود. به گفته سه منبع آگاه، مقامات CNPC در هفته‌های اخیر مذاکرات داخلی برگزار کردند تا دراین‌باره بحث و مذاکره کنند. سخنگوی CNPC، توتال و ایران از اظهارنظر در این رابطه خودداری کردند. به گفته این منابع، هرگونه تغییری احتمالا در زمان‌بندی پروژه تأخیر ایجاد خواهد کرد، ازاین‌رو توتال هم‌اکنون در حال مذاکره با شرکت‌های خدماتی است و انتظار می‌رود اوایل سال آینده قرارداد را منعقد کند. همچنین شرایط فنی جدید برای مدیریت و فعالیت این پروژه فراساحلی باید ایجاد شود که می‌تواند به معنای ورود شرکت CNOOC، بزرگ‌ترین شرکت اپراتور فراساحلی چین باشد. یک مقام صنعتی چین گفت: «در این مورد، خروج توتال، احتمالا نیازمند ورود CNOOC است، زیرا CNPC تجربه کمی در پروژه‌های فراساحلی دارد».

‌ توان تكنيكال CNPC مانند توتال نيست

بااين‌حال، نرسي قربان، كارشناس ارشد انرژي، در گفت‌وگو با «شرق» هرچند تأييد مي‌كند در قراردادها در قالب كنسرسيوم، خريد سهام يكديگر مطرح مي‌شود، اما مي‌گويد توان تكنيكال CNPC اصلا قابل قياس با توتال نيست. در نتيجه معنادار نيست كه CNPC بتواند سهم توتال را بخرد و فقط محتمل است چند سهام كوچك جابه‌جا شود كه آن را هم بايد ايران تأييد کند.

به گفته قربان، در تمامي قراردادهايي كه به‌صورت كنسرسيوم با يك كشور منعقد مي‌شود، عللي كه چند شركت را گرد هم مي‌آورد، مسائل اقتصادي، استراتژيك و تكنيكال است. او ادامه مي‌دهد: در اين كنسرسيوم پيش‌بيني مي‌شود اگر شرايط زماني و مكاني تغيير كرد و يكی از اعضا تمايل داشت سهم خود را كاهش يا افزايش دهد، بتواند چنين كند اما چنين اتفاقي بدون تأييد كشور ميزبان، امكان‌پذير نخواهد بود.

اين كارشناس ارشد انرژي مي‌افزايد:‌ در فاز ١١پارس جنوبي، مسئله تكنيكال بسيار حائز اهميت است. در اين فاز اقداماتي كه توتال برعهده گرفته بود را اصولا CNPC چين نمي‌تواند انجام دهد، زيرا اين تكنولوژي را ندارد. بنابراين ممكن است كه سهام اين دو شركت كمي بالا و پايين شود، اما وجود تكنولوژي است كه اعضاي اين كنسرسيوم را دور هم جمع كرده است. حال اگر بخش تكنولوژي از بين رود، فقط سرمايه باقي مي‌ماند كه به تنهايي مفيد نخواهد بود. او در پاسخ به اينكه در اين صورت ممكن است پروژه بخوابد، مي‌گويد: نمي‌توان چنين گفت زيرا ايران به‌دنبال آن بود كه شركاي جديدتر صاحب تكنولوژي را پيشنهاد كنند. بنابراين به عقيده من، ممكن است كه تغييرات در حد جابه‌جايي اندك چند سهام انجام گيرد، اما آمدن و رفتن يك شركت بدون شك با مذاكرات طولاني در آينده عملي خواهد شد. قربان در پاسخ به اينكه آيا توتال نسبت به حضور در ايران مردد است، تصريح مي‌كند: هيچ موردي كه تغيير در روند همكاري را نشان دهد، از اين كنسرسيوم نديده‌ايم. حرف‌هاي زيادي زده مي‌شود؛ از يك‌طرف ترامپ مي‌گويد بايد جلوي ايران را گرفت و از طرف ديگر به اروپايي‌ها مي‌گويد جلوي شما را نمي‌گيريم و تجارت كرده و سود كنيد.

‌ خروج توتال از ايران ساده نيست

به گفته اين كارشناس، ممكن است نداشتن اطمينان به تأمين مالي در جريان اين پروژه، تغييراتي را ايجاد كند، زيرا ممكن است بانك‌هايي كه مي‌‌خواستند با توتال همكاري كنند، به اين نتيجه رسيده باشند كه نتوانند با ايران كار كنند، اما اينكه يكي از اعضاي كنسرسيوم كلا خارج شود، در شرايط فعلي نه لازم است و نه به‌سادگي امكان‌پذير خواهد بود. او انتشار اين اخبار را با هدف ترس سرمايه‌گذاران خارجي از حضور در ايران مي‌داند و مي‌گويد: انتشار اين اخبار بازي سياسي است و حتي ممكن است به واقعيت بدل شود، اما به نظر مي‌رسد اين اخبار با هدف فشار بر ايران و ايجاد نااطميناني در اذهان سرمايه‌گذاران جديد منتشر مي‌شود كه ببينيد سرمايه‌گذاري كه قبلا آمده اكنون دوباره دارد فكر مي‌كند و ممكن است تغيير عقيده دهد. مي‌خواهند براي ديگراني كه به قصد سرمايه‌گذاري وارد ايران مي‌شوند، نااطميناني ايجاد كنند نه براي كساني كه اكنون در كشور هستند. قربان با نگاهي به ماجراي پنالتي خروج در قرارداد، ادامه مي‌‌دهد: اگر توتال به‌صورت كامل خارج شود، اين قرارداد بايد به كل بازنگري شود كه اين بازنگري نيز حتما با جرائمي توأم خواهد بود. به بيان ديگر، شرايطي كه براي خروج در قرارداد ذكرشده بايد دوباره منظور شود، اما اينكه اين شرايط چيست، نمي‌دانيم، چون قرارداد محرمانه است.