پرونده چوگان، در پیچ‌وخم ثبت جهانی

  مرتضی رضوانفر، عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و مسوول تهیه پرونده چوگان پس از ثبت جهانی این میراث ناملموس ایران،تهیه ان را دارای مراحل بسیار سخت و پیچیده توصیف کرد.

رضوا‌ن‌فر، مسئول تهیه پرونده چوگان که در کارنامه خود مدیریت 6 پرونده ثبت جهانی از 13 پرونده ثبت شده ایران را دارد، درباره مراحل تهیه پرونده چوگان و نقش دستگاه‌ها گفت: تهیه پرونده به عهده گروه‌های غیردولتی و افراد خاص مانند اجرا کنندگان و حاملان چوگان بوده است و دستگاه‌های دولتی در انتهای کار وارد شده و نقش جنبی داشته‌اند.
 
پرونده چوگان، در پیچ‌وخم ثبت جهانی

به گفته وی، حتی هزینه‌های اصلی تهیه پرونده سنگین چوگان توسط حمزه ایلخانی‌زاده، کارآفرین و رئیس باشگاه چوگان البرز و چند تن از داوطلبان پرداخت شده است.

او با اشاره به مراحل بسیار سخت و پیچیده تهیه پرونده چوگان که نزدیک به 3 سال از 92 تا 95 طول کشید، گفت: همه هیات‌های چوگان و انجمن‌های  مربوطه، مورد مشورت قرار گرفتند و تقسیم وظایف صورت گرفت تا کار گروهی شکل گیرد.

وی افزود: در پرونده چوگان به تفاوت‌ها در اجرا، آموزش و ترویج اعم از بخش بازی چوگان و حوزه موسیقی و روایتگری توجه شد تا جامعیت پیدا کند. همچنین گستره چوگان در ادبیات، هنرهای سنتی، اساطیر، هویت جمعی و غیره با بیان تفاوت‌ها و جلوه‌های مختلف در کشور مستند و ارائه شد.

رضوانفر یکی از بزرگترین مشکلات کار، تعدد و گستردگی عناصر مربوط به چوگان در وجوه مختلف زندگی و فضای کشور دانست.

 این عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در ادامه اظهار داشت: پرونده چوگان پس از 20 ماه مراحل بررسی و همچنین براساس 5 معیار ثبت جهانی، دارای شرایط ثبت، معرفی شد تا در اجلاس کره، تصمیم نهایی درباره آن گرفته شود.

او این امر را اتفاقی بسیار ارزشمند دانست چرا که طبق نظر کمیته ارزیاب، ایران جزو 22 کشوری است که پرونده‌اش قابلیت ثبت پیدا کرده و در این میان، 12 پرونده که مربوط به 18 کشور است برگشت خورده است.

رضوانفر که پیش از این ریاست پژوهشکده مردم شناسی را عهده‌دار بوده است، در توضیح دلایل قبول شدن چوگان برای معرفی به اجلاس کمیته بین الدول گفت: چوگان یک عنصر فرهنگی است که قویا با تاریخ و هویت اجراکنندگان آن مرتبط است. این عنصر به صورت گسترده‌ای  در ادبیات، نقالی، قصه گویی، ضرب المثل‌ها، نقاشی مینیاتور، صنایع دستی و تزئینات معماری حضور داشته و جزء با ارزشی از جهان بینی و سمبلیسم اجراکنندگان آن است.

وی در ادامه افزود: چوگان به عنوان عنصری که سلامتی روح و جسم را به همراه دارد دارای ارزش‌های متنوعی ازجمله هویت و شأن اجتماعی چوگان به عنوان یک بازی فاخر، ایجاد ارتباط میان طبیعت، انسان و اسب خصوصا در پاسخ به نیاز بشر شهرنشین است.

او مفرح بودن و کارکردهای شادی آفرین بازی و هنرهای جنبی آن و همچنین ایجاد حس تعلق اجراکنندگان به یک جامعه و تاریخ، همچنین حضور زن و مرد و اعضای خانواده و ایجاد روابط بین نسلی در یک رقابت سالم و چندین خصوصیت ارزشمند دیگر را از ارزش‌های چوگان دانست.

در دوازدهمین نشست کمیته بین دول یونسکو برای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس که پنجشنبه گذشته در کره جنوبی برگزار شد، «چوگان بازی سوار بر اسب همراه با روایتگری و موسیقی» و «هنر ساختن و نواختن کمانچه» به ثبت رسید.

در این مراسم محمدحسن طالبیان (معاون میراث فرهنگی) و فرهاد نظری (مدیرکل ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری) و مرتضی رضوانفر (مسئول تهیه پرونده چوگان و عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری) از ایران حضور داشتند.