یادگار امام: احکام دادگاه‌ها باید قابل پیش‌بینی باشد

 حجت‌الاسلام سیدحسن خمینی در مراسم اولین سالگرد درگذشت آیت‌الله موسوی اردبیلی عنوان کرد:  جلسه با شکوهی است که به یاد یکی ارکان جمهوری اسلامی شکل گرفته است. جا دارد سالگرد درگذشت آن مرحوم به مردم و بیت معزز آن بزرگوار تسلیت عرض کنم.

وی با بیان اینکه باید مقاطع مختلف حیات آیت الله موسوی اردبیلی را مورد بحث قرار داد، گفت: زندگی ایشان در اردبیل، قم و نجف و تهران بحث‌های زیادی دارد. ایشان وارد شورای انقلاب شدند و در راس قوه قضائیه با ریاست شهید بهشتی حضور داشتند. بعد از حضرت امام خمینی به قم مراجعه کردند و به کار در دانشگاه مفید مشغول شدند.

یادگار امام با تاکید بر اینکه مهمترین وجه زندگی آیت الله موسوی اردبیلی که بیشترین تاثیر  را در زندگی ما  دارد حضور ایشان در قوه قضاییه است، گفت: چندان به بحث فلسفه قضا نمی‌پردازیم. اما از دیدگاه آیت الله موسوی اردبیلی دستگاه قضایی تنها متصدی اجرای عدالت در جامعه نیست. اجرای عدالت وظیفه مجموعه قضایی هست، اما تنها وظیفه‌اش نیست. آنچه همدوش این وظیفه به همان اندازه اهمیت دارد آن است که جامعه ما قانع شود آنچه اجرا می‌شود عدالت است هم ثبوتا و اثباتا عدالت اجرا شود.

وی ادامه داد: بحران از آنجا شروع می‌شود که قاضی می‌گوید ما باید جواب خدا را بدهیم و باید عدالت را جاری کنیم. هم باید عدالت را جاری کرد و هم باید به گونه‌ای این کار را کرد که مردم قانع شوند؛ آنچه اجرا می‌شود عدالت است. امیر المومنین می‌دانست ابن ملجم می‌خواهد او را بزند چرا دستور نداد دستگیرش کنند، چون ممکن بود بعدا مردم بپرسند از کجا معلوم بود.

یادگار امام تاکید کرد: وظیفه متصدیان امر قضا این است که به‌گونه‌ای عمل کنند که مردم حکم را بپذیرند فلسفه تاسیس هیات منصفه همین است. این امر مهمی است که حکم دادگاه قابل پیش‌بینی باشد آیین دادرسی برای این است که حکم قابل پیش‌بینی باشد اگر در دادگاهی باشی که ندانی چه می‌شود، پسندیده نیست.

 وی افزود: اگر قانون گذاشته می‌شود کسانی هستند که با تسلط به قانون می‌توانند کلاه شرعی درست کنند، اینکه شما قانونی درست کنید که قابل پیش‌بینی باشد، مهم است. یکی از دلایلی که علم قاضی از حجیت خارج شده این است زیرا علم قاضی دست ما نیست. پیامبر به روش عقلایی اعتقاد دارد و به علم غیب خود عمل نمی‌کند.

سیدحسن خمینی خاطرنشان کرد: نظام قضایی در دید آیت‌اله موسوی اردبیلی بر این است که آیین دادرسی اعمال شود. حضرت امام در فرمان هشت ماده‌ای هم به این اشاره دارد. یکی از نقاط زندگی امام سندی است که منتشر نشده است. ابوی من از جلسه‌ای مکتوبی دارد که بر اساس آن قاضی نزد امام آمده می‌گوید از فردی شنودی کردیم و چیزی پیدا کردیم، امام می‌گوید این‌ها که می‌گویید نوار است ارزش ندارد اما آن فرد زیر بار نمی‌رود و می‌گوید من به فلانی و فلانی گفتم. مطابق گزارش ابوی ما امام آنقدر  عصبی شد که دستانش لرزید گفت حق این کار را نداشتید او باز زیر بار نمی‌رود. امام می‌گوید دستور دارید این شنود را امحا کنید. ابوی می‌گوید آنقدری که این فرد در آن جلسه به امام توهین کرد بنی‌صدر نکرد. ابوی ما نوشت آن فرد آمده بود امام را سکته دهد آن فرد بعدا مشغول خدمت شد و تا زمان بازنشستگی مشغول کار بود.

وی خاطر نشان کرد: این مکتوب، بسیار نامه تکان‌دهنده‌ای است و اشاره آن برای این است که آئین دادرسی و وحدت قانون وجود داشته باشد.

سیدحسن خمینی تاکید کرد: نکته بعدی این است که اگر احکام قابل پیش‌بینی باشد می‌توانیم جامعه را اقناع کنیم. از هر دو نفری که از دادگاه بیرون می‌آیند طبیعتا یک نفر ناراضی است. اگر درست اقناع شده باشند قطعا دو روز بعد به آن پی می‌برند لذا اگر می خواهیم از مرحوم اردبیلی درس بگیریم،این درس بر مدار همان چیزی است که مرحوم شهید بهشتی دستگاه قضایی ما را بنا نهاد و این بود که در کنار عدالت، اقناع جامعه هم صورت بگیرد.

یادگار امام گفت: دومین نکته از زندگی آیت‌الله موسوی  اردبیلی این است که ایشان معتقد بود، دستگاه قضایی حکم بین طرف دعوا است. حتی اگر حکومت باشد، دستگاه قضایی ابزار کنترل نظام نیست. زمانی  یک نامه آمد جماران که شاکی آقای فلانی است و خوانده آقای سید روح الله خمینی بود. جرم چه بود؟ زمان جنگ امام گفته بودند که خرمشهر را ترک نکنید ما ماندیم و خانه و زندگی خود را از دست دادیم، آقای خمینی باید پول ما را بدهد. دادگاه تشکیل شده بود و قاضی قضاوت کرد. عده ای می‌خواستند قاضی را عزل کنند امام گفتند حق ندارید دست به قاضی بزنید، آن آقا را بخواهید و پولش را بدهید اما به او بگویید به بقیه نگویید از فردا کل خرمشهر می‌آیند. مهم این است به گونه‌ای عمل شود که جامعه قانع شود من بی‌طرف هستم.

وی ادامه داد: احساس من از دوره مسئولیت آقای اردبیلی این است که ایشان قوه قضائیه‌ای را می‌خواست که بین طرفین دعوا حکم باشد و کنترلی نباشد. دورود خدا به روح پاک آقای موسوی اردبیلی که سال گذشته این روزها در میان بود، بیماری مانع از این نشد که جایگاه ایشان علمی خود را نشان دهد و از ایشان کتاب‌های بسیاری مانده است.

یادگار امام با تاکید بر اینکه آقای موسوی اردبیلی در دوره معاصر از شخصیت‌های به نام ما بود، گفت: سال گذشته دو رحلت سنگین بر جامعه ما وارد شد ، درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی و آیت الله اردبیلی.