حالا وضع سه شهری که در سه‌دهه گذشته زلزله‌هایی بزرگ با تخریب گسترده را شاهد بوده‌اند، این سوال را به ذهن متبادر می‌کند که آیا سرنوشت مشابهی هم در انتظار خانه‌های ویران‌شده کرمانشاه و سرپل ذهاب و اهالی این شهرهاست؟
«در رودبار مردم تا یک دهه پس از زلزله در خانه های موقت زندگی می‌کردند، خانه‌های بازسازی شده ورزقان دوباره ناایمن ساخته شدندو مردم بم به دلیل نابودی زیرساختهای اقتصادی، مقروض ترین به شبکه بانکی هستند. »روزنامه شهروند نوشت: بیشتر از ٢٧سال از زلزله رودبار می‌گذرد، ١٤سال از زلزله بم و ٥سال از زلزله ورزقان اما هنوز هم هستند زلزله‌زدگانی که در خانه‌های موقت زندگی می‌کنند. نمایندگان مناطق زلزله‌زده می‌گویند، در رودبار تا یک‌دهه بعد از زلزله مردم به دلیل کمبود اعتبار عمرانی در خانه‌های موقت زندگی می‌کردند و عملیات زیربنایی احیای شهر مثل شبکه آب و فاضلاب با شتابزدگی دنبال شد و حالا این زیربناها بشدت فرسوده و مشکل‌ساز شده‌اند و در بم بعد از ١٤سال هنوز ساخت‌وساز به صورت جسته و گریخته وجود دارد. نابودی کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی و زیرساختهای اقتصادی در بم باعث شده است که مردم پول کافی برای بازگشت به شرایط قبل از زلزله را نداشته باشند و بمی‌ها حالا یکی از مقروض‌ترین مردمان ایران به شبکه بانکی هستند. در ورزقان هم گفته می‌شود، ساخت‌وسازها با شتابزدگی و دوباره با ایمنی ناکافی انجام شده است. حالا نمایندگان شهرهایی که تجربه زلزله‌های هولناک را داشته‌اند، به «شهروند» می‌گویند؛ باید پژوهش و بررسی دقیق درباره بازسازی دوباره شهرهای زلزله‌زده ایران انجام شود و جلوی تکرار این مشکلات در کرمانشاه گرفته شود.
زلزله در رودبار، بم و ورزقان ادامه دارد
بیشتر از ٢٧سال از زلزله رودبار می‌گذرد و حدود ١٤سال از زلزله بم اما هنوز هم بعضی از رودباری‌هایی که یا توان مالی نداشتند یا آسیب روحی و جسمی زلزله و غم از دست‌دادن عزیزان، توان روحی و جسمی برای آنها باقی نگذاشته، در خانه‌های اسکان موقت زندگی می‌کنند. اهالی بم هم عمده شهر و خانه‌ها را ساخته‌اند، اما هنوز هم بعد از گذشت ١٤سال، بازسازی به صورت جسته و گریخته ادامه دارد. در مورد ورزقان هم که ٥سال پیش زلزله‌ای با ٣٠٦ کشته را تجربه کرد، آمار رسمی حاکی از آن است که به تعداد تمام خانه‌های ویران‌شده، بازسازی انجام شده اما جانمایی بسیاری از خانه‌ها نامناسب و ناایمن است. همچنین با توجه به اینکه بیشتر خانه‌های تخریب‌شده در شهرهای ورزقان و هریس، بناهای روستایی بود و چون کانون زلزله در زمین‌های کشاورزی بود، برخی بازسازی‌ها نیمه‌کاره رها شده است. با وجود گذشت ١٤سال از زلزله پنجم دی سال ٨٢ اهالی بم همچنان با تبعات ناشی از این زمین‌لرزه دست‌وپنجه نرم می‌کنند که وجود معابر متعدد خاکی و طرح‌های عمرانی نیمه‌کاره و سودهای بانکی وام‌های قبل از زمین‌لرزه که حالا معوق شده، ازجمله این مشکلات است. بسیاری از مردم این شهر همچنان در خانه‌های نیمه‌ساخته‌ای زندگی می‌کنند که به دلیل عدم تمکن مالی امکان تکمیل آنها را ندارند. از طرف دیگر، به دلیل تخریب ساختار اقتصادی بسیاری از خانواده‌های بمی با مشکل بزرگ سررسید اقساط هم مواجه هستند؛ اقساطی که توان بازپرداخت آنها را ندارند و این‌گونه است که وام‌های بازسازی این شهر مردم بم را به یکی از مقروض‌ترین مردم ایران تبدیل کرده است.
حالا وضع سه شهری که در سه‌دهه گذشته زلزله‌هایی بزرگ با تخریب گسترده را شاهد بوده‌اند، این سوال را به ذهن متبادر می‌کند که آیا سرنوشت مشابهی هم در انتظار خانه‌های ویران‌شده کرمانشاه و سرپل ذهاب و اهالی این شهرهاست؟ آن‌گونه که نمایندگان شهرهای رودبار و بم در مجلس به «شهروند» توضیح می‌دهند؛ اگر قرار باشد اعتبارات کمی به بازسازی مناطق و خانه‌های تخریب‌شده اختصاص پیدا کند، قطعا خانواده‌ها هم با بضاعت کمی که دارند، نمی‌توانند از پس بازسازی خانه‌های خود بربیایند. بنابراین ضمن توجه ویژه‌ای که با توجه به در پیش‌بودن سرما باید به اسکان موقت زلزله‌زده‌ها شود، باید بازسازی خانه‌های ویران‌شده هم هرچه سریع‌تر شروع شود تا آنها هم مثل رودباری‌ها و بمی‌ها چندین‌‌سال اسکان موقت و زندگی در کانکس را تجربه نکنند.
ناتوانی مالی و روحی بازسازی در رودبار را کند کرد
زلزله سال ٦٩ رودبار پیچیده‌ترین و پرخسارت‌ترین زلزله تاریخ معاصر ایران قلمداد می‌شود و نامقاوم‌بودن ساخت‌وساز در این منطقه باعث شد تا تلفات وسیع جانی و خسارت‌های گسترده مالی رخ بدهد. منوچهر جمالی، نماینده رودبار در مجلس که حوزه انتخابیه‌اش در نیمه‌شب ٣١ خرداد سال ٦٩ با زلزله‌ای سهمگین به تلی از خاک تبدیل شد و بیش از ٣٠هزار نفر در یک شب جان باختند، در گفت‌وگو با «شهروند» در مورد وضع بازسازی رودبار بعد از گذشت ٢٧سال از زلزله می‌گوید: در زلزله رودبار بعضی از روستاها به‌طور کامل تخریب شده بود و قابل سکونت نبود و به همین دلیل، اهالی این روستاها به مناطق دیگری منتقل شدند و قطعه زمینی به آنها داده شد که هم اسکان موقت یافتند و هم در کنار اسکان موقت‌شان خانه‌های خود را ساختند.
به گفته جمالی، برخی روستاییان رودبار تا ١٠سال بعد از زلزله هم در اسکان موقت زندگی کردند، زیرا یا توان مالی برای ساخت خانه جدید را نداشتند یا به دلیل آسیب‌های روحی و جسمی که دیده بودند، دیگر انگیزه و رغبتی برای ساخت خانه اسکان دایم نداشتند.
آن‌گونه که نماینده رودبار در مجلس می‌گوید، هنوز هم تعداد اندکی از روستاییان رودبار در خانه‌های اسکان موقت زندگی می‌کنند که البته تعدادشان زیاد و قابل توجه نیست ولی خودشان این نوع زندگی را ترجیح داده‌اند. به گفته جمالی، در روستاهای رودبار بیشتر از ١٠سال بازسازی کامل یا ساخت خانه‌های جدید طول کشید، اما در شهر کمتر از ١٠سال بازسازی کامل خانه‌ها زمان برد. البته یکی از دلایل کُند پیش رفتن ساخت‌وسازها هم این بود که دولت وقت تسهیلات مختصری را در اختیار زلزله‌زده‌ها قرار داد و مردم خود مجبور بودند به‌تدریج مبلغی را روی کمک دولت بگذارند و خانه‌هایی را که کاملا تخریب شده بود، دوباره بسازند.
زیرساختهای آب و برق روستاهای رودبار مشکل دارد
مشکل دیگری که بعد از گذشت ٢٧سال از زلزله در رودبار خودنمایی می‌کند و برای اهالی آزاردهنده است، فرسوده بودن و ناکارآمد بودن تمام شبکه‌های آب و برق است. نماینده رودبار در مجلس با اشاره به اینکه بعد از زلزله سال ٦٩ تمامی تأسیسات موجود منطقه به‌ویژه تأسیسات و منابع آب آشامیدنی و انتقال برق تخریب شد، می‌گوید: بعد از زلزله رودبار، کارهای زیربنایی برای بازسازی زیرساختهای آب و برق با تعجیل انجام شد و نگاه توسعه‌ای در آن لحاظ نشد و به همین دلیل حالا تقریبا تمام شبکه‌های آب و برق، ناکارآمد و فرسوده است. به گفته جمالی، حالا بعد از گذشت ٢٧سال از زلزله رودبار، بسیاری از زیرساختهای آبرسانی رودبار مشکلات جدی دارد و سال‌هاست که اهالی با این مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنند.
کمک در کرمانشاه معطوف به ساخت‌وساز شود
این نماینده مجلس معتقد است اگر قرار است چشم‌انداز بهتری از بازسازی و ساخت‌وساز دوباره در کرمانشاه داشته باشیم، باید با توجه به سرما، هم اسکان موقت زلزله‌زده‌ها به‌طور جدی پیگیری شود و هم کمک‌های نقدی و غیرنقدی معطوف به ساخت‌وساز شود، زیرا قطعا برای خانواده‌ها تأمین هزینه‌های ساخت‌وساز و بازسازی سخت است. به گفته جمالی، برای اینکه اتفاق مشابه رودبار در کرمانشاه رخ ندهد، باید در بازسازی زیرساخت‌ها نگاه توسعه‌ای لحاظ شود.
ساخت‌وساز هنوز در بم جریان دارد
اما در بم همچنان خانه‌های نیمه‌ساخته و درحال تکمیل به چشم می‌خورد. آن‌گونه که چندی پیش شهردار بم گفته بود، مهمترین مشکل این شهر، کمبود اعتبار در شهرداری برای تکمیل پروژه‌های عمران شهری و مبلمان این شهر تاریخی است. نیکزادی‌پناه، نماینده مردم بم در مجلس به «شهروند» توضیح می‌دهد که در این شهر عمده بازسازی‌ها و ساخت‌وسازها انجام شده و مردم با اعتباراتی که از دولت وقت گرفتند، خودشان هم مبالغی را به‌تدریج به وام داده شده اضافه کردند و خانه‌هایشان را ساختند.
نماینده بم می‌گوید که بعد از گذشت ١٤سال از زلزله، بم شهری آماده برای زندگی است اما هنوز هم تک و توک خانه‌هایی هستند که در دست ساخت‌وساز یا بازسازی هستند. به گفته نیکزادی‌پناه، بعد از زلزله افرادی که تمکن مالی داشتند، از بم مهاجرت کردند و برای زندگی به سایر شهرها رفتند اما حالا به‌تدریج درحال بازگشت به شهرشان هستند. در این میان کسانی هستند که بومی منطقه نیستند و برای اینکه از امکانات بعد از زلزله استفاده کنند، زندگی در این شهر را انتخاب کرده‌اند. این نماینده مجلس می‌گوید که بعد از زلزله، بم کمتر مورد توجه قرار گرفت، بازتوانی مردم بود و حالا متاسفانه آثار زلزله بر عوامل انسانی آرام‌آرام نمایان شده و تعداد زیاد خودکشی‌ها و افراد دارای ناراحتی‌های روحی و جسمی اثباتی بر این موضوع است.
نیکزادی‌پناه تأکید می‌کند که در مورد زلزله‌زدگان کرمانشاه باید نکاتی که در مورد زلزله‌زدگان شهرهایی مثل بم مورد غفلت قرار گرفت، بیشتر مورد توجه قرار بگیرد تا میزان آسیب‌های بعدی به حداقل برسد.
ارسال نظر
