چرا ریاض به دنبال پایان حیات سیاسی حریری است؟

 "سعد حریری از همان لحظه‌ای که در آخرین سفرش در تاریخ سوم نوامبر به عربستان هواپیمایش در فرودگاه شهر ریاض به زمین نشست، شگفت زده شد چون مشاهده کرد که مطابق روال سابق دیگر صفی از شاهزاده‌های عربستان یا مقامات دولتی برای استقبال نخست وزیری که برای ملاقات رسمی با ملک سلمان به عربستان آمده، وجود ندارد."

 خبرگزاری رویترز در گزارشی با عنوان "چطور عربستان سعودی از سعد حریری رویگردان شد"، با بیان اظهارنظرهایی نوشته است: منابع بلندپایه نزدیک به سعد حریری و همچنین مقام‌های ارشد امنیتی و سیاسی لبنان گفتند که مقام‌های عربستان ابتدا تلفن همراه او را توقیف کردند و روز بعد از آن او مجبور به استعفا از نخست وزیری با قرائت بیانیه‌ای از تلویزیون عربستان شد.

این اقدام دوباره لبنان را به نزاع سنتی که خاورمیانه را شکل داده، یعنی نزاع میان کشور محافظه کار سلطنتی عربستان و ایران انقلابی شیعه بازمی‌گرداند.

دشمنی میان این دو موجب تحریک درگیری‌ها در عراق، سوریه و یمن به عنوان جاهایی که آنها از طرف‌های درگیر با یکدیگر حمایت می‌کنند، شده و اکنون با ریسک بی‌ثبات کردن لبنان، جایی که عربستان مدت‌ها تلاش کرده تا گروه حزب‌الله تحت حمایت ایران را به عنوان قدرت سیاسی اصلی لبنان و بخشی از ائتلاف حاکم تضعیف کند، روبه‌رو است.

منابع نزدیک به حریری می‌گویند عربستان به این نتیجه رسیده که این نخست وزیر که یک هم‌پیمان دیرینه عربستان و پسر رفیق حریری، نخست وزیر ترور شده در سال 2005 است، باید برکنار شود زیرا تمایلی به رویارویی با حزب‌الله ندارد.

چند منبع لبنانی می‌گویند، ریاض امیدوار است که بها الحریری، برادر بزرگتر سعد حریری جانشین او در نخست وزیری شود.

گمان برده می‌شود که "بها" در عربستان سعودی باشد و از اعضای خانواده حریری خواسته شده تا به آنجا سفر کنند تا با او بیعت کنند اما منابع می‌گویند که آنها از این کار خودداری کرده‌اند.

یک منبع نزدیک به حریری به رویترز گفت: هنگامی که هواپیمای حریری در ریاض به زمین نشست او سریعا این پیام را گرفت که یک جای کار می‌لنگد. هیچ کسی در آنجا منتظر او نبود.

با این حال عربستان گمانه‌زنی‌ها درباره آنکه سعد حریری را مجبور به استعفا کرده رد کرده و می‌گوید او یک انسان آزاد است.

مقام‌های عربستانی برای اظهارنظر درباره شرایط ورود او و مشخص کردن اینکه آیا تلفن همراهش توقیف شده یا حکومت عربستان می‌خواهد او را با برادرش جایگزین کند، در دسترس نبوده‌اند.

حریری نیز از زمانی که استعفایش را اعلام کرده اظهارنظر علنی نداشته و مشخص نیست که چه زمان ممکن است به لبنان بازگردد.

حریری طی یک تماس تلفنی در تاریخ پنجشنبه شب مصادف با 2 نوامبر به عربستان احضار شد تا با ملک سلمان ملاقات کند.

گزارش شد که او قبل از عزیمت به این سفر به مقام‌های دولتش گفت که از روز دوشنبه مباحث مطرح شده را از سر خواهد گرفت.

او به تیم رسانه‌ای خود گفت که با آنها در تعطیلات آخر هفته در تفرجگاه شرم الشیخ جایی که او قرار بود در حاشیه اجلاس جوانان جهان در آن با عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر دیدار کند، ملاقات خواهد کرد.

حریری به خانه‌اش در شهر ریاض رفت. خانواده او ثروت زیادی در عربستان به دست آورده‌اند و مدت‌هاست که دارایی‌هایی در آنجا دارند.

منبع نزدیک به حریری گفت که نخست وزیر لبنان ابتدا صبح شنبه تماس تلفنی از جانب یک مقام پروتکلی عربستان دریافت کرد که از او خواست که در نشست محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان شرکت کند.

این منبع اظهار داشت که او حدود چهار ساعت منتظر ماند تا اینکه متن سخنرانی استعفای او را تحویلش دادند تا از تلویزیون قرائت کند.

یک منبع سیاسی لبنانی دیگر نیز اظهار داشت: از لحظه‌ای که سعد حریری وارد عربستان شد، عربستانی‌ها هیچ احترامی به او نشان ندادند.

سعد حریری به کرات به عربستان سفر می‌کند. او در سفری که چند روز قبل از آن داشت مشاهده کرد که محمد بن سلمان هماهنگ کرد تا او با مقام‌های اطلاعاتی بلندپایه و ثامر السبهان، وزیر امور خلیج‌فارس، مرد گماشته شده حکومت عربستان برای لبنان، دیداری را داشته باشد.

منابع نزدیک به او می‌گویند حریری ابتدا از این سفر "خرسند و آسوده" به بیروت بازگشت. او پس از آن یک عکس سلفی از خودش با السبهان منتشر کرد که در آن هر دو لبخند می‌زدند.

او به دستیارانش گفت که "اظهاراتی دلگرم کننده" از جانب ولیعهد شنیده از جمله وعده برای احیای بسته کمکی عربستان برای ارتش لبنان.

منابع نزدیک به حریری می‌گویند او باور کرده بود که مقام‌های عربستان را درخصوص لزوم حفظ یک تفاهم با حزب‌الله به نفع ثبات لبنان قانع کرده است.

حزب‌الله یک نیروی مسلح رزمی در لبنان است که صاحب کرسی‌هایی در پارلمان و دولت این کشور است.

یکی از منابع مذکور که از این نشست‌ها آگاهی داشته، گفت: اتفاقاتی که در این نشست‌ها افتاد به باور من این است که در جریان آنها حریری موضعش را درمورد چگونگی تعامل با حزب‌الله در لبنان و اینکه رویارویی با این گروه باعث بی ثبات شدن کشور خواهد شد، فاش کرده است. من فکر می‌کنم آنها (عربستانی‌ها) از چیزی که شنیدند خوششان نیامد.

منبع مذکور گفت که حریری به السبهان گفته: ما را مسئول چیزی که خارج از کنترل ما یا لبنان است، ندانید. با این حال حریری ظاهرا موضع عربستان درباره حزب‌الله را دست‌کم گرفت.

منبع یاد شده اظهار داشت: برای عربستانی‌ها نبرد با این گروه یک نبرد موجودیتی و انتخاب بین سفید و سیاه است، در حالی که ما در لبنان به خاکستری عادت کرده‌ایم.

سبهان برای اظهارنظر درباره این گزارش در دسترس نبود.

متن استعفای حریری باعث شوکه شدن تیم او شد.

یک مقام بلندپایه لبنانی اظهار داشت: میشل عون، رئیس‌جمهور لبنان به عنوان یک هم‌پیمان حزب‌الله به سفرا در لبنان گفت عربستان سعودی حریری را ربوده است.

همچنین روز جمعه فرانسه گفت: خواهان آن است که حریری از تمامی آزادی تحرک خود برخوردار باشد.

حریری در سخنرانی‌اش گفت، نگران ترور شدن است و ایران و حزب‌الله را متهم به پاشیدن بذر درگیری در منطقه کرد.

او گفت: جهان عرب "دستانی را که شرورانه به سمتش دراز شده‌اند قطع خواهد کرد".

یک منبع نزدیک به حریری گفت: صحبت با چنین لحنی از سوی نخست وزیر لبنان معمول نبوده است.

استعفای حریری در حالی انجام شد که بعد از آن بیش از 200 نفر از جمله 11 شاهزاده عربستانی، وزرای سابق و فعلی و سرمایه‌داران سرشناس در چارچوب یک تصفیه مبارزه با فساد در عربستان بازداشت شدند.

در ابتدا این گمانه زنی وجود داشت که حریری به خاطر منافع تجاری خانواده‌اش هدف چنین کمپینی است اما منابع نزدیک به نخست وزیر لبنان گفته‌اند استعفای اجباری او به انگیزه تلاش‌های عربستان به منظور مقابله با ایران صورت گرفته است.

حریری بعد از خواندن استعفایش به ملاقات پادشاه عربستان برده شد. تصاویر این دیدار از تلویزیون عربستان پخش شد. بعد از آن او با پروازی به ابوظبی برده شد تا با محمد بن زائد، ولیعهد ابوظبی و هم‌پیمان منطقه‌ای اصلی ولیعهد عربستان دیدار کند. بعد از آن او به ریاض برگشت و از آن زمان تاکنون پذیرای چند سفیر غربی بوده است.

منابع نزدیک به حریری اظهار داشتند که عربستان همچنان که حریری را در بازداشت خانگی نگه می‌دارد تلاش می‌کند تغییر رهبری حزب المستقبل حریری را از طریق انتصاب برادر بزرگتر او یعنی بها به رهبری هماهنگ کنند.

بها الحریری هنگامی که پدر آنها ترور شد چندان برای نخست وزیری مورد توجه قرار نگرفت و این دو برادر سال‌هاست که با یکدیگر اختلاف دارند.

جنبش المستقبل در بیانیه‌ای گفت: کاملا پشت سعد حریری به عنوان رهبر آن است.

نهاد مشنوق، وزیر کشور و دستیار حریری این ایده را که بها به عنوان جانشینی برادرش مطرح شده رد کرد.

او اظهار داشت: مگر ما یک گله گوسفند یا قطعه‌ای زمین هستیم که بتوان مالکیت ما را از یک نفر به نفر دیگر منتقل کرد؟! در لبنان امور از طریق انتخابات اتفاق می‌افتند نه اعلام بیعت.

اعضای خانواده حریری و دستیاران و سیاستمدارانی که توانسته‌اند با او در شهر ریاض تماس برقرار کنند می‌گویند او نگران بوده چیزی بجز اینکه "من حالم خوب است" نگوید.

آنها می‌گویند او در پاسخ به اینکه آیا بازخواهد گشت فقط جواب می‌دهد: ان‌شاء‌الله!