اما و اگر برای مذاکره اصلاح‎طلبان با سپاه

 دیدار با رهبری، مراجع قم و اعضای شورای نگهبان، که از مدتها پیش در لیست برنامه اصلاح‌طلبان برای بازگشت به عرصه سیاسی کشور قرار دارد، این روزها بطور منظم در حال انجام است.

 اصلاح‌‌طلبان که از زمان انتخابات ریاست‌جمهوری سال 92، توانستند تا حدودی خود را به عرصه سیاسی کشور بازگردانند و پس از آن نیز موفقیت‌های نسبی خوبی با وجود تمام محدودیت‌ها کسب کردند، حالا برنامه‌های مشخص‌تری تا انتخابات 1398 و 1400 دارند که مهمترین آن باز کردن باب گفت‌وگو است. مذاکراتی که چند وقتی است برخی از چهره‌های اصلاح‌طلب بر آن تاکید داشته و در لیست مورد نظر خود از دو نهاد نظامی و نظارتی (سپاه و شورای نگهبان) برای انجام گفت‌وگو نام برده‌اند اما، موضوع فراتر از این حرف‌هاست و تنها به این دو نهاد هم ختم نمی‌شود. آنگونه که محسن رهامی در گفت‌وگو با خبرآنلاین عنوان کرد، دیدارهایی که از مدتها پیش برای برداشتن موانع حضور اصلاح طلبان در عرصه سیاسی کشور در حال انجام بوده، رویه منظم‌تری به خود گرفته و توفیقاتی را هم بدست آورده است.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب، که هفته پیش مهمان مراجع قم بود، اگرچه از بیان جزییات این دیدارها خودداری می‌کند اما، مختصرا از اقداماتی هم ‌می‌گوید که علمای این شهر برای حل مشکل اصلاح‌طلبان انجام داده‌اند: «برخی از مراجع تقلید قول دادند که اگر لازم باشد تلفنی یا حضوری با رهبری انقلاب، مسایل مربوط به رفع حصر و فشارهایی که در مورد فعالیت‌های اصلاح طلبان وجود دارد را مطرح کرده و در این زمینه مساعدت کنند.»

گفت‌وگو با اعضای شورای نگهبان و مشاوران رهبری از دیگر اهداف دیدارهای این چهره سیاسی اصلاح‌طلب است که رهامی در مورد آن توضیح می‌دهد: «ملاقات‌هایی هم با فقهای شورای نگهبان و برخی از مشاورین مقام معظم رهبری داشته‌ایم. این دیدارها به موازات انجام می‌شود اما ما نمی‌خواهیم جزییات این دیدارها علنی شده و بهره برداری سیاسی از آن صورت بگیرد. چون اگر خیلی رسانه‌ای شود، خصوصا مراجع محترم، از انجام این نشست‌ها خودداری می کنند. به همین دلیل است که ما چنین اخباری را اعلام نمی‌کنیم.»

مشروح گفت و گوی او با خبرآنلاین را در ادامه می خوانید:

اصلاح‌طلبان از هم اکنون خود را برای حضور در انتخابات آماده می‌کنند. هرچند اعضای این جریان پس از انتخابات سال 88 به نوعی خود را از حاکمیت جدا ساخته و به نظر می‌رسید به سختی بتوانند به عرصه سیاسی کشور بازگردند، اما گویی گشایشی در این موضوع ایجاد شده و صحنه برای حضور بیشتر آنان آماده‌تر شده است. بطور دقیق برنامه جریان اصلاحات برای بازگشت به عرصه سیاسی کشور چیست و تاکنون چه اقداماتی از سوی اصلاح‌طلبان صورت گرفته است؟

اصلاح‌طلبان به این جمع‌بندی رسیده‌اند که مشکلاتی که پس از انتخابات سال 88 ایجاد شده، نباید باعث فاصله گرفتن جریان اصلاح‌طلبی از انتخابات و صندوق‌های رای و یا همکاری با مسئولان نظام شود. به همین دلیل هم ما در سال 92 و در حالیکه شرایط چندان برای حضور اصلاح‌طلبان فراهم نبود و تعداد زیادی از نامزدهای اصلی ما در دو انتخابات ریاست جمهوری و شورای شهر رد صلاحیت شدند، به صحنه انتخابات برگشتیم و با تمام وجود در آن شرکت کردیم. ما در آن دوره تلاش کردیم که با وضع موجود تا حدودی نتیجه انتخابات را از آن خود کنیم. در انتخابات مجلس هم تمام قد وارد شدیم. بنده و سایر دوستان شهر به شهر رفتیم و از همه دعوت کردیم که بطور فعال وارد صحنه انتخابات شوند و در حد امکان کاندیداهای مطرحی را وارد میدان کنند.

اما آنچنان هم چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب نتوانستند وارد پارلمان شوند...

آنچه که باعث شد چهره‌های شاخص اصلاح طلبان در مجلس حضور نداشته باشند، عدم اقبال عمومی نبود، بلکه این موضوع بیشتر بازمی‌گردد به برخوردهایی که تحت عنوان نظارت از سوی شورای نگهبان اعمال شد. این نهاد اصلاح طلبانی را که سالهای زیادی به عنوان نماینده مجلس، وزیر و معاون وزیر بودند و در سایر سمت‌های مختلف تلاش کرده بودند، از دور خارج کرد. اما مهمترین مساله این است که نظام نیاز به همکاری این بخش از بدنه اصلی کشور دارد؛ نیروهای کارکشته‌ای که توان حل مشکلات و معضلات را دارند، به علت برداشت‌های نامناسب از امر نظارت بر انتخابات و توسعه اختیارات شورای نگهبان و تفسیرهای غیرحقوقی که از نظارت برمی‌آید، از همکاری با مجموعه نظام و همراهی با رهبر انقلاب و دولت و ملت محروم شدند و در حاشیه ماندند. اما در واقع اصلاح‌طلبان هیچ موقع نخواستند در حاشیه بنشینند و هیچگاه این استراتژی از سوی اصلاح طلبان اتخاذ نشد.
اما در این میان نمی‌توان تنها شورای نگهبان را مقصر دانست...


البته تمامیت‌خواهی جریان سیاسی مقابل هم مؤثر بوده که عرصه را برای اصلاح‌طلبان تنگ کرد. در واقع این جریان تمامیت خواه توانست بیش از 50 درصد از توان سیاسی کشور، یعنی نیروهای اصلاح طلب را کنار بزند. این کار البته بیشتر از اینکه به اصلاح طلبان آسیب برساند به خود نظام آسیب زد.

این مشکل همچنان هم پیش پای اصلاح‌طلبان هست، چه اقداماتی برای مقابله با آن خواهید داشت؟


از این به بعد تلاش ما برای مجلس یازدهم است که در سال 98 انتخابات آن برگزار خواهد شد و البته انتخابات ریاست جمهوری سال 1400. ما تمام قد وارد خواهیم شد. از دوستان هم دعوت خواهیم کرد که نیروهای مفید و فعال و با تجربه را وارد انتخابات کنند و تا جاییکه قانون اجازه می‌دهد از آنها حمایت کنند و کنار ننشینند. اما طرف دیگر قضیه این است که جریانات تمامیت‌خواه که مانع حضور و همکاری بدنه اصلاحات شده، همچنان وجود دارند که باید این وضع حتما اصلاح شود.
آنگونه که از صحبت‌های اخیر اصلاح طلبان برداشت می‌شود، قرار است باب مذاکره و گفت و گو را باز کنند. اقدامات اصلاح طلبان بویژه شخص شما که پرچم دار گفت و گو با مسئولان عالی نظام هستیذ، تاکنون چگونه پیش رفته است؟


تلاش کردیم که با گفت و گو و مذاکرات کار را به جلو ببریم. سفرهای متعددی هم تاکنون به قم داشتیم و با برخی از مراجع و علما و اعضای شورای نگهبان جلساتی برگزار کردیم. تلاش مان این است که فضای مناسب را فراهم کنیم که البته تاحدود زیادی موفق هم بودیم. ما بنای این گفت و گوها را از سال 91 گذاشته‌ایم. در آن زمان هم، بنده و دوستان شهر به شهر و استان به استان رفتیم، در کنارش هم با بعضی از مشاورین رهبری انقلاب و با بعضی از اعضای شورای نگهبان و مراجع تقلید دیدارهایی داشتیم و موفقیت نسبی خوبی هم ایجاد شد. همین فضای مجلس فعلی و حتی گشایشی که در قضیه ملاقات‌های آقایان کروبی و موسوی حاصل شده و تا حدی کاهش یافتن فشاری که روی بدنه اصلاح‌طلبان کشور بوده محصول همین حرکت اعتدالی و صلح‌جویانه و میانجی گرایانه‌ای بوده که بنده و خیلی از همفکرانم داشته‌ایم.
جدیدا با شخص رهبری هم دیداری داشته‌اید؟


چند ماه پیش ملاقاتی با شخص مقام معظم رهبری داشته‌ایم که آثار این ملاقات به تدریج در فضای سیاسی کشور خود را نشان خواهد داد.
دیدار با مراجع قم چطور؟


آخرین سفر من به قم هفته گذشته بود. ما از سال 92 به بعد تلاش کردیم ارتباط خود را بیشتر کنیم. در کنار این دیدار، ملاقات‌هایی هم با فقهای شورای نگهبان و برخی از مشاورین مقام معظم رهبری داشته‌ایم. این دیدارها به موازات انجام می‌شود اما ما نمی‌خواهیم جزییات این دیدارها علنی شده و بهره برداری سیاسی از آن صورت بگیرد. چون اگر خیلی رسانه‌ای شود، خصوصا مراجع محترم از انجام این نشست‌ها خودداری می کنند. به همین دلیل است که ما چنین اخباری را اعلام نمی‌کنیم.

مراجع در این دیدارها، وعده‌های امیدوارکننده‌ای هم برای اصلاح طلبان دارند؟ اقداماتی را تاکنون انجام داده‌اند؟

آنها پادرمیانی کردند و در بخش‌هایی قول دادند که خود راسا اقدام کنند. حتی برخی از مراجع تقلید قول دادند که اگر لازم باشد تلفنی یا حضوری با رهبری انقلاب، مسایل مربوط به رفع حصر و فشارهایی که در مورد فعالیت‌های اصلاح طلبان وجود دارد را مطرح کرده و در این زمینه مساعدت کنند. این اقدامات آثار خیلی خوبی داشته اما بنا نیست که فعلا مورد به مورد آن را اعلام کنیم. چون ممکن است در ادامه کار، ما را دچار مشکل کند. هفته پیش هم که در قم حضور داشتم این موضوع را اعلام نکردم. آنها تاکید دارند که این ملاقات‌ها خیلی عمومی نباشد و با جمعیت زیادی صورت نگیرد، به همین دلیل این دیدارها محدود انجام می‌شود.

دیدارهای ما خیلی آثار پربرکتی داشته است. دیگر آن فضای بسته سال 92 را شاهد نیستیم. ما فکر می‌کنیم که اگر جلوی حرکت افراطیون را بگیریم که نتوانند صحنه را برای ما تنگ کنند، گشایش‌ها بیشتر خواهد شد. اما نباید از یک موضوع به راحتی گذشت و آن اینکه متاسفانه هر موقع فضا باز و گشایش زیادی ایجاد شد، مثل دوران مجلس ششم، جریانات سیاسی افراطی از هر دو جریان سیاسی با اقدامات خود باعث می‌شوند که دوباره فضا تنگ شود و طرف مقابل احساس نگرانی کند. این اقدامات در واقع ما را به خانه اول باز می‌گرداند. بنابراین نگرانی ما به همان اندازه که از جریان مقابل است از دوستان تندرو خودمان هم هست که با لوای اصلاح طلبی یا اصولگرایی فعالیت می‌کنند و عرصه را بر جریان‌های میانه رو و معتدل، تنگ می‌سازند. این همان چیزی است که باعث آسیب زدن به جریان اعتدال و در واقع اشتی ملی که در حال وقوع است، می‌شود.
دیدار با اعضای شورای نگهبان از دیگر مباحثی بود که اصلاح طلبان پیشنهاد داده‌اند و شما هم از وقوع این دیدارها خبر دادید. این دیدار با همه اعضای شورا تاکنون انجام شده است؟

تقریبا با اکثر آنان انجام شده است. مخصوصا در دو سه سال اخیر و در زمان انتخابات مجلس دهم این جلسات بیشتر هم شد. اگر آن جلسات و اقدامات نبود، مجلس فعلی هیچ فرقی با مجالس هشتم و نهم نداشت. اگر ملاقات‌ها و اقدامات مجدانه و دلسوزانه نبود و همچنین اگر پیگیری‌هایی که از طریق مشاوران مقام معظم رهبری و بخصوص مراجع تقلید انجام گرفت، صورت نمی گرفت؛ فضا برای انتخابات ریاست جمهوری هم آماده نبود.

همین تلاش‌ها را اکنون هم داریم. با بعضی از شخصیت‎ها و دبیران کل احزاب اصولگرا هم جلسه داشتیم. اما یک اصل این است که باید بدون هیاهو و بهره برداری سیاسی کارهای خود را انجام دهیم. نه اینکه آن را رسانه‌ای کنیم تا به حرکت‌های افراطی بیانجامد و از سویی هم انتظارات را بالا ببرد. انتظارات هم که بالا می‌رود عملا نیروهای متفکر دو جریان نمی ‌توانند چاره‌جویی کنند اما وقتی که تنش پایین باشد فضا برای تدبیر و تعقل و هم‌اندشی و همفکری بیشتر فراهم می‌شود.

در میان پیشنهادات برای گفت و گو با شورای نگهبان، پیشنهادی هم برای مذاکره با سپاه مطرح شده است. این درحالی است که اصلاح طلبان همواره یکی از منتقدان فعالیت اقتصادی این نهاد بودند و اکنون خواهان گفت و گو با آنها هستند. این پیشنهاد البته از سوی برخی اعضای سپاه هم مورد استقبال قرار گرفت. این مذاکرات را چقدر لازم و ضروری می‌دانید؟

اینکه ما با نهادهای قدرت مذاکراتی را در مورد مسائل مختلف داشته باشیم در نفس امر، ضرری ندارد. اما اینکه ما برویم و با جریان سپاه بنشینیم و گفت و گو کنیم مثلا برای بستن لیست انتخاباتی، همانند یک حزب و تشکل سیاسی، اصلا صحیح نیست. زیرا هم طبق قانون و هم طبق نظر صریح بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران امام خمینی و هم نظر مقام رهبری، نیروهای نظامی و انتظامی از فعالیت‌های سیاسی رسمی ممنوع شده‌اند. بنابراین ما اگر به عنوان جریان سیاسی بخواهیم از جایگاه یک حزب با نظامیان گفت و گو کنیم، به عنوان یک جریان سیاسی و جناحی، این کار درستی نیست. درست نیست که به عنوان یک جریان سیاسی دور میزی بنشینیم که یک طرف آن فرماندهان نظامی و سرهنگ‌ها و سرتیپ‌ها باشند، مثل دو جناح حزبی و سیاسی، هیچ جای دنیا چنین چیزی مرسوم نیست.

ولی برای همفکری و هم‌اندیشی در خصوص حل برخی معضلات کشور می‌توانیم با برادرانی که سالهای سال تجربه طولانی درحل مشکلات دارند صحبت کرده و چاره‌اندشی کنیم. در واقع به معنی اعم کلمه مهم نیست که طرف مذاکره کننده سیاسی باشد یا نظامی؛ برای حل همان معضلات اقتصادی که به کشور فشار می‌آورد و دولت را دچار بحران می‌کند، شایسته است که نیروهای بی‌طرفی بتوانند با کلیه حوزه‌ها صحبت می‌کنند، بنابراین اصل هم اندیشی ایراد ندارد. البته باید حواسمان باشد که این موضوع تبدیل به رویه‌ای نشود که طرف احساس کند که در بستن لیست مجلس و یا شورای شهر و در مساله رد یا تایید صلاحیت برخی افراد یا قرار دادن نام فرد خاصی در یک لیست، فرمانده نظامی نظر بدهد. این را صریحا حضرت امام، ممنوع کرده است و ما هم نباید به این موضوع دامن بزنیم.
با وجود تمام تلاش‌هایی که برای انتخابات سال 98 انجام می‌دهید از طرف مقابل جریان اصولگرا هم بیکار ننشسته است. با توجه به اختلافاتی که  بین شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان بوجود آمده است، طرف مقابل از این فرصت بخوبی بهره می‌برد و سعی دارد آقای ناطق نوری را به بدنه جریان خود بازگرداند. از این موضوع احساس خطر نمی‌کنید؟

برگشت آقای ناطق نوری به صحنه سیاسی کشور، هیچ خطری برای هیچ جریان سیاسی، ازجمله برای اصلاح طلبان ندارد. ما درگذشته هم با ایشان نشست‌های متعددی داشتیم که به تعبیری جلسات طلبگی بوده است. در انتخابات 92 علیرغم اینکه قرار بود آقای خاتمی به صحنه سیاست بیایند که فضا فراهم نشد و بعد هم هاشمی وارد میدان شد و آن اتفاقات رخ داد، یکی از افرادی که طرف مشورت ما بود آقای ناطق نوری بود. بنابراین ما نه تنها نگران نیستیم بلکه خوشحال هم هستیم. خوشحال می‌شویم که در جریان اعتدال و میانه روی نیروهای کارکشته مثل آقای ناطق روی کار بیایند. چون کنار آمدن و صحبت کردن با ناطق نوری خیلی راحت‌تر و محترمانه‌تر است از مذاکره با برخی افراد تندروی جناح مقابل که جریان سیاسی کشور را به افراط می‌کشند.

حتی در زمان انتخابات مجلس دهم دنبال این بودیم که اگر ایشان موافقت کنند برای تهران و شهرستانها لیست‌های مشترکی را ببندیم. اما چون در آن زمان آقای ناطق نوری رییس دفتر بازرسی رهبری بودند از فعالیت مستقیم در انتخابات و حتی اظهارنظر در این جلسات خودداری می‌کردند و حتی نظر داشتند که نشست‌هایی که با حضور ایشان برگزار می‌شود غیر سیاسی و عمومی و به بیانی جلسه طلبگی باشد تا خیلی وارد ریز قضایا نشوند. آقای ناطق نوری فردی است که تجربه سیاسی خیلی خوبی دارد و در نبود آیت‌الله هاشمی رفسنجانی می‌تواند به پرکردن این خلا کمک کند. ما قطعا از این ورود استقبال می‌کنیم.
آیا باز هم ائتلاف با میانه روها و جریان اعتدالی را در دستور کار قرار می‌دهید؟ برخی چهره‌های اصلاح طلب خواهان بستن لیستی تماما اصلاح طلب هستند...

البته فعلا قدری زود است که به این مسأله صریحا بپردازیم، مساله انتخابات امری اقتضایی است و تابع شرایط زمان و مکان است و اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی کشور در ان تاثیر زیادی دارد. از الان نمی‌توانیم بگوییم که برای سال 98 لیست ما منحصرا با نام اصلاح‌طلبان پر خواهد شد یا ائتلافی خواهد بود. خیلی زود است نظر بدهیم. باید در زمان خودش تصمیم گرفته شود.

طبیعی است که اولویت هر جریان سیاسی این است که نیروهای خود را به مجلس یا شورای شهر بفرستد یا در دولت قرار بدهد، اما آنچه که ما می‌خواهیم همیشه و به راحتی فراهم نمی‌شود. ممکن است اگر بخواهیم بر لیست اختصاصی خود تاکید کنیم، جریان افراطی اصولگرایی مانند جبهه پایداری روی کار بیاید. در هر صورت اول باید ببینیم که کاندیداهای ما چه کسانی هستند آیا زمینه پیروزی دارند یا خیر. اگر لیست کامل اصلاح طلبی بسته شود ممکن است برخی چهره‌های اصلاح طلب مقبولیت عمومی نداشته باشند و در این فرصت، راه نه برای اعتدالیون بلکه برای افراطیون جریان مقابل باز شود. در اینصورت باید ببینیم صلاح هر منطقه یا شهر و استان چیست.
اختلافات داخلی اصلاح طلبان را چگونه قابل حل می‌دانید؟ همان اتفاقی که در شورای عالی سیاستگذاری اصلاح طلبان رخ داد. فکر نمی‌کنید که این اتفاق بار دیگر رخ بدهد؟

اختلافات داخلی اصلاح طلبان آنقدری نیست که به ما آسیب برساند. ما تجربه خیلی تلخی در سال 84 داشته‌ایم و همین تجربه تلخ برای ده‌ها سال ما کفایت می‌کند. ما باید درس بگیریم که در آن انتخاباتی که با چند کاندیدا وارد شدیم، چگونه هم به خود و هم به کشور شدیدا آسیب زدیم و هشت سال کشور را به یک جریان افراطی و بی‌حساب و کتاب سپردیم که هنوز هم نتوانستیم آثار آن را جمع کنیم، و حتی دولت نتوانسته آن آسیب‌ها را جبران کند. بنابراین با این تجربه باید تلاش کنیم که به بهترین روش عمل کنیم.

مهم این است که آیا میدان‌دار انتخابات باید احزاب باشند یا اشخاص هم می‌توانند موثر باشند. در واقع در بخش کلی قضیه اختلاف چندانی نیست. همه تاکید دارند که به سمت حزبی شدن انتخابات برویم. اما چگونه باید از حضور چهره‌های مطرح هم استفاده کرد. این مساله از منظر کارشناسی نیاز به بحث و بررسی دارد. ما در مقابل جریان سیاسی رقیب مجموعه‌ای هستیم که مشورت می‌کنیم و در جاهایی هم ممکن است از مواضع خود کوتاه بیاییم. حالا ممکن است اظهارنظرهایی هم در این زمینه شکل بگیرد. همچون آن مسایلی که در مورد لیست شورای شهر تهران شکل گرفت. بحث بر سر افرادی که در این لیست قرار گرفتند زیاد بود اما در نهایت، لیست نهایی را پذیرفتیم و تلاش کردیم حتی الامکان، هیچ لیست موازی منتشر نشود و اختلاف‌نظرها بیرون نیاید.

حتی ما نسبت به دولت هم انتقاداتی داریم اما در مجموع با تمام قوا و تمام قد داریم تلاش می‌کنیم که موفق عمل کند. اما تا جایی هم که می‌توانیم سعی می‌کنیم نقطه نظرات خود را هم مطرح کنیم. بلکه در اصلاح امور تاثیرگذار باشد.

دیدارهایتان با رهبری و مراجع بصورت منظم انجام می‌گیرد؟

دیدارهایی که به قم می رویم، تا حدی منظم انجام می‌گیرد. بیان دیدگاهها و مشاوره با رهبری هم بعضا حضوری است و در برخی واقع هم بصورت مکتوب است. پیشنهادات خود را تقدیم می‌کنیم و منتظر جواب می‌مانیم تا اعلام نظر ایشان را بدانیم. تاکنون پیگیری‌ها بطور منظم ادامه یافته است.
به نتایج بهتر این دیدارها امیدوار هستید؟

اوضاع خیلی فرق کرده است، مثلا، گشایشی که برای دو بزرگوار محصور ایجاد شده بخشی از آثار تدریجی این حرکت مصلحانه است که کماکان ادامه خواهد داشت. ما چیزی برای خود نمی‌خواهیم تنها دنبال منافع ملی وکلان کشور مان هستیم. ما مشخصا نه دنبال پستی هستیم و نه مسئولیت. بیشتر از منظر خیرخواهی و از باب نصیحت است که چنین اقداماتی را انجام می‌دهیم و به هرحال این خط مشی صلح‌آمیز و خیرخواهانه تاکنون آثار پر برکتی برای کشورمان داشته و قطعا در آینده، بیشتر از این خواهد داشت.