«دولت نهم و دهم ابتدا در باغ سبز نشان داد و تعدادی از فیلم‌های توقیفی را اکران کرد اما زمانی که بر مسند قدرت نشستند آنچه را که نباید، انجام دادند. فیلم «خرس» در زمان دولت آقای روحانی هم قربانی شد، چرا که برچسب ضدجنگ زده شده بود.
جریان فیلم‌های توقیفی بخش جدایی ناپذیری از سینمای ایران را تشکیل داده است. در جریان این روند، آنچه بسیار جالب توجه است وجود شورای پروانه است. این شورا بخشی از سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که مسئول صدور یا رد پروانه ساخت فیلمها است. بنابراین چارچوب ساخت فیلم در سینمای ایران به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده است که هیچ فیلم‌نامه‌ای بدون دریافت مجوز، امکان تولید اثر را نخواهند داشت. با تمام این تفاسیر از اوایل انقلاب فیلم‌هایی تولید شده‌اند که مراحل رسمی را از سرگذارنده‌اند اما پروانه نمایش نگرفتند. حتی در مواردی این فیلمها برای مدت کوتاهی اکران شده‌اند اما به دلایل مختلف از جمله سیاه نمایی، ضدیت با قوانین عرفی و عقیدتی و تشویش اذهان عمومی از پرده پایین کشیده شده‌اند. در واقع هیچ‌گاه خط قرمزهایی که احتمالا پروسه توقیف را محتمل می‌کند، به صورت رسمی اعلام نشده است. قوانین نانوشته شورای پروانه نمایش از دولتی به دولت دیگر و از سالی به سال دیگر متفاوت بوده است. فیلم‌هایی که در یک دوره اکران نشده‌اند، دوره بعدی با استقبال مدیران وقت مواجه شدند و حتی در لیست فیلم‌های پرفروش سینمای ایران هستند. همین روند باعث شده جمع کثیری از اهالی سینما به تصمیمات شورای پروانه نمایش خرده بگیرد و در قالب نقدهای تندی، سلیقه شخصی آدم‌ها را دلیل اکران شدن یا نشدن فیلمها بدانند. شاهد این ادعا اظهارات کمال تبریزی در گفت‌و‌گو با سایت «سلام سینما» است: «من و آقای روحانی باهم «مارمولک» را در شورای عالی امنیت ملی دیدیم. آقای روحانی با فیلم مخالف بود و علنا در روی من گفت که فیلم باید توقیف و با شماها هم برخورد شود. به‌هرحال هر آدمی نظری دارد که در جای خودش محترم است. آقای روحانی هم در آن زمان نظرشان این بود.»آنچه مسلم است این نظرات شخصی به صنعت سینمای ایران به خصوص بخش خصوصی ضربه مهلکی وارد کرده است. چرا که بخش قابل توجهی از تهیه کننده‌‌ها با سرمایه شخصی فیلم را می‌سازند، اگر قرار باشد سلیقه شخصی، فیلمها را برای همیشه در کمد نگه دارد، بخش خصوصی عملا از چرخه تولیدات سینمایی خارج خواهد شد. در همین راستا به بررسی فیلم‌هایی که در جریان دهه‌های اخیر توقیف شده‌اند و تا امروز خبری از اکرانشان نیست، پرداختیم.
«خرس»
«خرس» ساخته خسرو معصومی به تهیه کنندگی جواد نوروزبیگی و پرویز پرستویی تولید شد. این فیلم در سی‌امین دوره جشنواره فیلم فجر اکران شد و برنده سیمرغ بلورین بهترین صداگذاری «محمدرضا دلپاک» و سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد «فرهاد اصلانی» شد. «خرس» داستان مرد رزمنده‌ای را روایت می‌کند که پس از سال‌ها اسارت در هنگام بازگشت به منزل با ازدواج همسرش روبه‌رو می‌شود. این فیلم اگرچه در جشنواره مورد استقبال قرار گرفت اما پس از آن محکوم به فیلم ضد جنگ شد و تا امروز همچنان در توقیف به‌سر می‌برد.
خسرو معصومی، کارگردان «خرس» درباره علت توقیف فیلمش توضیح داد: «توقیف «خرس» در دولت محمود احمدی‌نژادو مدیریت محمدعلی سجاد‌پور توقیف شد. این در حالی است که ایرادی که شورای پروانه نمایش به فیلم‌های توقیفی می‌گیرند، این است که فیلم بر اساس فیلم‌نامه ساخته نشده‌است. حذف و اضافه‌های صورت گرفته در فیلم را تایید نمی‌کنند و به این ترتیب پروانه نمایش صادر نمی‌شود. «خرس» فیلم‌نامه مصور داشت. اصلاحیه‌ای بعد از جشنواره وارد کردند که کل فیلم را تحریف می‌کرد. به همین دلیل ترجیح دادم فیلمم توقیف بماند تا چیز دیگری شود. «خرس» داستان رزمنده‌ای بود که بعد از سال‌ها آزاد شده است، شورای پروانه نمایش گفته بود شخصیت رزمنده را به مردی که از سفر بازگشته است، تغییر دهید.»
معصومی در ادامه می‌گوید: «دولت نهم و دهم ابتدا در باغ سبز نشان داد و تعدادی از فیلم‌های توقیفی را اکران کرد اما زمانی که بر مسند قدرت نشستند آنچه را که نباید، انجام دادند. فیلم «خرس» در زمان دولت آقای روحانی هم قربانی شد، چرا که برچسب ضدجنگ زده شده بود. با اینکه فیلم را برای طلاب مدرسه مفید قم نمایش دادیم، معتقد بودند فیلم خوبی است و هیچ مشکل شرعی ندارد. دولت جدید هم نمی‌خواست این فیلم مسئله ساز شود، بنابراین سازمان سینمایی «خرس» را خرید و به موسسه رسانه‌های تصویری فروخت تا حداقل ضرر نکنیم.»
«سپید و سیاه»
«سپید و سیاه» به کارگردانی قاسم جعفری و پریسا شمس در سال 88 ساخته شد. این فیلم داستان فرید ۲۰ساله است که خود را در اختیار زنان و دختران قرار می‌دهد اما در این میان به فروغ ۴۰ساله دل می‌بندد و قرار بر مهاجرت می‌گذراند اما شوهر فروغ پیش از رفتن آن دو به فرودگاه از فرید می‌خواهد از زندگی همسرش کنار بکشد. با گذشت 6 سال از توقیف این فیلم هنوز رنگ پرده را به خود ندیده است. به نظر می‌رسد «سپید و سیاه» از آن فیلم‌هایی که امید به اکران آن نیست.
قاسم جعفری در اعتراض به وضعیت نامشخص اکران «سپید و سیاه» به یکی از خبرگزاری‌ها می‌گوید: «در گزارشی که در دولت قبل تهیه شده بود، علت نمایش ندادن فیلم را سیاه‌نمایی و بدآموزی مطرح کرده بودند و در صورت صدور مجوز محدودیت سنی برای آن درنظر گرفته می‌شد. با اینکه زمان فیلم را از 105 دقیقه به 74 دقیقه رسانده بودند ولی باز هم مجوز اکران صادر نشد. در حال حاضر به نظرم با گذشت زمان، فیلم کهنه شده است.»
«صد سال به این سال‌ها»
«صد سال به این سال‌ها» به کارگردانی و نویسندگی سامان مقدم و تهیه‌کنندگی مرتضی شایسته است که در سال ۱۳۸۶ ساخته شده است. با گذشت یک دهه از توقیف این فیلم، خبری از امکان اکران آن به گوش نمی‌رسد. این فیلم روایت زنی به نام «ایران» است که بعد از انقلاب مدام با اتفاقات بد و دردناک مواجه می‌شود.
فیلم «صد سال به این سال‌ها» در بیست و ششمین جشنواره فیلم فجر حضور داشت. همچنین این فیلم در دوازدهمین دوره جشن خانه سینما «مهین نویدی» برنده تندیس زرین بهترین چهره‌پردازی، برنده بهترین بازیگر نقش اول زن«فاطمه معتمدآریا»، همچنین برای بهترین فیلمبرداری«محمود کلاری»، بهترین صداگذاری و میکس«علیرضا علویان»، بهترین تدوین «محمدرضا مویینی»و بهترین موسیقی متن«کارن همایون‌فر» کاندیدا بودند.
پرویز پرستویی در خرداد ماه سال جاری در جریان یک پست اینستاگرامی درباره توقیف «صد سال به این سال‌ها» نوشت: «قابل توجه مسئولین وقت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، این روزها در رسانه اخبارهایی درج می‌شود که قرار است.
فیلم های توقیفی به اکران عمومی در بیاید. تبریک به مسئولین که نگاه جدیدی به فرهنگ و هنر و سینما دارند! و تبریک به صاحبان اثر که اگرچه دیر ولی آثارشان دیده می شود. اما در این میان ظاهرا فیلم «صدسال به این سال‌ها» به کارگردانی دوست عزیزم سامان مقدم از قلم افتاده آن هم درحالی‌که این فیلم، سال 86 ساخته شده و پس از دو سال توقیف، در سال 88 مجوز نمایشش صادر و در جشنواره بیست و هشتم در بخش خارج از مسابقه به نمایش در آمد.»
«خیابان‌های آرام»
«خیابان‌های آرام» به کارگردانی کمال تبریزی، نویسندگی کامبوزیا پرتوی و تهیه‌کنندگی سید محمود رضوی ساخته سال ۱۳۸۹ است. این فیلم داستان یک خبرنگار است که در یک روز کاری خود با حوادثی در سطح شهر روبه‌رو می‌شود. کمال تبریزی در توضیح وضعیت اکران «خیابان‌های آرام» گفته بود: «در مورد خیابان‌های آرام فضا شبیه «طبقه حساس» نبود و من تقریبا پیش‌بینی می‌کردم که اگر سعه‌صدر در قبال فیلم وجود نداشته باشد، این فیلم توقیف است و نمایش داده نمی‌شود. توقیف این فیلم به خاطر حساسیت‌های جانبی آن بود نه خود فیلم! اخیرا هم بالاخره گفتند که مجموعه فیلم‌هایی که به نوعی در مورد حوادث ٨٨ ساخته شده است فعلا امکان نمایش ندارند.»
«گزارش یک جشن»
«گزارش یک جشن» فیلمی به کارگردانی و نویسندگی ابراهیم حاتمی‌کیا و تهیه‌کنندگی محمد پیرهادی ساخته سال ۱۳۸۹ است. این فیلم از مسائل ملتهب جامعه سخن می‌گوید و به بحران‌های جوانان امروز جامعه می‌پردازد.
«گزارش یک جشن»در بیست ونهمین دوره جشنواره فیلم فجر بهترین صدابرداری«آرش برومند» و بهترین طراحی صحنه و لباس«سارا سمیعی» نامزد سیمرغ بلورین شدند.
«خانه پدری»
«خانه پدری» به نویسندگی و کارگردانی کیانوش عیاری در سال ۱۳۸۹ ساخته شد. در ابتدا تهیه کنندگی این فیلم را ناجی فیلم برعهده داشت که به‌دلیل انتقادات پیرامون خشونت فراوان در فیلم، کنار کشید. این فیلم قصه اتفاق‌های یک خانه قدیمی را از سال ۱۳۰۸ (اواخر دوره قاجار) تا ۱۳۷۹ روایت می‌کند و مسائل و مشکلات زنان ایران را در هفتاد سال اخیر به تصویر کشیده است. کیانوش عیاری، که به غیر از «خانه پدری»، «کاناپه» را در لیست فیلم‌های توقیفی دارد، درباره تاثیر تغییر دولت در نگاه مثبت به فیلم های توقیفی، گفت: «دولت ها که عوض می‌شوند طبیعتا وزرا هم تغییر می‌کنند اما کماکان فیلمها در محاق توقیف هستند و اتفاق مثبتی برای آن‌ها نمی‌افتد.»
«زمهریر»
«زمهریر» به نویسندگی و کارگردانی علی روئین‌تن و تهیه کنندگی سیدضیا هاشمی در سال 88 ساخته شده است. نمایش این فیلم در هنگام حضور در بیست و هشتمین جشنواره فیلم فجر با انتقادات اصحاب رسانه و منتقدین همراه بود. به عقیده عده ای دلیل توقیف این فیلم مضمون آن بوده که با نشان دادن یک فرمانده جنگ که مشغول به دوره گردی و نواختن ساز در خیابان‌ها است نگاهی خاص به مقوله جنگ و دفاع هشت ساله ایران دارد.
«عصبانی نیستم»
«عصبانی نیستم» به کارگردانی رضا درمیشیان، محصول سال ۱۳۹۲ است. این فیلم یکی از پرحاشیه‌ترین توقیفی‌های سال‌های اخیر است.«عصبانی نیستم» داستان دانشجوی ستاره دار و اخراجی است که برای فراهم آوردن حداقل شرایط زندگی در رویارویی با بی‌اخلاقی‌های جامعه با خود تمرین می‌کند تا عصبانی نباشد و در تلاش است تا دختر مورد علاقه اش ستاره را از دست ندهد. نوید محمد زاده برای بازی در این فیلم، کاندیدای دریافت سیمرغ بلورین نقش اول مرد در جشنواره سی و دوم بود. شنیده حاکی از آن بود که سیمرغ محمد زاده به خاطر تهدید دلواپسان به رضا عطاران داده شد. تلخی این اتفاق با توقیف طولانی مدت «عصبانی نیستم» به کام عوامل فیلم ماند. تا امروز که بارها اخباری مبنی بر اکران فیلم درمیشیان منتشر شده است اما همچنان در توقیف است.
«آشغال‌های دوست‌داشتنی»
«آشغال‌های دوست‌داشتنی» به نویسندگی کارگردانی و تهیه‌کنندگی محسن امیریوسفی است. محوریت این فیلم که درخصوص حوادث بعد از انتخابات سال ۱۳۸۸ است از دولت دهم موفق به دریافت مجوزاکران نشد و در دوره وزارت ارشاد دولت یازدهم نیز نتوانست پروانه نمایش برای سی‌ودومین جشنواره فیلم فجر یا اکران عمومی دریافت کند. جواد شمقدری دراواخرکارمعاونت سینمایی دولت دهم درخصوص این فیلم گفت: اگر ما به این فیلم مجوز ندهیم، دولت بعدی هم این فیلم را اکران نخواهد کرد. این فیلم به هیات انتخاب سی و سومین و سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر نیز راه نیافت و فرصت بازبینی پیدا نکرد. در نهایت علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت یازدهم گفت:«این فیلم پروانه نمایش ندارد و اکران هم نخواهد شد.» محمد حیدری در اولین نشست خبری جشنواره فیلم فجر این فیلم را معضل هرساله جشنواره‌ها اعلام کرد و این تعبیر با واکنش شهاب حسینی که به‌عنوان مشاور دبیر انتخاب شده بود همراه شد و به همین دلیل استعفا کرد.
«رستاخیز»
«رستاخیز» به کارگردانی احمدرضا درویش در سال 91 ساخته شد. این فیلم در سی و دومین دوره جشنواره فیلم فجر در ۱۱ بخش نامزد دریافت سیمرغ بلورین بود و در ۸ بخش از جمله بهترین فیلم و بهترین کارگردانی برنده سیمرغ بلورین شد.«رستاخیز» به موضوع عاشورای حسینی می‌پردازد.
در جریان اکران این فیلم در جشنواره مداحانی نظیر منصور ارضی و حسین بنی فاطمه به دلیل نشان دادن چهره حضرت علی اکبر ع و حضرت ابوالفضل بن علی (ع) در مسجد تحصن کردند. اعتراضات همراهان آن‌ها به جایی رسید که نهایتا «رستاخیز» توقیف شد.
منبع: ابتکار
ارسال نظر
