سیاست دونبش فرانسه در قبال برجام

درحالی که رئیس جمهور فرانسه در ابتدا از حمایت این کشور در قبال برجام سخن می گفت اخیرا در موضعی متناقض نگرانی خود را از برنامه موشکی ایران ابراز کرده است.

 «از موضع تهران در قبال برنامه موشکی‌اش نگرانیم، ایران باید نقشی مثبت در منطقه ایفا کند»؛ این بخشی از سخنان تازه امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه است. درحالی که برخی از طرفداران دولت اظهار امیدواری می کنند که اروپا حافظ برجام باشد و در مقابل رئیس جمهور تندرو آمریکا و کنگره بایستد، مواضع فرانسه که یکی به نعل می‌زند و یکی به میخ و در صدد تعریف منافعی در راستای استفاده از دو طرف است، پیام قابل تاملی را مخابره می کند.

البته این نقش فرانسه چندان برای ایرانیان نامانوس نیست. ترک ناگهانی بازار ایران توسط خودروسازان فرانسوی یکی از همین موارد بود. مدیران خودروسازی پژو در این باره می گویند: «رفتن پژو از ایران به‌دلیل قوانینی بود که آن زمان بر ما تحمیل شد. در واقع پژو موظف به رعایت قوانین تجاری و بین‌المللی در آن زمان بود و حتی باید قوانین مربوط به اشخاص آمریکایی را هم رعایت می‌کرد.» موضوعی که ضربه سختی به بازار خودرو ایران زد و موجب گرانی عجیب و غریب خودرو در کشورمان شد. پس از توافق برجام نیز دو خودروسازی پژو و رنو اصرار مضاعفی برای بازگشت به بازار ایران داشتند. بازگشتی که به گفته برخی از کارشناسان این شرکت‌های خودروسازی خصوصا پژو را از ورشکستی نجات می داد. بازگشت دوباره شرکت پژو به ایران اگرچه با مخالفت و انتقادهایی از سوی برخی جریانات داخلی، نمایندگان مجلس و فعالان صنعت خودرو روبه رو بود، اما این شرکت خود را همچنان مصمم به فعالیت دوباره در ایران نشان می داد.

در دوران مذاکرات هسته‌ای نیز فرانسوی ها در جهت منافع خود ضربه‌هایی به ایران زدند. درست در آستانه تحقق مذاکرات بود که لوران فابیوس، وزیرخاجه وقت فرانسه از حصول توافق جلوگیری کرد. برخی از کارشناسان بین المللی توافق پشت پرده عربستان با فرانسه را عامل این کارشکنی فرانسه عنوان کردند. فرانسه در آن زمان سه شرط داشت که براساس آن خواستار تضمین های بیشتری در چارچوب توافق شده بود.

بعد از روی کار آمدن ماکرون نیز به نظر نمی رسد که تفاوتی در سیاست دونبشه فرانسه در قبال ایران رخ داده باشد. در همین رابطه زمانی که ظریف در قاره اروپا به سر می برد و با رئیس جمهور جدید فرانسه دیدار می کرد، گروهک منافقین همایش سالانه خود را در فرانسه بر پا کردند که به باور برخی از کارشناسان موضع ضدونقیض فرانسه در قبال کشورمان را به خوبی نشان می داد. فرانسه‌ای که رئیس جمهور آن به گرمی دستان وزیرخارجه ایران را می فشرد، در عمل به دشمنان ایران در خاک خود اجازه مانور و سیاه نمایی علیه جمهوری اسلامی را داد.

اما فرانسه بعد از روی کار آمدن ترامپ مواضع متناقضی از خود به نمایش گذاشته است. فرانسه در اوائل از ایران حمایت و بیان می کردند که موضع متفاوتی نسبت به آمریکا در قبال ایران دارد اما این موضع فرانسوی ها طولی نکشید و اکنون فرانسه پس از اعمال تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران موضع دیگری نشان می‌دهد.

روزنامه  آرمان درباره این موضع فرانسه نوشت: «به‌نظر می‌رسد این کشور ضمن حفظ برجام درصدد است که با طرح مسائلی مانند برنامه موشکی ایران و فعالیت در منطقه اندکی به آمریکا بها دهد.. اتحادیه اروپا می‌خواهد علاوه بر حفظ برجام و منافع خود در توافق، در رابطه با برنامه موشکی ایران با آمریکا همنوا شود و از مواضع واشنگتن در مساله برنامه موشکی ایران حمایت کند...این احتمال وجود دارد که اتحادیه اروپا بخواهد برنامه موشکی را به سیستم دفاعی ایران مرتبط کند و در برجام تغییر به وجود آورد، یا اینکه فرانسه به‌طور جداگانه بخواهد با موضع آمریکا همصدا شود.»

به هر جهت همه این موارد نشان می دهد که فرانسه زمین بازی خود را در برجام به خوبی به عنوان یک میانجی دونبشه تعریف کرده است. کارشناسان معتقدند که به لحاظ راهبردی، منافع بلندمدت کشورهای اروپایی طرف برجام بیش از ایران به آمریکا گره خورده است و لفاظی‌های آن‌ها در دفاع از برجام، خیلی زود رنگ می‌بازد.