تهران این هفته به کانون دیپلماسی منطقهای تبدیل میشود و قرار است اجلاس
سه جانبه سران ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان برای دومین بار در سطح
رؤسای جمهور سه کشور همسایه برگزار شود. نخستین اجلاس سه جانبه سران سه
کشور مذکور اوایل سال 1395 در باکو برگزار شد. دنیای امروز و نظام
بینالملل در حال تکوین و پیچیده کنونی، برخلاف قرن18 و 19 میلادی که عصر
غلبه دیپلماسی و روابط دوجانبه بود؛ امروز به عصر دیپلماسی و سیاست خارجی
چندجانبه و بینالمللی تحول کیفی یافته است. هرچند کماکان بخش قابل توجهی
از تعاملات و مراودات دیپلماتیک، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی در قالبهای
دوجانبه میان کشورها انجام میگیرد و از ارج و اعتبار دیپلماسی و تبادلات
دوجانبه کاسته نشده است؛ معذالک امروزه شاهد الگوهای پیچیدهتر و توسعه
یافته تری از الگوهای فرادوجانبهای (چند جانبه و منطقهای و بینالمللی)
هستیم. چندجانبه گرایی، بخصوص درعرصه موضوعات اقتصادی و تجاری و مالی و
بانکی، به الگوی غالب بدل شده و روز به روز بر وسعت و گستره تعاملات
چندجانبه افزوده میشود و گونههای مختلفی از همگرایی و منطقهگرایی را در
حوزههای جغرافیایی مختلف از جمله آسیای جنوب شرقی، اتحادیه اروپا و
امریکای جنوبی و مرکزی شاهد هستیم. معذالک بهدلیل ساختار متفاوت و نبود
پیش زمینههای لازم برای همگرایی منطقهای و وجود بحرانها و تنشها و
چالشهای متعدد سیاسی و امنیتی و از همه مهمتر نقش مخرب قدرتهای
فرامنطقهای هژمونی طلب؛ باعث شده تا همگرایی و چندجانبهگرایی منطقهای در
منطقه غرب آسیا، چندان زمینه بروز و ظهور نیابد. بنابراین، در چنین شرایط
دشوار و اوضاع پیچیدهای، برگزاری نشستهای سه جانبه میان دو قدرت مهم
اوراسیا یعنی ایران و فدراسیون روسیه و بازیگر مهم حوزه قفقاز یعنی جمهوری
آذربایجان؛ از ارزش و اهمیت خاصی برخوردار است. اجلاس سه جانبه تهران، فرصت
مناسبی برای رایزنی و تبادل نظر و تشریک مساعی و نهایتاً تفاهم و توافق سه
کشور مذکور در موضوعات سیاسی و اقتصادی و منطقهای است.
قرار است دراین نشست سران سه کشور ایران و روسیه و جمهوری آذربایجان در خصوص ایده کریدور شمال – جنوب و توسعه تبادلات و همکاریهای اقتصادی و تجاری و توریسم میان سه کشور به بحث و تبادل نظر بپردازند. همچنین تشریک مساعی و هماهنگی و همکاری میان سه کشور مهم منطقه برای مقابله با چالشها و تهدیدات مشترک در حوزه غرب آسیا و قفقاز، از جمله مبارزه مشترک با تروریسم، از مهمترین دستورکارهای این اجلاس محسوب میشود.
اجلاس تهران همچنین فرصت مغتنمی است برای رایزنی و مذاکرات دوجانبه سیاسی و امنیتی در عالیترین سطح ممکن. اجلاس تهران، زمینه دهمین ملاقات رهبران و رؤسای جمهوری ایران و جمهوری آذربایجان و نهمین دیدار رهبران و رؤسای جمهوری ایران و فدراسیون روسیه ظرف چهارسال گذشته را فراهم میکند. آماری چشمگیر از تعاملات و مراودات سطح عالی میان کشورمان با دو کشور مهم همسایه یعنی روسیه و جمهوری آذربایجان. در فضای ملتهب و ناآرام کنونی که محصول تنشها و تهدیدات و چالشهای نوین ازجمله بحران تروریسم و چالش زیست محیطی از یک سو و وجود رهبران بعضاً بیتجربه و نابخرد همچون رئیس جمهوری جنجالی امریکا از سوی دیگر است، عرصه بینالمللی بیش از هر زمان دیگری نیازمند چندجانبهگرایی و همگرایی منطقهای است.