اهمیت پاکستان برای آمریکا در چیست؟

 یک عضو ارشد اندیشکده «رند» اعلام کرد آمریکا استراتژی ویژه‌ای علیه پاکستان ندارد و صرف نظر از آنچه رئیس جمهور و یا وزیر خارجه آمریکا بگویند، واشنگتن روابط عمیق خود با اسلام‌آباد را برای گسترش روابط با هند و افغانستان رها نخواهد کرد.

«جونا بلنک» عضو ارشد اندیشکده «رند» اظهار داشت با وجود استقبال گرم «نارندا مودی» نخست وزیر هند از «رکس تیلرسون» وزیر خارجه آمریکا در سفر وی به دهلی‌نو و همچنین وعده‌های مبنی بر «آینده روشن‌تر»، افزایش روابط دو کشور و اظهارات شدید علیه پاکستان، نباید انتظار تغییر رادیکالی در سیاست واشنگتن را داشت.

دلایل بنیادی مبنی بر این وجود دارد که هند باید توقعات واقع‌گرایانه داشته باشد، صرف نظر از آنچه وزیر خارجه آمریکا و یا رئیس جمهور این کشور ممکن است بگویند؛ زیرا واشنگتن رویکردی علیه پاکستان نداشته و در آینده نزدیک نیز نخواهد داشت.

در 21 آگوست سال جاری دونالد ترامپ از تغییر رویکرد و تعاملات با پاکستان خبر داد و تصریح کرد که واشنگتن دیگر در برابر حمایت اسلام‌آباد از گروه‌های تروریستی سکوت نخواهد کرد.

این اظهارات توجه دولتمردان اسلام‌آباد، دهلی‌نو و کابل را جذب کرد، اما پس از گذشت دو ماه از اعلام استراتژی جدید آمریکا در افغانستان و جنوب آسیا، واشنگتن به طور عمومی هیچ اقدام قابل توجهی را علیه پاکستان اعلام نکرده است.

تعجبی هم نباید وجود داشته باشد، زیرا تا زمانی که نظامیان آمریکا در افغانستان حضور دارند، واشنگتن برای حمایت‌های تدارکاتی و ترانزیتی و از همه مهم‌تر تاثیر اسلام‌آباد بر طالبان و شاخه انشعابی آن «شبکه حقانی» شدیدا به پاکستان وابسته است.

این در حالی است که با اعزام حدود 5 هزار نظامی بیشتر به افغانستان این وابستگی افزایش خواهد یافت.

یکی از نمونه‌های بارز این وابستگی در 12 اکتبر به نمایش گذاشته شد، وقتی یک زن آمریکایی، شوهر کانادایی‌اش و سه فرزند آنان از بند شبکه حقانی آزاد شدند. با این حال مشخص نیست که آیا این عملیات نجات وابسته به طور عادی و بدون دخالت عوامل خارجی صورت گرفته و یا اینکه نتیجه مذاکرات مخفیانه بوده است، اما این موضوع برای آمریکا یادآور توانایی پاکستان برای کمک و یا توانایی آن برای صدمه و آسیب زدن به آمریکا بود.

پس از این عملیات تیلرسون نیز از ارتش و دولت پاکستان قدردانی کرد و اظهار داشت که این اقدام نشانگر افزایش تعهدات آمریکا-پاکستان در زمینه مبارزه با تروریسم و روابط قوی‌تر در دیگر زمینه‌هاست.

از سوی دیگر نیز در اوایل ماه جاری میلادی تیلرسون سخنرانی درباره تفاوت روابط واشنگتن با پکن و دهلی‌نو داشت.

وی اظهار داشت که روابط آمریکا با چین، به عنوان یک کشور غیر دموکراتیک مانند روابط واشنگتن با کشور دموکراتیکی مانند هند نیست. وزیر خارجه آمریکا در ادامه نیز با انتقاد از پروژه «یک راه، یک جاده» چین، پیشنهاد یک پروژه زیر ساختی هند و آمریکا را مطرح کرد.

با این حال وی چیزی در این باره نگفت که هزینه توسعه چنین پروژه‌ای چگونه تامین خواهد شد؛ این در حالی است که چین تنها برای قسمت واقع در خاک پاکستان این پروژه متعهد به هزینه 46 میلیارد دلاری شده است.

از سوی دیگر نیز دولت آمریکا در نظر دارد تا بودجه مربوط به امور خارجی خود را 28 درصد کاهش دهد، اقدامی که تیلرسون نیز از آن حمایت می‌کند. بعید است هند که خود نیازهای زیرساخت‌های فراوانی دارد حاضر شود برای ساخت جاده و خط آهن در دیگر کشورها هزینه بالایی کند.

تفاوت دیدگاه آمریکا و هند در افغانستان و ایران
دولت ترامپ افغانستان را به عنوان پروژه‌ای آمریکایی می‌بیند و نقش هند در این کشور را نیز از جهت تعاملات تجاری می‌بیند.

ترامپ در سخنرانی اعلام استراتژی‌اش گفت: هند میلیاردها دلار از تجارت با آمریکا کسب درآمد دارد و از این کشور می‌خواهیم تا به ما در افغانستان کمک بیشتری کند.

این در حالی است که هند بنا به دلایل خود به هزینه‌ کردن حدود سه میلیارد دلار در قالب کمک و سرمایه‌گذاری در افغانستان متعهد شده است که بیشتر این کمک‌ها برای ایجاد شبکه‌های ارتباط جاده‌ای افغانستان به بندر چابهار در ایران هزینه شده است.

توسعه این بندر توسط هند شاید مهم‌ترین اقدام علیه پروژه چین باشد که ارتباط امن جاده‌ای، خط ریلی و بندری کشور محصور به خشکی مانند افغانستان را برای ایجاد روابط تجاری با دیگر کشورهای جهان بدون نیاز به پاکستان ممکن می‌کند.

چنین ارتباطی برای افغانستان، هند و ایران مفید خواهد بود، اما مشکل نیز همین جاست؛ آمریکا در تلاش است تا از فعالیت‌های تجاری ایران در جهان جلوگیری کند. این در حالی است که هر سرمایه‌گذاری هند در افغانستان در ارتباط با ایران مخالفت آمریکا را در پی خواهد داشت.

این در حالی است که روز گذشته وزیر خارجه افغانستان با همتای هندی‌اش از طریق ویدئو کنفرانس انتقال نخستین محموله از هند به افغانستان را اعلام کردند.

وزارت خارجه هند ارسال این محموله را فرصتی تازه‌ برای تجارت و ترانزیت از افغانستان و به افغانستان دانست و افزود: این بندر زمینه‌ بازرگانی میان هند، افغانستان و کشورهای منطقه ار گسترش می‌دهد.

گفتنی است که افغانستان برای دسترسی به دریا کاملا به پاکستان وابسته است و اسلام‌آباد اجازه دسترسی زمینی محصولات هندی به افغانستان را نمی‌دهد؛ بنابراین بندر چابهار در سواحل ایران ضمن ارائه یک مسیر جایگزین برای افزایش مبادلات تجاری کابل، دهلی نو و تهران، با دور زدن پاکستان، وابستگی کابل به اسلام آباد برای دسترسی به آب‌های آزاد را کاهش می‌دهد.