سرطان ترسناک نیست، اگر آن را بشناسید

 در ماه اکتبر هر سال، مصادف با مهر و آبان، هر سال کارزارهای بسیاری برای افزایش آگاهی مردم به ویژه زنان درباره سرطان پستان به راه می افتند و با استفاده از نماد مشترک «روبان صورتی» اطلاعات و هشدارهای لازم برای پیشگیری و تشخیص به موقع این بیماری را گوشزد می کنند. در همین راستا، مطلبی درباره این سرطان تهیه و تدارک دیده و همه مخاطبان، چه زن و چه مرد، را به مطالعه آن دعوت می کند.

سرطان پستان چیست؟

بروز این سرطان ناشی از رشد خارج از قاعده سلول های غیرطبیعی در پستان است. در هر دو نوع تومورهای خوش خیم و بدخیم، رشد سریع و زیاد سلول ها وجود دارد. روند زیادشدن سلول ها در تومورهای خوش خیم در مرحله مشخصی می شود، در تومروهای بدخیم این رشد به صورت مهارنشدنی ادامه می یابد تا حدی که در صورت درمان نشدن، همه قسمت های بدن را تحت تاثیر قرار داده و از کار می اندازد.

شایع ترین این نوع سرطان، سرطان از منشا مجاری شیری است و از آن جا که این نوع بافت بیشتر در یک چهارم بالایی و خارجی پستان وجود دارد، در حدود نیمی از سرطان های پستان در ربع فوقانی و خارجی آن یافت می شوند.
 
هر قدر سرطان زودتر تشخیص داده شود، درمان آن آسان تر و موفقیت آمیزتر است؛ به همین دلیل، بانوان باید برای حفظ سلامت خود، حقایقی را درباره این بیماری بدانند.

سرطان پستان شایع ترین و دومین عامل مرگ و میر در میان زنان است. به طور متوسط، از هر هشت زن در جهان، یک نفر مبتلا به این نوع سرطان می شود که این آمار در ایران وضعیت بهتری دارد و از هر 12 تا 15 زن ایرانی، یک نفر با سرطان پستان دست و پنجه نرم می کند، ولی در کشور ما بیماران جوان تر هستند و در بسیاری از موارد به علت نبود آگاهی از علائم بیماری در مراحل پیشرفته تری مراجعه می کنند و شایع ترین علت مرگ زنان ایرانی در محدود سنی 325 تا 55 است.

علائم و عوامل

احساس توده، ترشح یا خونریزی از نوک پستان و درد از مهم ترین علائم این سرطان است؛ البته تغییر در اندازه یا شکل، به داخل کشیده شدن یا برگشتن نوک با قرمزی و جوش در اطراف نوک، کشیده شدن پوست، زخم و تورم و ایجاد وریدهای واضح روی پستان و تورم بازو از علائمی هستند که ممکن است در این نوع سرطان ظاهر شود با مراجعه به موقع به پزشک و تشخیص زودهنگام قابل درمان هستند.

باید توجه داشت همان طور که داشتن یک یا چند علامت از میان این علائم نشان دهنده ابتلای قطعی به سرطان نیست، در برخی از افراد، سرطان می تواند بدون داشتن علامت های ظاهری به ویژه احساس توده ایجاد شود. کارشناسان می گویند از هر 6 مورد سرطان پستان، یکی با علائمی غیر از توده های مظنون شروع می شود.

محققان دانشگاه کالج لندن می گویند که زنان باید از نشانه های هشداردهنده دیگر آگاه باشند تا بتوانند زود کمک بگیرند. آن ها دریافتند زنانی که علائمی غیر از ظاهر شدن توده در پستان دارند به احتمال بیشتر ویزیت دکتر را عقب می اندازند.

از مهم ترین عوامل موثر در ابتلا به این سرطان می توان به سابقه خانوادگی سرطان در بستگان درجه اول، نداشتن بارداری و زایمان، یائسگی بعد از 55 سالگی، شروع قاعدگی زودهنگام، آثار هورمونی به ویژه مصرف داروهای هورمونی در دوره یائسگی، وجود سرطان های دیگر در فرد، رژیم غذایی با چربی بالا، چاقی، مصرف الکل و دخانیات، بیماری های خوش خیم پستان، ویروس ها، تابش اشعه یونیزان، نوع بافت، اضطراب و استرس و نخستین حاملگی در سنین بالاتر از 25 سال اشاره کرد که بانوان با اتخاذ شیوه صحیح زندگی و تغییر مثبت فاکتورهای مذکور می توانند در پیشگیری از سرطان گام بردارند.

از مهم ترین اقدامات خود فرد برای موفقیت در درمان این بیماری می توان به غربالگری به معنی کشف و درمان به موقع اشاره کرد که خطر انتشار بیماری و مرگ را کاهش می دهد.

هم چنین ماموگرافی سالانه در زنان بالای 35 سال، خودآزمایی ماهانه بعد از 20 سالگی و معاینه بالینی از سوی پزشک در زنان 20 تا 40 سال به صورت هر سه سال و در زنان بیش زا 40 سال به شکل سالانه نیز در شناسایی زودهنگام این بیماری است. بعد از تشخیص سرطان از سوی پزشک، پذیرفتن بیماری، ادامه سیر درمان از سوی بیمار و همراهی خانواده به ویژه همسر با او بیشترین کمک را برای بهبودی بیمار خواهدکرد.
 
درمان

درمان سرطان پستان به میزان پیشرفت بیماری بستگی دارد، اگر بیماری در مراحل ابتدایی تشخیص داده شود، درصد بهبود و درمان این بیماری بسیار بالاست. قبلا برای درمان این نوع سرطان، جراحی برداشت کامل انجام می شد که اثر روانی زیادی به دنبال داشت، اما امروزه این گونه نیست و فقط توده سرطانی با یک حاشیه مناسب برداشته می شود.

دکتر عصمت السادات هاشمی، عضو هیئت علمی پژوهشکده سرطان پستان جهاد دانشگاهی، در این باره می گوید: «به طور کل، جراحی قدیمی ترین روش درمان در سرطان پستان است؛ البته این روش در حال حاضر به عنوان رکن اساسی درمان انجام می شود و در هر مرحله و برای هر نوع سرطان پستان، روش های جراحی خاصی را می توان انجام داد و انتخاب هر یک از این روش ها با عوارض و نتایج مخصوص خود همراه است.

در صورت شناسایی بیماری در مراحل اولیه، جراحی با حفظ پستان انجام می شود؛ البته برای برخی از بیماران برداشتن کامل برای جلوگیری از انتشار سلول های سرطانی اجتناب ناپذیر است. همچنین برای افرادی که براساس سابقه ارثی، احتمال بالایی در ابتلا به سرطان دارند، برداشتن به عنوان یک اقدام پیشگیرانه انجام می شود که نمونه های زیادی از این اقدام در دنیا حتی برای بازیگران و هنرمندان سوپراستار هم وجود دارد.»

مشکلات بعد از جراحی

برداشتن پستان زنان، حاشیه امنیت سلامت جسمانی را تامین می کند، اما می تواند تبعات روانی زیادی بر ای آن ها به دنبال داشته باشد. برداشتن و تخلیه پستان، بخشی از روند درمانی بعضی از افرادی است که به سرطان پستان مبتلا می شوند. در برخی از کشورها از جمله بریتانیا، بازسازی پستان بعد از تخلیه توده سرطانی، رایگان انجام می شود. این در حالی است که ایران بازسازی را جراحی زیبایی محسوب می کند.

دکتر لعبت گرانپایه، جراح و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، با انتقاد از این موضوع می گوید: «هزینه ترمیم بیماران از سوی بیمه ها یک عمل زیبایی قلمداد می شود، در حالی که ادامه روند درمان است. جراحی پروتز در ایران برای بیماران سرطانی هزینه بالایی دارد و بیمار از انجام دادن آن صرف نظر می کند و همین موضوع یکی از دلایل افسردگی زنان بعد از جراحی است و حتی می تواند یکی از عوامل بازدارنده برای مراجعه زودهنگام بیمار به پزشک باشد.»

سرطان پستان فقط مختص زنان نیست

بررسی ها نشان می دهند زنان صدبرابر مردان بیشتر به سرطان پستان مبتلا می شوند، در حالی که این نوع سرطان در مردان، صدبرابر کشنده تر است.

دکتر گرانپایه با اشاره به نقش مهم هورمون های بدنسازی در ابتلای مردان به سرطان پستان گفت می گوید: «مردان اغلب در سالن های بدنسازی از هورمون هایی استفاده می کنند که بافت پستان آن ها افزایش می یابد، مصرف حشیش و کوکایین در افزایش حجم پستان ها و ابتلا به سرطان موثر است، همچنین مصرف مشروبات الکلی، دخانیات و فست فودها ریسک ابتلا را بیشتر می کنند.»

یکی از کارزارهای موفق

«know your lemons» نام یک جنبش آگاهی رسانی درباره سرطان پستان است که جوانی به کورین بومونت در سال 2003 آن را طراحی کرد. او هر دو مادربزرگش را به علت سرطان پستان از دست داده و متوجه شده بود اطلاعات درباره نشانه های ظاهری این سرطان بسیار محدود است؛ بنابراین با استفاده از تمثیل لیمو و قرار دادن آن در شانه تخم مرغ، سعی کرد این نقیصه را برطرف کند. خانم بومونت می گوید این نوع آگاهی رسانی شیوه ای ملایم و حتی بازیگوشانه است و به زنان کمک می کند بر ترس خود از سرطان پستان غلبه کنند: «برخی زنان نمی خواهند درباره پستان صحبت کنند یا به آن نگاه کنند.» علاوه بر این، زنان با «هر میزان سواد» می توانند به این لیموها نگاه کنند و نشانه های بیماری را بشناسند.

«know your lemons» در 16 کشور از جمله اسپانیا، ترکیه و لبنان برای آگاهی رسانی درباره سرطان پستان استفاده شده است؛ علاوه بر این، خودآزمایی پستان یکی از مهم ترین و بهترین روش های تشخیص زودهنگام سرطان پستان است که روش انجام دادن آن با یک جست و جوی ساده در اینترنت در دسترس قرار می گیرد.