تا چه سنی می‌‌توان انتظار قد کشیدن را داشت؟

 کوتاهی قد یکی از مشکلات تغذیه‌ای کودکان است. رشد طبیعی قد شاخص سلامت کودک است. کوتاهی قد اگرچه به تنهایی یک بیماری نیست، اما ممکن است از تظاهرات بیماری‌‌های دیگر باشد. عدم تغذیه کافی وکمبود ترشح هورمون رشد از علل مهم کوتاهی قد در کودکان است که با تشخیص زود هنگام درمان می‌شود.

هورمون رشد از بخش قدامی غده هیپوفیز آزاد می‌شود. این هورمون باعث افزایش رشد استخوانی در صفحه رشد می‌شود و در عملکرد و سوخت‌وساز مواد قندی و چربی در بدن نقش دارد. اختلال در ترشح این هورمون با توجه به وسیع بودن آثارآن باعث ابتلا به بیماری‌‌های مختلفی می‌شود.

یافته‌هادر حدود 10 تا 13 سالگی که شروع بلوغ است ترشح تستوسترون تحت تاثیر گنادوتروپیک هیپوفیز قدامی به سرعت افزایش می‌‌یابد و این ترشح در بقیه عمر ادامه می‌‌یابد ولی پس از 50 سالگی به سرعت کاهش می‌‌یابد. تستوسترون توده استخوان را زیاد میکند و باعث رسوب و احتباس کلسیم می‌شود.

در پی ازدیاد تستوسترون، گردش خون هنگام بلوغ به حد چشمگیری زیاد می‌شود و املاح رسوبی و کلسیم زیاد می‌شود. این هم باید در نظر بگیریم که اگر تستوسترون زیادی ترشح شود در کودکان در حال رشد سرعت رشد استخوان کاهش می‌‌یابد و باعث نقص می‌شود. علت این امر تاثیر تستوسترون بر بخش‌های رشد کننده استخوان است
در یک تحقیق 30 کودک (15 دختر 15 پسر) کوتاه قد مورد بررسی قرار گرفتند. کوتاه قدی سرشتی 53/3 درصد، فامیلی 6/16 درصد و پاتولوژیک 30 درصد عامل کوتاه قدی بود. کمبود هورمون رشددر 3/13 درصد موارد وهایپو تیروییدی 7/6 درصد، شایعترین کوتاهی قدی پاتولوژیکی میباشد وبنابراین در کوتاه قدی علت‌های غیر پاتولوژیکی بیشترین اثررا دارد تا علت‌های پاتولوژیکی.
در مطالعه‌ای برروی 1830 دختر ایرانی در 9 گروه سنی 8 تا 16 سال نشان داد که در دوران بلوغ میانگین قله‌ی رشدقدی دختران 12 سالگی است و اندازه‌ی آن سالانه 9 سانتی متراست، از نظر وزن 13 سالگی ومیانگین زمان شروع قاعدگی 12 و 13 سالگی بدست امد.
اوج قد کشیدن در پسران 14 سالگی است که از 12 سالگی شروع می‌شودو اندازه‌ی قد کشیدن سالانه 2/10 سانتی متراست. بنابراین درمان‌‌های تصحیح رشد با در نظر گرفتن این سنین و قبل از انجام جهش‌‌های رشدی باید آغاز گردد. متخصصان تغذیه بر این باورند که کودکان باید مواد معدنی و ویتامین‌‌های موردنیاز خود را از تغذیه سالم بدست بیاورند و به مواد غذایی مثل شیر، لبنیات، میوه و مواد پروتیینی مثل مرغ، تخم مرغ وگوشت مصرف کنند. کودکانی که fast food مصرف میکنند و یا کودکانی که گیاه خوارند و یا رژیم‌‌های بدون لبنیات دارند، قدی کوتاه دارند. مصرف نوشیدنی‌‌های کربوناتی موجب کاهش ویتامین و دفع مواد معدنی بدن می‌شود که تأثیر منفی بر رشد قد دارد.

تأثیر مواد مغذی بر رشد قدی:
مصرف گوشت قرمز در سنین بلوغ باعث افزایش قد می‌شود: گوشت قرمز منبع مهمی از آهن از نوع هم، پروتیین، روی و ویتامین‌‌های گروه B است. گوشت حاوی پروتیین با کیفیت بالاست که برای رشد مناسب کودکان ضروری است و آهن موجود در گوشت به راحتی جذب بدن می‌شود.
تاثیر گوشت رو ی انسان‌‌های اولیه مورد بررسی قرار گرفته است، انسان به عنوان موجود همه چیز خوار قابلیت خوردن تقریبا هر چیزی را دارد. برنامه غذایی انسان‌‌های اولیه حاوی پروتیین و املاح فراوان بوده چون بیشترین غذای مصرفی آنان گوشت شکار بوده است.
آنها اغلب گوشت و سبزیجات و میوه می‌‌خوردند، در نتیجه قدی بلند و استخوان قوی داشتند و قد آن‌ها از نسل‌‌های بعدی که کشاورز بودند، 15 سانتی‌متر بلندتر بود. درسال‌‌های اخیر که تنوع غذایی رعایت شده قد افراد به حالت طبیعی بازگشته و جوامعی که منابع پروتیین و گوشت زیادتری را مصرف می‌‌کنند، بلند‌تر هستند.
تخم مرغ از جمله پروتیین‌‌هایی را دارد که ارزش بیولوژیکی آن بالاترین را در بین مواد غذایی دارد. منظور از ارزش بیولوژیکی یعنی دارا بودن اسیدهای آمینه ضروری بدن است. مصرف روزانه یکعدد از آن برای کودکان در حال رشد توصیه می‌شود.

درمان‌‌هایی که برای افزایش قد توصیه نمی‌شوند و با انجام آن موجب به خطر انداختن سلامت انسان می‌شود:
هورمون رشد: که درمان یا تزریق آن با عوارض همراه است. ممکن است موجب افزایش فشار داخل مغزی، التهاب لوزالمعده، کاهش و افزایش قند خون، دیابت ملتیوس، عملکرد ناکافی و نادرست تیرویید (رشد بیش از حد استخوان و بافت همبند که منجر به تغییر در چهره مثل بیرون زدگی استخوان فک می‌شود) یا همان اکرو مگالی، بزرگ شدن قلب، ضخیم شدن پوست، آسیب کبدی، رشد غیر نرمال مو، ناتوانی جنسی در بزرگسالی والتهاب مفاصل می‌شود.

ورزش‌‌هایی که به رشد قد کمک می‌کنند:
ورزش یوگا: که باعث کشش ستون فقرات می‌شود. ایستاده خم شدن: درگیر کردن ستون فقرات، عضله پشت ران کشاله، گردن، لگن و زردپی دو طرف پشت زانو. که سه نوبت در روز در هر نوبت 30 ثانیه.

آویزان شدن:
یکی از مانع‌‌های افزایش قد، نیرو جاذبه زمین است. جاذبه تمام ساعات شبانه روز بدن را تحت تاثیر قرار داده و فشرده می‌کند. یکی راهکارهای ساده ولی موثر برای افزایش قد اویزان شدن است. بااین کار با کمک نیروی جاذبه وزن به طور متعادل بین مفصل‌‌های بدن تقسیم شده و بدن تحت کشش قرار می‌گیرد.
مثل بارفیکس که میله از جلو گرفته می‌شود و بدن آویزان، تمام وزن به سمت پایین کشیده می‌شود، حدود 20 تا 30 ثانیه و 3 بار در روز انجام آن توصیه می‌شود.

حالت شنا بیرون از آب:
که عضلات پشتی را به آرامی درگیر کرده و این موقعیت را 4 ثانیه حفظ کرده و به 20 ثانیه رساند. وقتی ورزش می‌کنیم باعث آزاد شدن هورمون رشد شده وبه اندام‌‌ها و استخوان‌‌هامی رساند.

خواب کافی:
خواب کافی در رشد قد موثر است. زیرا بیشتر هورمون رشد در ساعاتی که خواب عمیق است ترشح می‌شود و کودکان و نوجوانان در حال رشد 8 ساعت ونیم الی 11 ساعت نیاز دارند تا ترشح هورمون بر بلندی قد تاثیر داشته باشد.

عوارض جراحی و قرص‌‌های افزایش قد:
استفاده از روش‌‌های تهاجمی از جمله جراحی و کشیدن استخوان و پروتز استخوانی به دلیل عوارض احتمالی و درصد کم موفقیت، توصیه نمی‌شود. استفاده بیش از حد چربی که مانع از دریافت پروتئین می‌شود وباعث کم شدن ترشح هورمون رشد می‌شود.
مصرف نوشابه گازدارکه باعث پوک و ضعیف شدن استخوان برای رشد می‌شود. روی آوردن به گیاهخواری ممکن است قد را کوتاه نگهدارد.

نتیجه‌گیری:
درصد مهمی از افزایش رشدقد مربوط به تغذیه‌ سالم است. در صورتی که تغذیه مادر باردار تحت کنترل متخصص تغذیه باشد، نوزادی با قد متناسب 50 سانتی مترو وزن 200/3 کیلوگرم بدنیا خواهد آمد. والدین می‌باست برای آنکه قد نوزادان و کودکان و نوجوانان و جوانان در حد ایده‌آل باشد، با استفاده از منحنی رشد، که مجانا از طرف مراکز بهداشت درمانی و بهداشت مدارس در اختیار آنان گذارده می‌شود.
قد فرزندان خود را هر ماهه از روی منحنی پیگیری کنند. بهترین مکان منحنی رشد قدی کودکان، بین صدک 75 تا 95 درصد منحنی رشد می‌باشد. برای تغذیه مناسب از تولد تا 18 سالگی، منطقی است برای آگاهی از تغذیه مناسب، با کارشناسان و متخصصان تغذیه مشاوره گردد تا از غذاهای موثربر رشد قدی کودکان و جوانان اطلاعات کسب گردد.