بارزانی می خواهد درگیری در کرکوک را تشدید کند

 پس از برگزاری رفراندوم اقلیم کردستان عراق، سطح هشدارها از دولت مرکزی بغداد به اقلیم بیشتر شد، تا جایی که در سه شب گذشته نیروهای پیشمرگه کردستان و ارتش عراق در کرکوک درگیر شده اند، آخرین خبرها حاکی از آن است که اوضاع فعلی در این منطقه به نفع دولت مرکزی آرام شده است، در این میان برخی خبرگزاری ها این پیروزی دولت مرکزی را مدیون همکاری با حزب اتحادیه میهنی کردستان می دانند، در این باره با حسن هانی زاده کارشناس مسائل خاورمیانه گفتگو کرده ایم که از نظر می گذرانید:

ارزیابی شما از تحولات کرکوک چیست؟
با توجه به اهمیتی که کرکوک به لحاظ اقتصادی، هم برای اقلیم کردستان، هم برای دولت مرکزی بغداد دارد، هر دو طرف توجه خاصی به این استان استراتژیک دارند. تلاش رئیس اقلیم کردستان آقای بارزانی بعد از 2003 یعنی زمان سرنگونی صدام حسین این بود که این منطقه را جزئی از قلمرو کردستان بداند. به همین دلیل به نظر می رسد که این وضعیت ناپایدار اقلیم کردستان و همچنین اهمیت استان کرکوک موجب شده است که در قانون اساسی ماده 140 تصریح دارد که وضعیت کرکوک تا زمانی که تکلیف آن روشن نشده است، همچنان زیر نظر دولت مرکزی باشد.

اما تا کنون عمده درآمد نفت برای اقلیم کردستان بوده است این طور نیست؟
آقای بارزانی در طول 14 سال گذشته بیشترین استفاده را از نفت کرکوک داشته است. بارزانی، روزانه 900 هزار بشکه نفت از کرکوک به ترکیه صادر می کردند به حساب های شخصی خودش در خارج واریز می کرد.

پس اختلاف اصلی به همین دلیل است.
با توجه به همه پرسی اقلیم درحقیقت این اختلاف بین دولت مرکزی و اقلیم کردستان تشدید شد، لذا با توجه به این شرایط و اینکه دولت مرکزی عراق تلاش دارد که اقلیم کردستان را وادار کند تا کرکوک را جزئی از دولت مرکزی بداند، در راستای همین امر حیدر العبادی، نیروهای دولتی و نیروهای ویژه ارتش عراق به کرکوک اعزام شدند و بخش های مهمی از این استان را تحت تسلط خودشان دراوردند. به نظر می رسد که الان شرایط اقلیم کردستان خیلی به سود بارزانی نیست. لذا پیام هایی از سوی دولت مرکزی عراق به اقلیم ارسال شده است برای مذاکرات که در این میان فواد معصوم رئیس جمهور کردتبار عراق در حقیقت به عنوان میانجی عمل می کند.

روز گذشته آقای مسعود بارزانی در واکنش به تحولات کرکوک گفتند که به ما خیانت شده است، این موضع گیری به چه معناست؟
با توجه به اینکه اختلاف نظرهایی در خصوص وضعیت اقلیم کردستان و همه پرسی اقلیم کردستان بین اتحادیه میهنی و حزب دموکرات کردستان وجود داشته و دارد، لذا این اختلافات تشدید شد. بعد از فوت مرحوم اقای طالبانی، بارزانی تصور می کرد که در حقیقت از یک رقیب سرسختی رهایی پیدا کرده است، اما معاونان مرحوم طالبانی سیاست های گذشته او را دنبال کردند و با جدایی اقلیم و همه پرسی مخالفت کردند. در جریان حضور نیروهای دولتی در کرکوک اتحادیه میهنی و نیروی نظامی این حزب به ارتش و نیروهای عراقی کمک کردند و شهر را تسلیم کردند. به نظر می رسد که موضع بارزانی و اینکه نیروهای میهنی به دموکرات ها خیانت کردند ناظر بر این امر است.

پیش بینی شما از این درگیری ها چیست؟ آیا سطح تنش‌ها بالاتر خواهد رفت؟ واکنش کشورمان تا کنون چه بوده است؟ایران خیلی دخالت در مسائل داخلی عراق ندارد. از دور مسائل عراق را رصد میکند. به دلیل اینکه حساسیت ها در این مورد بسیار بالا است حتی نیروهای حشدالشعبی هم وارد این معرکه نشده اند و این امر در حقیقت نشان می دهد که مساله کرکوک حساس است و ممکن است که موجب بروز درگیری سنگین میان اقلیم و دولت مرکزی شود. تلاش بارزانی بر این است که درگیری شدیدی با دولت مرکزی داشته باشد. در حالی که فواد معصوم تلاش می کند که از طریق میانجیگیری این بحران را خاتمه دهد. به هرحال پاشنه اشیل اقلیم کردستان و دولت مرکزی "کرکوک" است چرا که این منطقه نفت خیز است و برای اقلیم و دولت مرکزی نقشی حیاتی دارد.

ترکیه در کجای این درگیری ایستاده است؟ آیا ممکن است به این نزاع قومی ورود کند؟
ترکیه از انجایی که مدعی شده است که نیروهای "پ.ک.ک" از کرکوک عملیاتی علیه ترکیه انجام می دهند، در آینده برای تسلط بر بخشی از چاههای نفتی در غرب استان کرکوک ورود پیدا می کنند. الان نیروهای دولتی ترکیه در استان ادلب درگیر هستند، به همین دلیل نمی توانند در دو جبهه کرکوک و ادلب عملیات نظامی داشته باشند. اما اگر شرایط به گونه ای باشد که "پ.ک.ک" از کرکوک به عنوان نقطه مبارزه علیه ترکیه استفاده کند قطعا ترکیه ورود می کند.

ارزیابی شما از واکنش های جهانی نسبت به تحولات کرکوک چیست؟
امریکا و غرب مدعی شده اند که خیلی در مسائل کردستان ورود پیدا نمیکنند ولی اگر شرایط فراهم شود به این معنا که سطح درگیری بالا برود و تا حد کشتار و خونریزی پیش برود، هم امریکا و هم غرب ورود پیدا میکنند. شرایط به گونه ای نیست که امریکا و غرب به نفع یکی از طرفین، اقلیم و یا دولت مرکزی ورود پیدا کنند.