آستانه ی «وین 5» و افزایش رایزنی های هسته ای

اذعان مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به افزایش همکاری ایران با این نهاد از یک سو و حرکت رو به جلوی گفت و گوهای کارشناسی میان ایران و 1+5 از سوی دیگر، می تواند بستری مناسب برای موفقیت نشست «وین 5» باشد.

در زمینه ی مسایل مرتبط با موضوع هسته یی ایران در هفته ی گذشته، دو مساله بیش از هرچیز خبرساز شد؛ اذعان «یوکیا آمانو» مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به افزایش همکاری های ایران با این نهاد بین المللی و برگزاری نشست کارشناسی میان ایران و گروه 1+5 در وین اتریش در آستانه ی نشست وین 5.

همکاری نزدیک ایران و آژانس

یوکیا آمانو مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی دوشنبه ی گذشته 12 خرداد در نشست شورای حکام آژانس در وین، با اشاره به همکاری های بیشتر ایران در ماه های گذشته گفت: همکاری ایران با آژانس در ماه های گذشته که از جمله شامل فراهم آوردن دسترسی وسیع تر و ارایه ی اطلاعات از طرف این کشور بوده، به آژانس کمک کرده است تا درک بهتری از برنامه ی اتمی آن به دست بیاورد.

وی با بیان اینکه از اقدام های عملی ایران برای اجرای موارد مورد توافق طبق برنامه استقبال می کند، تاکید کرد: برای برطرف کردن همه ی موضوع های مورد پرسش در گذشته و در زمان حاضر، این بسیار مهم است که ایران به اجرای چارچوب همکاری ها ادامه دهد.

مدیرکل آژانس افزود: ما اطلاعات ارایه شده از طرف ایران را ارزیابی می کنیم و برآورد خود از آن را منتشر خواهیم کرد.

آمانو البته در جمع خبرنگاران با بیان اینکه بعید می داند هیچ کدام از دو طرف (ایران و گروه 1+5) از آژانس انتظار داشته باشند که بتواند تا روز ۲۹ تیرماه، تحقیقات خود از فعالیت های هسته یی ایران را تمام کند، از احتمال ادامه ی این تحقیقات تا سال آینده ی میلادی خبر داد.

ایران و گروه 1+5 در چارچوب توافق اولیه ی هسته یی که آذرماه پارسال میان دو طرف به امضا رسید، مقرر کردند که در تلاش نخست تا روز 29 تیرماه پیش نویس توافق نامه ی فراگیر و نهایی را مکتوب کنند.

تهران بارها بر صلح آمیز بودن برنامه ی هسته یی اش تاکید کرده است و آمادگی خود را برای گسترش همکاری ها با آژانس بین المللی انرژی اتمی و نظارت های این نهاد بر فعالیت هایش اعلام کرده است. از زمان آغاز به کار دولت «حسن روحانی»، به موازات رایزنی های دیپلماتیک ایران و گروه 1+5 برای پایان دادن به اختلاف ها بر سر مساله ی هسته یی و لغو تحریم های ظالمانه علیه کشورمان، همکاری های ایران و آژانس نیز گسترده تر از پیش شد.

جمعه ی گذشته دوم خرداد نیز مدیرکل آژانس بین المللی انرژی هسته یی گزارش دوره یی خود را درباره ی برنامه ی هسته یی کشورمان منتشر کرد که مهمترین بخش آن اذعان به اقدام های اعتمادساز ایران بود. آمانو ضمن اشاره به توافق چندی پیش ایران و آژانس درباره ی اجرایی شدن پنج اقدام عملی اعتماساز دیگر تا سوم شهریور (25 اوت) آینده، تاکید کرد که ایران به تعهداتش بر اساس توافقنامه ی آذرماه پارسال با گروه 1+5، عمل کرده است؛ از جمله، چهار پنجمِ ذخیره ی اورانیوم غنی سازی شده ۲۰ درصد خود را خنثی کرده است و اکنون کمتر از ۴۰ کیلوگرم از این ذخیره را در اختیار دارد.

در همین ارتباط کشورهای عضو اتحادیه اروپا و آمریکا نیز ضمن استقبال از نشانه های همکاری ایران با آژانس، از ایران خواستند همکاری با تحقیقات آژانس را درباره ی برنامه هسته یی ایران سرعت بخشد.

خبرگزاری «رویترز» هفته ی گذشته در گزارشی اظهار داشت که صحبت های مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی به احتمال زیاد از جانب قدرت های بزرگ که قرار است تا 20 ژوییه (29 تیر) به توافقی جامع با ایران در رابطه با حل موضوع هسته یی دست یابند، مثبت تلقی خواهد شد.

اذعان مدیرکل آژانس به افزایش همکاری های ایران با این نهاد بین المللی در حالی صورت گرفت که رژیم صهیونیستی ایران را به دادن اطلاعات نادرست به آژانس متهم کرد و همکاری کشورمان با این نهاد را «به طرز غیرقابل قبولی کُند» دانست.

«مِراو زافری اودیز» نماینده ی رژیم صهیونیستی در آژانس روز پنجشنبه 15 خرداد در بیانیه یی که روی تارنمای آژانس قرار گرفت ایران را به سوء استفاده از برنامه ی گام به گام هسته یی مرتبط با توافق ژنو متهم کرد.

رژیم صهیونیستی همواره مخالف برنامه ی هسته یی ایران و روندهای دیپلماتیک برای حل مساله ی هسته یی بوده است و مدافع برخورد نظامی با ایران بوده است.

بسیاری از تحلیلگران معتقدند روی کارآمدن دولت تدبیر و امید در ایران و پررنگ شدن رویکردهای تعاملی در سیاست خارجی ایران و تنش زدایی در روابط تهران و غرب، منطق رژیم صهیونیستی در ضرورت برخورد قهرآمیز با ایران به شدت در انزوا قرار گرفته است.

گفت و گوهای کارشناسی در آستانه ی وین 5

دور دیگر از گفت و گوهای کارشناسی هسته یی ایران و گروه 1+5 در روزهای چهارشنبه و پنجشنبه ی گذشته (14 و 15) خرداد در وین اتریش برگزار شد تا دو طرف دیدگاه های خود را در آستانه ی نشست وین 5 نزدیک کنند.

 «حمید بعیدی نژاد» سرپرست هیات کارشناسی گفت و گوکننده ی ایران، در پایان این دور از مذاکرات، اعلام کرد که دو طرف نتایج آن را به مقام های عالیرتبه ی سیاسی خود در پایتخت ها ارایه خواهند کرد.

وی افزود: دو طرف بحث های ریز کارشناسی را مطرح و به صورت دقیق بررسی کردند.

دور پنجم مذاکرات ایران و گروه 1+5 در سطح سیاسی قرار است به ریاست «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران و «کاترین اشتون» مسوول سیاست خارجی اتحادیه ی اروپا، از ۲۶ تا ۳۰ خرداد ماه در وین برگزار شود.

ظریف و اشتون ۲۳ تا ۲۶ اردیبهشت ماه، چهارمین دور گفت و گوهای خود را برای آغاز نگارش متن پیش نویس توافق نهایی در وین آغاز کردند و سپس روزهای پنجم و ششم خرداد ماه در استانبول به مدت هشت ساعت دیگر گفت و گو کردند.

وزیر امور خارجه ی ایران هفته ی گذشته در گفت و گو با یکی از خبرگزاری های ایران فضای گفت و گوهای تازه ی خود با کاترین اشتون را «خیلی جدی و در عین حال مثبت» توصیف کرد و گفت: نباید توقع داشته باشیم با چند جلسه موضوعات حل و فصل شود.

تردیدی نیست که تدوین توافق نهایی میان دو طرف، مرحله یی سخت و دشوار است؛ هرچند بسیاری از ناظران معتقدند دو طرف اراده ی بالایی برای رسیدن به توافق دارند؛ با وجود این بعید نیست دو طرف برای پی ریزی توافقی محکم، نیاز به زمان بیشتری داشته باشند و شاید لازم باشد 6 ماه دیگر نیز به مهلت 6 ماهه ی نخست برای تدوین سند نهایی توافق، اضافه شود.

باتوجه به حساسیت و پیچیدگی گفت و گوهای هسته یی میان ایران و گروه 1+5، اظهارنظرهای متفاوتی نسبت به آینده ی گفت و گوها ارایه می شود. در این ارتباط تارنمای خبری-تحلیلی «المانیتور» گزارشی تحلیلی نسبت به موضوع هسته یی ایران به قلم «رابرت آینهورن» یکی از مشاوران پیشین دولت آمریکا در حوزه ی ایران منتشر کرد.

آینهورن در این باره اظهار داشت: بسیار مشکل است که قدرت های جهانی تا پایان زمان تعیین شده 20 ژوئیه (29 تیر) با ایران به توافق نهایی برسند.

وی در ادامه افزود: من حدس می زنم که وقتی با گزینه ی دیگری همچون پایان گفت و گوها رو به رو هستیم هر دو طرف ترجیح می دهند که مدت زمان آن را تمدید کنند.

در همین حال «پیتر جنکینز» نماینده ی پیشین انگلیس در آژانس بین المللی انرژی اتمی در گفت وگو با یک شبکه ی رادیویی وابسته به آمریکا گفت: به دستیابی توافق بین ایران و گروه 1+5 خوشبینم؛ زیرا فکر می کنم هر دو طرف و به طور مشخص ایران و آمریکا اراده ی سیاسی لازم برای دستیابی به یک توافق نهایی را دارند.

در همین حال اندیشکده ی آمریکایی «بلفر» به منظور افزایش شانس یک معامله ی موفق با ایران و جلوگیری از مخالفت تندروها، نسخه یی داده و بیان داشته است که در این مسیر باید مزایای توافق جامع در نظر ایران برجسته سازی شود.

این اندیشکده که وابسته به دانشگاه «هاروارد» است در مقاله یی ضمن تحسین تلاش های اوباما و تیم مذاکره کننده ی وی، تاکید کرد رویکرد کنونی آن ها نمی تواند گروه هایی را که در داخل 2 کشور (ایران و آمریکا) نسبت به گفت و گوها و توافق جامع هسته یی بدبین هستند، متقاعد و آن ها را به طرفداران این مساله تبدیل کند.

این اندیشکده در تقسیم بندی مخالفان گفت و گوهای هسته یی در ایران نوشت: مخالفان در ایران به دو گروه تقسیم می شوند؛ گروه بدبین هایی که می توان متقاعدشان کرد و کسانی که سد راه توافق هستند. گروه نخست از انزوای ایران خسته شده اند و امیدوارند که یک گشایش اقتصادی ایجاد شود اما در عین حال به طرف 1+5 بدبین هستند؛ گروه دوم، مخالفان سرسختی هستند که در پی جلوگیری از شکل گیری توافق موقت بودند و برای ممانعت از ایجاد هر گونه توافق بزرگ تر به سختی خواهند جنگید.

این اندیشکده اعتقاد دارد هرقدر روحانی بتواند عده ی بیشتری از گروه اول را با خود همراه کند، امکان تحقق هدف مورد نظر گروه دوم کاهش خواهد یافت.

بلفر نقش گروه 1+5 در کاهش مخالفت های داخلی ایران را پر رنگ دانست و تاکید کرد که به این مساله در گفت و گوهای بعدی توجه بیشتری شود. این اندیشکده به زبان توصیه یی می نویسد: گروه 1+5 باید شرکت های بین المللی نفتی و سایر صاحبان تجارت را به اعزام هیات های گوناگون به ایران ترغیب کند تا فناوری های پیشرفته خود را به نمایش بگذارند و تمایل خود را به سرمایه گذاری در این کشور نشان دهند. اقدام های مشابهی نیز باید در خصوص عرضه ی مزایای افزایش حجم مبادله های تجاری و مالی ایران با غرب و دسترسی این کشور به فناوری های کشاورزی غربی، صنعت هواپیمایی غیرنظامی و فناوری اطلاعات انجام گیرد. همچنین هیات های علمی آمریکایی و اروپایی نیز می توانند به تهران بروند تا با دانشمندان ایرانی در زمینه های مختلف همکاری در علوم غیرهسته یی، تبادل نظر کنند.

رویداد مهم دیگری که سه شنبه ی هفته ی گذشته درباره ی موضوع هسته یی صورت گرفت و روند رو به جلوی گفت و گوها را نشان داد، رایزنی وزیران خارجه ی ایران و لوگزامبورگ درباره ی توافق هسته یی میان ایران و گروه 1+5 بود. «جین اسلبورن» معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه لوکزامبورگ که برای دیدار از کشورمان هفته ی گذشته در تهران به سر می برد، جدا از گفت و گو درباره ی همکاری های مشترک، در ارتباط با موضوع هسته یی و توافق جامع با غرب با مقام های کشورمان تبادل نظر کرد.

در همین حال حسن روحانی رییس جمهوری سه شنبه شب پیش در سخنرانی خود در مراسم بیست و پنجمین سالگرد ارتحال امام خمینی(ره) بنیانگذار انقلاب اسلامی با بیان اینکه ما در میدان سیاست خارجی با وحدت و ایستادگی ملت، از حقوق حقه ی ملتمان به خوبی دفاع خواهیم کرد، تصریح کرد: امروز دیپلمات های ما در صحنه ی سیاست خارجی سربازان خط مقدمی هستند که هم مردم از آن ها حمایت می کنند، هم رهبر معظم انقلاب اسلامی از آن ها حمایت می کند.