سیاست خارجی متزلزل ترامپ صدای "تیلرسون" را هم درآورد!

 پس از آنکه وزیر خارجه آمریکا از ترامپ به عنوان یک «احمق» یاد کرد، اختلافاتی که از قبل بین وی و ترامپ وجود داشت، شدت گرفت.

پایگاه اینترنتی روزنامه الحیات در گزارشی نوشت: چهارشنبه گذشته برای وزارت امور خارجه آمریکا به هیچ عنوان یک روز عادی نبود، رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه آمریکا در مصاحبه کوتاهی با تاکید بر اینکه او هنوز وزیر خارجه آمریکاست، منکر این نشد که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا را «احمق» خطاب کرده است و به جای آنکه روابط متشنج بین خود و ترامپ را اصلاح کند، آن را خراب‌تر کرد.

پاسخ کوتاه تیلرسون در واکنش به گزارشی بود که شبکه «ان. بی. سی» منتشر و در آن اعلام کرد نزدیک بود وی اواخر تابستان گذشته استعفا کند و در نشستی در وزارت دفاع (پنتاگون) در بیستم ژوئن گذشته ترامپ را «احمق» خوانده است. او می خواست در این کنفرانس خبری توفان را آرام کند، اما نه تنها موفق نشد بلکه دستپاچه شد و به کار بردن این عبارت تحقیر آمیز درباره ترامپ را انکار نکرد و همین امر بحران تازه ای را در کاخ سفید به راه انداخت.

ترامپ که پس از کشتار خونین لاس وگاس به این شهر سفر کرده بود و خبر از نشست تیلرسون نداشت، پس از بازگشت به واشنگتن به دو علت به شدت به خشم آمد: نخست اینکه کنفرانس خبری کوتاه تیلرسون به جای سفر رئیس جمهور در صدر اخبار رسانه ها قرار گرفت و علت دوم اشتباه وزیر و عدم انکار توصیف رئیس جمهور به عنوان یک «احمق» بود.

با وجود آنکه ترامپ در توئیتهای خود بر اعتماد کامل به تیلرسون تاکید داشت اما خبرهایی درباره اسامی احتمالی جانشینان وی به رسانه های آمریکایی درز کرد که محور این خبرها نیکی هیلی، سفیر آمریکا در سازمان ملل و مایک پمپئو، مدیر آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (سی. آی. ای) است.

احتمال برکناری تیلرسون بسیار زیاد اما در انتظار آغاز سال جدید است تا هم حفظ آبرو شود و هم از ایجاد تزلزل در دولت جلوگیری شود، اما این برکناری صرفا ناشی از ناهماهنگی بین ترامپ و وزیر خارجه نیست بلکه ناشی از اختلافات ریشه ای درباره سیاست خارجی و پرونده های متعدد از خاورمیانه گرفته تا کره شمالی و مکزیک است.

به عنوان مثال تیلرسون به شدت با عدم تایید توافقنامه هسته ای ایران در ژوئن گذشته مخالفت کرد و اکنون به سبب تصمیم نهایی ترامپ برای اعلام مخالفت خود با برجام در این هفته، ناچار شد موضع خود را اصلاح کند. این دو همچنین درباره اختلاف با قطر دیدگاه های متفاوتی داشتند و انتشار بیانیه های مختلف کاخ سفید و وزارات امور خارجه نقش آمریکا را تضعیف و میانجی گری دیپلماتیک را با شکست مواجه کرد.

درباره مسئله کره شمالی هم هفته گذشته، درست چند ساعت پس از آنکه تیلرسون اعلام کرد کانال‌های دیپلماتیک با پیونگ یانگ باز است، ترامپ با تاکید بر بی فایده بودن مذاکره وزیر امور خارجه خود را علنا تحقیر کرد.

اختلافات بین ترامپ و تیلرسون همچنین شامل خروج ترامپ از توافقنامه آب و هوایی پاریس، مواضع رئیس جمهور درباره تجارت آزاد و مبادلات تجاری با مکزیک و رابطه با مصر بود، به گونه ای که وزیر امور خارجه در ماه گذشته در قطع بخشی از کمکهای مالی به سبب مسائل حقوق بشری و تعطیلی سازمانهای غیر دولتی، نقش اصلی را ایفا کرد.

تمام این اختلاف‌ها می توانست در همان چارچوب عادی و همیشگی بین کاخ سفید و وزارت امور خارجه باشد، مثل اختلافاتی که قبلا بین باراک اوباما و هیلاری کلینتون یا جورج بوش و کالین پاول وجود داشت. اما این اختلافات، و علاوه بر آن عملکرد ناامید کننده اداری و پشتیبانی تیلرسون در وزارت خارجه آمریکا، اخراج وی را از این وزارتخانه سرعت بخشید. تا به این لحظه صندلی معاون وزیر امور خارجه در امور خاور نزدیک، دو معاون وزیر و برخی سفارتخانه های حیاتی خالی مانده است.

دیوید ساترفیلد به صورت موقت منصوب شده است و مایکل راتنی هم به سبب خلأ موجود، مسئولیت پیگیری پرونده سوریه، عراق، «داعش»، فرآیند صلح و لبنان را بر عهده گرفته است. اما جای دیپلماسی منحصر به فرد آمریکا در منطقه خالی است و تیلرسون بعد از تنها سفر خود به منطقه خلیج [فارس] ترجیح داد در دفتر خود مشغول باشد و روی یک پرونده تمرکز کند، در حالی که جارد کوشنر، داماد ترامپ و جیمز ماتیس عهده دار سایر پرونده ها شده اند.

درز نام پمپئو برای این سمت نشان دهنده جدیت ترامپ برای برکناری تیلرسون است. مدیر «سی آی ای» به مایک پنس، معاون رئیس جمهور آمریکا نزدیک و یکی از افراد نظامی برجسته است و تجارب فراوانی دارد که موافقت کنگره با انتخاب وی را آسان می کند. مهمتر از همه اینکه روابط خوبی با ترامپ دارد و دیدگاهش درباره ایران، سوریه و جنگ با داعش به دیدگاه رئیس جمهور آمریکا نزدیک است. اما پس از نه ماه به حاشیه رانده شدن و خلأ در دیپلماسی آمریکا، تنها سوالی که درباره تیلرسون باقی می ماند زمان استعفای اوست و دیگر جایی برای پرسیدن این که وی استعفا خواهد کرد یا نه، وجود ندارد.