محمد جواد ظریف، وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران، درست قبل از بازگشتش از نیویورک به تهران در مصاحبه‌ای با روزنامه‌های گاردین و فایننشیال تایمز، پیش‌بینی کرده بود که دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا قصد ندارد پایبندی ایران به برجام را تایید کند.
محمد جواد ظریف، وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران، درست قبل از بازگشتش از نیویورک به تهران در مصاحبه‌ای با روزنامه‌های گاردین و فایننشیال تایمز، پیش‌بینی کرده بود که دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا قصد ندارد پایبندی ایران به برجام را تایید کند. گمانه‌زنی‌ها در مورد اعلام پایبندی ایران به برجام، کمتر از سه ماه پیش و زمانی آغاز شد که رسانه‌های امریکا خبر دادند رییس‌جمهور این کشور به‌شدت از عملکرد وزیر امورخارجه، رکس تیلرسون ناراضی است.
واشنگتن‌پست بعد از اعلام پایبندی ایران به برجام در ماه جولای نوشته‌بود که ترامپ از اینکه تیلرسون برای او گزینه‌ای جز تایید پایبندی ایران به برجام نگذاشته است، انتقاد کرده است.
بلافاصله گزارش‌هایی مبنی بر تشکیل یک کمیسیون خارج از وزارت خارجه جهت زمینه‌سازی برای خروج از برجام، از سوی ترامپ منتشر شد. ترامپ در ادامه شعارهایش در مخالفت با توافق هسته‌ای در سخنرانی‌اش در مجمع عمومی سازمان ملل متحد برجام را «یک آبروریزی بزرگ» و «یک‌طرفه‌ترین تراکنشی که ایالات متحده امریکا در آن وارد شده است» عنوان کرد.
بلافاصله گزارش‌هایی مبنی بر تشکیل یک کمیسیون خارج از وزارت خارجه جهت زمینه‌سازی برای خروج از برجام، از سوی ترامپ منتشر شد. ترامپ در ادامه شعارهایش در مخالفت با توافق هسته‌ای در سخنرانی‌اش در مجمع عمومی سازمان ملل متحد برجام را «یک آبروریزی بزرگ» و «یک‌طرفه‌ترین تراکنشی که ایالات متحده امریکا در آن وارد شده است» عنوان کرد.
از موضع‌گیری‌های ترامپ طی هفته‌های گذشته این‌گونه برداشت می‌شود که او تصمیم خود را برای نقض یکجانبه برجام با وجود مخالفت‌هایی که از سوی اروپا می‌شود، گرفته است. اما اجرای این تصمیم به تنهایی برای پایان دادن به توافق هسته‌ای کافی نیست، چرا که ترامپ ١٥ اکتبر باید نامه‌ای به کنگره بنویسد و در آن پایبندی یا عدم پایبندی ایران به برجام را اعلام کند، آنگاه تصمیم‌گیری در مورد اتفاقات پس از این نامه، بر عهده نمایندگان دو مجلس نمایندگان و سنای امریکا خواهد بود.
ترامپ طی ٩ ماهی که در مقام ریاست‌جمهوری ایالات متحده امریکا قرار داشت، چندین بار تلاش کرده است تا شعارهای انتخاباتی خود، به خصوص در زمینه از میان برداشتن قوانین تصویب شده در دولت اوباما را اجرایی کند، اما مشکل اکثریت شکننده به جمهوریخواهان در سنا تاکنون بارها باعث شکست ترامپ در تصویب طرح‌هایش برای بازپس‌گیری مصوبه‌های دوران اوباما شده است.
پایگاه پولیتیکو در گزارشی می‌نویسد دونالد ترامپ ممکن است به زودی تصمیم بگیرد تا بار دیگر سرنوشت برجام را در اختیار کنگره امریکا قرار دهد، اما هنوز به هیچ عنوان مشخص نیست که مجلس نمایندگان و سنای ایالات متحده امریکا حاضر خواهد بود برجام را پایان دهد. منتقدان توافق هسته‌ای ایران در دوران ریاست‌جمهوری اوباما که خود ترامپ یکی از رهبران اصلی آنها مطرح می‌شود، در پی فرصتی هستند تا این توافق را از بین ببرند. مخالفان در کنگره قصد دارند از مکانیزم سریع پیش‌بینی شده در قانونی که برای تصویب برجام در کنگره استفاده‌شد، بهره‌برداری کنند و با استفاده از رای اکثریت ساده تحریم‌های پیش از برجام علیه جمهوری اسلامی ایران را دوباره برقرار کنند. اما بر خلاف دو سال پیش که تمامی نمایندگان جمهوریخواهان به صورت یکدست در مخالفت با توافق هسته‌ای اجماع داشتند، وحدت میان جمهوریخواهان بسیار کمتر شده است.
اگر آن‌گونه که رسانه‌ها پیش‌بینی می‌کنند، دونالد ترامپ رییس‌جمهور ایالات متحده امریکا، در گزارشش به کنگره ایران را به عدم پایبندی به توافق متهم کند، آنگاه سرنوشت برجام بر عهده رای نمایندگان کنگره خواهد بود. اگر کنگره امریکا تحریم‌های پیش از توافق هسته‌ای را دوباره بر ایران تحمیل کند، آنگاه قطعا می‌توان گفت که توافق هسته‌ای سال ٢٠١٥ کاملا از میان رفته است. اما در شرایط کنونی به نظر می‌رسد که اجماع کافی در بین جمهوریخواهان برای از بین بردن برجام وجود ندارد. پولیتیکو می‌نویسد حتی چند رای مخالف در بین جمهوریخواهان که از اکثریت ٥٢ به ٤٨ در سنا برخوردارند، می‌تواند باعث شود که طرح بازگشت فوری تحریم‌ها علیه ایران رای نیاورد.
در میان دموکرات‌ها حتی کسانی که دو سال پیش مخالف توافق هسته‌ای بودند، امروز اجماع وجود دارد که برجام باید پابرجا بماند. بر اساس گزارش پولیتیکو نظرخواهی از سناتورهای جمهوریخواه نشان می‌دهد که اگر همین امروز رای‌گیری انجام شود، تعداد جمهوریخواهانی که نسبت به رای مثبت تردید دارند، آنقدر زیاد هست که رهبران جمهوریخواهان را برای از سرگیری تحریم با مشکل مواجه کند. سناتور جف فلیک، نمایند جمهوریخواه سنا از ایالت آریزونا به تازگی در مصاحبه‌ای گفته است که کاملا نسبت به ازسرگیری تحریم‌ها علیه ایران تردید دارد.
این سناتور که عضو کمیته روابط خارجی سنای امریکاست، می‌گوید: «من فکر نمی‌کنم باید ایران را در شرایطی قرار بدهیم که بتواند از تعهداتی که امروز دارد، خلاص شود. آنها می‌دانند که برداشته‌شدن تحریم‌ها منافعی برای آنها داشته، چیزی که من نگران آن هستم این است که آنها را در شرایطی قرار بدهیم که بتوانند به راحتی از تعهداتی که بر اساس پروتکل‌ها تحت توافق دارند خلاص شوند.» جان مک‌کین، سناتور ارشد و باسابقه جمهوریخواه از ایالت آریزونا هم گفته است که «همچنان در حال تصمیم‌گیری» در مورد این قضیه است. سوزان کالینز، سناتور جمهوریخواه ایالت مین هم گفته است برای رای در این مورد نیاز دارد تا شواهد دقیقی را ببیند که نشان می‌دهد ایران به توافق پایبند بوده یا نه.
این سناتور که عضو کمیته روابط خارجی سنای امریکاست، می‌گوید: «من فکر نمی‌کنم باید ایران را در شرایطی قرار بدهیم که بتواند از تعهداتی که امروز دارد، خلاص شود. آنها می‌دانند که برداشته‌شدن تحریم‌ها منافعی برای آنها داشته، چیزی که من نگران آن هستم این است که آنها را در شرایطی قرار بدهیم که بتوانند به راحتی از تعهداتی که بر اساس پروتکل‌ها تحت توافق دارند خلاص شوند.» جان مک‌کین، سناتور ارشد و باسابقه جمهوریخواه از ایالت آریزونا هم گفته است که «همچنان در حال تصمیم‌گیری» در مورد این قضیه است. سوزان کالینز، سناتور جمهوریخواه ایالت مین هم گفته است برای رای در این مورد نیاز دارد تا شواهد دقیقی را ببیند که نشان می‌دهد ایران به توافق پایبند بوده یا نه.
هر چند این سه رای به تنهایی برای جلوگیری از تایید اجرای تحریم‌ها علیه ایران در صورت تصمیم رییس‌جمهور امریکا کافی است، اما تعدادی از کلیدی‌ترین سناتورهای جمهوریخواه هم هستند که اصولا با اصل اعلام عدم پایبندی ایران از سوی رییس‌جمهور مخالفند. رند پل، سناتور ایالت کنتاکی و ادرویس، سناتور ایالت کالیفرنیا و رییس کمیته روابط خارجی سنا از جمله این نمایندگان هستند. اد رویس نه تنها مخالف خروج رییس‌جمهور از برجام است بلکه به نوشته پولیتیکو معتقد است رییس‌جمهور باید «در اجرای آن سختگیری کند.»به نوشته پولیتیکو در میان سناتورهای دموکرات، تقریبا در مورد برجام اتفاق نظر وجود دارد، هر چند که تعدادی از آنها دو سال پیش با برجام مخالفت کرده‌بودند.
از این میان چاک‌شومر، سناتور ارشد دموکرات ایالت نیویورک رهبر اقلیت دموکرات سنا و بن کاردین، سناتور دموکرات ایالت مریلند که عضو ارشد کمیته روابط خارجی محسوب می‌شود از این جمله هستند. اگر دونالد ترامپ ایران را به عدم پایبندی به برجام متهم کند، تنها گزینه کنگره از سرگیری تحریم‌های پیشین نیست، کنگره ٦٠ روز فرصت دارد تا در این مورد تصمیم‌گیری کند. اگر بخواهد تحریم‌های پیشین را از سربگیرد، بر اساس قانون به اکثریت ساده، یعنی ٥٠ رای نیاز دارد، اما در صورتی که چاک شومر، رهبر اکثریت جمهوریخواهان کنگره بخواهد مجموعه‌ای جدید از تحریم‌ها علیه ایران را به رای بگذارد، آنگاه ٦٠ رای برای تصویب طرح او نیاز خواهد بود.
گزینه سومی هم برای کنگره وجود دارد، اینکه هیچ واکنشی نشان ندهد. حتی اگر ترامپ در نامه به کنگره، ایران را به عدم پایبندی متهم کند، آن‌گونه که محمد جواد ظریف، وزیر امورخارجه کشورمان در مصاحبه با پولیتیکو می‌گوید این به معنای پایان برجام نخواهد بود. اما واقعیت اینجاست که جمهوریخواهان کنگره، که بسیاری از آنان خواهان اجرای سیاست سختگیرانه‌تر علیه تهران هستند، تمایل زیادی به از سرگیری تحریم‌های قدیمی دارند و گزینه تایید طرح با اکثریت نسبی، آنها را بیشتر به این سمت متمایل می‌کند.
گزینه سومی هم برای کنگره وجود دارد، اینکه هیچ واکنشی نشان ندهد. حتی اگر ترامپ در نامه به کنگره، ایران را به عدم پایبندی متهم کند، آن‌گونه که محمد جواد ظریف، وزیر امورخارجه کشورمان در مصاحبه با پولیتیکو می‌گوید این به معنای پایان برجام نخواهد بود. اما واقعیت اینجاست که جمهوریخواهان کنگره، که بسیاری از آنان خواهان اجرای سیاست سختگیرانه‌تر علیه تهران هستند، تمایل زیادی به از سرگیری تحریم‌های قدیمی دارند و گزینه تایید طرح با اکثریت نسبی، آنها را بیشتر به این سمت متمایل می‌کند.
تد کروز، سناتور جمهوریخواه ایالت تگزاس در مصاحبه‌ای می‌گوید: «من فکر می‌کنم که بلافاصله باید کل توافق را لغو کرد، تحریم‌ها را از سر گرفت و از هر ابزار دیپلماتیک و اقتصادی برای تعطیلی کامل برنامه هسته‌ای ایران استفاده کرد.» تندروهای جمهوریخواه دیگری هم در بین نمایندگان موثر جمهوریخواه هستند که در حال حاضر برای لغو برجام با کاخ سفید لابی می‌کنند. سناتور تام کاتن، نماینده جمهوریخواه ایالت آرکانزاس که یکی از فعال‌ترین مخالفان برجام از زمان مذاکرات هسته‌ای بود روز سه‌شنبه در سنا علیه ایران سخنرانی کرد و مدت مدیدی است با مقامات بلندپایه کاخ سفید برای راهبرد جدید مقابله با ایران رایزنی می‌کند.
از جمله چهارشنبه گذشته دیداری میان تام‌کاتن و مشاور امنیت ملی رییس‌جمهور، ژنرال مک‌مستر در مورد همین موضوع برگزار شد. تام کاتن، مانند برخی دیگر از مخالفان تندروی برجام، این‌گونه استدلال می‌کنند که حتی اگر به لحاظ فنی هم به توافق هسته‌ای پایبند باشد، باز هم امریکا نباید این پایبندی را تایید کند، چرا که برجام در راستای منافع ملی امریکا نیست. برخی مقامات بلندپایه کاخ سفید هم با استدلالی مشابه، ایران را به نقض «روح برجام» متهم می‌کنند. از جمله دیگر نماینده‌های جمهوریخواه که از بر هم زدن توافق هسته‌ای دفاع می‌کنند، باب کورکر، رییس کمیته روابط خارجی سنای امریکا است.
پولیتیکو می‌نویسد که او به صورت مستمر با شخص دونالد ترامپ در مورد آینده برجام در تماس است. با این حال کورکر مشخصا هنوز در مورد موضعش درباره تصمیم ترامپ یا کنگره صحبت نکرده است. موافقان برجام در کنگره استدلال می‌کنند که بازگرداندن تحریم‌ها از سوی کنگره نوعی خودزنی خواهد بود. کشورهای اروپایی از جمله متحدان اصلی امریکا یعنی بریتانیا، فرانسه و آلمان کاملا مخالف ازسرگیری تحریم‌ها هستند.
برخی منتقدان گذشته برجام هم می‌گویند که اصلا دوره زمانی مخالفت با این توافق گذشته است، آنها استدلال می‌کنند میلیاردها دلار پول بر اساس برجام آزاد شده است که برگرداندن آنها غیرممکن است. به نوشته پولیتیکو در آستانه ارسال نامه دولت به کنگره، تعدادی از دموکرات‌های کنگره تلاش کرده‌اند تا از سیاست آینده کاخ سفید با خبر شوند، اما کاخ سفید درخواست آنها را رد کرده است. یک منبع نزدیک به سنا به پولیتیکو گفته است که چاک شومر، رهبر اقلیت دموکرات از کاخ سفید رسما درخواست کرده است تا جلسه‌ای برای اطلاع‌رسانی از سیاست‌های کاخ سفید در مورد ایران برگزار شود، اما کاخ سفید این خواسته را رد کرده است و اعلام کرده که چنین جلسه‌ای بعد از ١٥ اکتبر یعنی ضرب‌الاجل ارسال نامه دولت به کنگره در مورد پایبندی ایران به برجام برگزار خواهد شد.
برخی منتقدان گذشته برجام هم می‌گویند که اصلا دوره زمانی مخالفت با این توافق گذشته است، آنها استدلال می‌کنند میلیاردها دلار پول بر اساس برجام آزاد شده است که برگرداندن آنها غیرممکن است. به نوشته پولیتیکو در آستانه ارسال نامه دولت به کنگره، تعدادی از دموکرات‌های کنگره تلاش کرده‌اند تا از سیاست آینده کاخ سفید با خبر شوند، اما کاخ سفید درخواست آنها را رد کرده است. یک منبع نزدیک به سنا به پولیتیکو گفته است که چاک شومر، رهبر اقلیت دموکرات از کاخ سفید رسما درخواست کرده است تا جلسه‌ای برای اطلاع‌رسانی از سیاست‌های کاخ سفید در مورد ایران برگزار شود، اما کاخ سفید این خواسته را رد کرده است و اعلام کرده که چنین جلسه‌ای بعد از ١٥ اکتبر یعنی ضرب‌الاجل ارسال نامه دولت به کنگره در مورد پایبندی ایران به برجام برگزار خواهد شد.
بن کاردین و شش سناتور دموکرات دیگر به ٥ مقام ارشد کابینه ترامپ نامه نوشته‌اند و از آنها خواستند تا «هر اطلاعات و شواهدی مبنی بر عدم پایبندی ایران به توافق وجود دارد را در اختیار کنگره قرار دهند.» بر اساس مصوبه سال ٢٠١٥ سنا که توسط بن کاردین و باب کورکر در مورد بررسی اجرای توافق هسته‌ای نوشته و توسط سنا به قانون تبدیل شد، مقرر شده است که «هر گونه اقدام موثر از سوی ایران در نقض یا نگرانی در مورد عدم پایبندی ایران» در عرض ١٠ روز پس از کشف، به کنگره اطلاع‌رسانی شود.
٧ سناتور دموکرات در نامه خود نوشته‌اند که هیچ اطلاعی در این مورد در اختیار کنگره تاکنون قرار نگرفته است. کاردین به تازگی در یک مصاحبه گفته است که «من نمی‌فهمم استراتژی رییس‌جمهور در برابر ایران چیست.» او ادامه می‌دهد: «به نظرم ترامپ کاملا روشن به جامعه جهانی این پیام را فرستاده است که بر خلاف متن توافق و برخلاف متن قطعنامه شورای امنیت، امریکا قصد دارد از توافق خارج شود.»
منبع : اعتماد
ارسال نظر
