طوفان بی‌نام تهران از کجا آمد؟

روز گذشته بر اثر طوفان پایتخت جان پنج تن از شهروندان تهرانی گرفته شد در حالی که سازمان هواشناسی معتقد است پیش‌بینی چنین شرایطی را داشته و نمایندگان خانه ملت خواستار پاسخگویی این سازمان درباره عدم پیش‌بینی این شرایط جوی هستند.

اما این طوفان از کجا آمد؟ طی روزهای گذشته بر اثر پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی وزش شدید باد از جنوب غرب کشور موجب بروز پدیده گرد و غبار در مناطق واقع در این محدوده شد که روز گذشته این امواج به تهران و شهرهای اطراف آن رسید.

بر اساس گفته‌های کارشناسان سازمان هواشناسی بروز چنین شرایط جوی در تهران طی نیم قرن گذشته بی سابقه بوده است و طوفانی با چنین سرعت هر صد سال یک بار در کلانشهر تهران رخ می‌دهد.

کارشناسان اعلام می‌کنند که در روزهای گذشته هوای تهران به شدت گرم شد و از طرفی دیگر به دلیل ریزش هوای خنک و ادغام  این دو شاهد وزش باد به این شدت بودیم.
وزش شدید باد در بسیاری از شهرهای کشور به خصوص تهران رسانه‌‌های کشور را به سختی مشغول گفتمان‌های مسئولان ذی‌ربط کرد و باز هم مثل همیشه این توپ قصور بود که میان سازمان‌‌ها و دستگاه‌‌های مختلف در حال پرتاب شدن بود.

فارغ از اینکه چه کسی مقصر است، متاسفانه 5 تن از شهروندان تهرانی بر اثر طوفان جان خود را از دست دادند، آیا بروز چنین شرایط جوی امکان پیش‌بینی شدن ندارد؟

البته پیش‌ از این نیز، معصومه ابتکار رئیس سازمان هواشناسی در ابتدای  ورودش به سازمان محیط زیست در دولت یازدهم انتقادهایی را درباره پیش‌بینی ‌های سازمان هواشناسی وارد کرده بود.

در این میان احد وظیفه، مدیر کل پیش بینی و هشدار سازمان هواشناسی در واکنش به انتقادهای اخیر سازمان‌های مختلف مبنی بر عدم پیش‌بینی سازمان هواشناسی درباره وقوع طوفان روز گذشته، اظهار داشت: سازمان هواشناسی طی روزهای گذشته وزش باد شدید را در استان‌های مختلف به ویژه استان‌های واقع در نیمه غربی کشور و تهران پیش‌بینی کرده بود که این امر بیانگر همین مسئله است.
 
مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سازمان هواشناسی با بیان اینکه سازمان هواشناسی میزان و سرعت وزش باد را برای عامه مردم بیان نمی‌کند، گفت: این امر به استحضار دستگاه‌های مختلف می‌رسد.
وی یادآور شد: زمانی که سازمان هواشناسی پیش‌بینی بروز وزش باد با شدت را می‌کند به این معنی است که وزش باد با سرعت بیش از 10 تا 15 متر بر ثانیه خواهیم داشت.

وظیفه با بیان اینکه سرعت باد به دقت قابل پیش‌بینی نیست، بیان داشت: طی روزهای گذشته وزش باد شدید در تهران پیش‌بینی شده بود و در اطلاعیه شماره 27 سازمان هواشناسی به دستگاه‌های ذیربط اعلام شده بود که از جمله می‌توان به ستاد بحران، دفاتر وزرا، هلال‌احمر و شرکت گاز اشاره کرد.

وظیفه در پاسخ به اینکه وزش باد از قم آغاز شده و قابل پیش‌بینی برای تهران نیز بود، بیان داشت: مسیر وزش باد تهران و قم ارتباطی به یکدیگر نداشت به طوری که این سامانه از جنوب غرب به تهران رسیده بود.

مدیرکل پیش بینی و هشدار سازمان هواشناسی درباره تفاوت طوفان های آمریکا و ایران اظهار داشت: طوفان های آمریکا در شرایط متفاوت تری اتفاق می افتد به طوری که در مقیاس بزرگ تری شاهد بروز طوفانها در این کشور هستیم و بر همین اساس میزان رطوبت بر اثر طوفان در آمریکا بسیار قابل ملاحظه است چرا که امواج از خلیج مکزیک به داخل دشت آمریکا (جنوب این کشور) کشیده می‌شود.

وظیفه با اعلام اینکه مکانیسم طوفانها در ایران و آمریکا یکی است گفت: این در حالی است که طوفان در ایران در مقیاس کوچک اتفاق می افتد و بر همین اساس اصلا قابل شناخت نیست و به راحتی نمی توان آن را پیش بینی کرد.

وی یادآور شد: طوفان دیروز تهران از زمان آغاز تا خاتمه کمتر از ۲ ساعت به طول انجامید این در حالی است که طوفان کاترینا در آمریکا یک هفته رصد می شد.
مدیرکل پیش بینی سازمان هواشناسی تاکید کرد که طوفان روز گذشته در تهران نامی ندارد و محلی است.
همچنین فریبا گودرزی کارشناس سازمان محیط زیست نیز علت چنین شرایط جوی را ضمن عبور امواج، گرمای شدید تهران و ریزش هوای سرد و در نهایت ادغام این دو شرایط جوی با یکدیگر عنوان کرد و گفت: این شرایط طی 50 سال اخیر در تهران بی‌سابقه بود.
این در حالی است که  محمد اصغری کارشناس ارشد سازمان، اظهار داشت: ساعت 11 صبح روز گذشته ما اطلاعیه‌ای مبنی بر وزش باد شدید منتشر کردیم ولی متأسفانه به دلیل نبود شبکه‌ای مبنی بر هواشناسی این مشکل پیش آمده است.
وی ادامه داد: سیستم پایش و پیش‌بینی هوای کشور ما بسیار ضعیف است و ما نمی‌توانیم از روز گذشته چنین رویدادی را پیش‌بینی کنیم.

اصغری در ادامه در پاسخ به اینکه آیا در سایر کشورها نیز وقوع طوفان قابل پیش‌بینی نیست، گفت: اگر منظور آمریکا است باید گفت که در آمریکا سالانه 500 مرتبه طوفان‌‌های این چنینی بروز می‌کند بر همین اساس تجریه این کشورها بیشتر بوده ضمن آنکه تکنولوژی‌های هواشناسی در این کشورها بر حسب نیاز نیز پیشرفته‌تر است.
این کارشناس سازمان هواشناسی یادآور شد: این در حالی است که هم تجربه در کشور ما کمتر بوده و همچنین تکنولوژی ادوات پیش بینی هواشناسی در کشور ما پیشرفته نیست و فقط می‌توان یک تا دو ساعت قبل از بروز طوفان پیش‌بینی‌های لازم را انجام داد.
در ادامه نگاهی به  پیش‌بینی هواشناسی در ساعت 11 روز گذشته ‌می‌اندازیم که در قالب هشدار شماره 27 در سایت سازمان هواشناسی قرار گرفت و همچنین به اطلاع دستگاه‌های ذی‌ربط رسید.

براساس نقشه های پیش یابی تا چهارشنبه در مناطق شمال غرب، دامنه های البرز، دامنه های زاگرس، مرکز، شمال شرق و شرق کشور در بعد از ظهر و شب رگبار، رعد و برق و گاهی وزش باد شدید و در مناطق مستعد بارش تگرگ رخ خواهد داد. از سه شنبه بعدازظهر بارش در سواحل شمالی کشور آغاز خواهد شد که با کاهش محسوس دما نیز همراه است. بر این اساس بارشها به شرح زیر پیش بینی می شود:
1- دوشنبه 93/03/12: استانهای آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل، خراسان شمالی، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، سمنان، کردستان، کرمانشاه، زنجان، قزوین، تهران، البرز، قم، مرکزی، اصفهان و یزد که شدت بارش ها در استانهای آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل و خراسان رضوی می باشد.
2- سه شنبه 93/03/13: استانهای آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل، گیلان، مازندران، گلستان، خراسان شمالی، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، سمنان، زنجان، قزوین، تهران، البرز، قم، مرکزی، اصفهان، چهارمحال بختیاری، کهکیلویه و بویر احمد، یزد و کرمان که شدت بارشها بر روی آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل، گیلان، مازندران، گلستان، سمنان، دامنه های البرز و جنوب خراسان رضوی است.
3- چهارشنبه 93/03/14: استانهای آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، شرق گیلان، مازندران، گلستان، خراسان شمالی، سمنان، شرق تهران، خراسان جنوبی، شرق اصفهان، شرق یزد و کرمان که شدت بارشها در مازندران، گلستان، سمنان، شرق تهران و کرمان است.
4- از سه شنبه شب تا روز پنج شنبه دریای خزر و در روزهای چهارشنبه و پنج شنبه خلیج فارس مواج خواهد بود.
با توجه به ویژگی رگباری بارش های بهاری توصیه می شود برای پیشگیری از خسارات احتمالی از توقف در حاشیه رودخانه ها و مسیل ها اجتناب شود.
 
این در حالی است که احمد صادقی رئیس سازمان مدیریت بحران شهر تهران ، به طوفان روز گذشته اشاره کرد و گفت: این طوفان همه را غافلگیر کرد. این موارد قابل پیش‌بینی است و باید هشدار می‌دادند ولی هشدار ندادند.
وی ادامه داد: از سازمان هواشناسی در این زمینه سؤالاتی کردیم که آنها گفتند ما پیش‌بینی بارندگی و شدت آن را داشتیم اما امکان سنجش سرعت باد را دقیق نداشتیم.
صادقی اضافه کرد: حتی اگر این فرضیه هم درست باشد آنها می‌توانستند حداقل در زمانی که این طوفان در تهران اتفاق افتاد و بعد به سمت قم در حال حرکت بود به قم هشدار می‌دادند که به آنها هم هشدار ندادند.
رئیس مدیریت بحران شهر تهران در خصوص خسارت جانی حادثه روز گذشته گفت: 5 نفر در تهران کشته و بالغ بر 45 نفر مجروح شدند.

همچنین سخنگوی کمیسیون اجتماعی مجلس، از پیش‌بینی نشدن طوفان روز گذشته از سوی دستگاه‌های مسئول انتقاد کرد و گفت: بدون‌شک چنین حوادثی برای اولین و آخرین بار نخواهد بود و تا زمانی که مسئولان خاطی را مواخذه و برکنار نکنیم وضعیت به همین منوال پیش خواهد رفت.
عبدی، نماینده مردم خرم‌آباد  در مجلس نهم،‌ تصریح کرد: مسئولان اصلی سازمان هواشناسی باید یا خود استعفا داده یا برکنار شوند، زیرا زمانی که نمی‌توانند چنین حوادثی را پیش‌بینی کنند فلسفه وجودی آنها چیست؟

عبدی بیان داشت: پیش‌بینی وضعیت آب و هوا و حتی طوفان‌ها و خشک‌سالی‌ها از اقدامات معمولی هواشناسی است که متاسفانه با وجود هزینه‌کرد پول‌ها و اعتبارات زیاد اما با نبود کارایی مطلوب از سوی این سازمان روبرو هستیم به گونه‌ای که این سازمان حتی از عهده پیش‌بینی طوفان روز گذشته هم بر نیامد.

و در ادامه رهبر، عضو کمیسیون اصل 90 نیز عنوان کرده است که سازمان هواشناسی مقصر اصلی تلفات طوفان تهران است و مسئولان این سازمان باید از مردم عذرخواهی کنند.
رئیس کمیسیون اجتماعی خانه ملت گفته است که سازمان هواشناسی درباره عدم پیش‌بینی طوفان باید به مجلس پاسخ دهد.

در این باره موید حسینی صدر سخنگوی سازمان محیط زیست اظهار داشت: سازمان هواشناسی می‌توانست بهتر از این اطلاع‌رسانی داشته باشد.

وی متذکر شد: باید سازمان هواشناسی به نرم‌افزارها و تجهیزات لازم مجهز شود این در حالی است که این امر به درستی صورت نگرفته است.

حسینی صدر بیان داشت: سازمان هواشناسی سنخیت کمتری با وزارت راه و شهرسازی دارد به خصوص به دنبال تشکیلات جدیدتر این وزارتخانه می‌تواند زیر مجموعه سایر سازما‌ن‌ها از جمله محیط زیست شود.

در نهایت اینکه چه کسی مقصر خسارات ناشی از طوفان روز گذشته تهران است هنوز مشخص نیست، اما لازم است که ارزش بیشتری برای حفظ جان شهروندان قائل شد و با انجام اقدامات لازم از تکرار خسارت غیرقابل جبران چنین حوادثی پیشگیری لازم را به عمل آورد.