قبیله‌ای که برای گاوهای خود جان می‌دهند!

 سودان جنوبی جوان ترین کشور جهان به شمار می آید و از زمان استقلال در سال ۲۰۱۱ تاکنون شاهد تغییرات بسیار زیاد و باورنکردنی بوده است. اما با اعلام استقلال سودان جنوبی و وقوع جنگ داخلی امیدها برای صلح کمتر از قبل شده و درگیری های سیاسی باعث ایجاد شکاف بیشتر در میان قبایل ساکن این منطقه گردیده است. به گزارش سازمان ملل در این مناطق بیش از ۲ میلیون نفر آواره شده و ده ها هزار نفر نیز کشته شده اند.

در بحبوحه ی آشوب و درگیری اما مردمان قبیله ی مونداری به کارهای روزمره سابق خود ادامه داده و ترجیح می دهند به وظیفه ی اصلی شان که همانا مراقبت از گاوهایشان است بپردازند. بعید است بتوان قومی را مانند این قوم گاوچران که در سواحل رود نیل در شمال جوبا، پایتخت سودان جنوبی زندگی می کنند وفادار به شغل و ممر امرار معاش خود یافت.

تمام زندگی افراد این قبیله در نگهداری از گاوهای خود که «آنکوله-واتوسی» نام داشته و نوعی از گاوهای شاخ دار است خلاصه می شود که به «گاوهای پادشاهان» نیز مشهور هستند. این گونه ی گاو تا ۲٫۵ متر نیز بلند شده و هر یک از آن ها حدود ۵۰۰ دلار ارزش دارد. به همین دلیل جای تعجب ندارد که مردمان قبیله ی مانداری این گاوها را باارزش ترین دارایی خود دانسته و با سلاح های خودکار خود از آن ها مراقبت می کنند. طارق زیدی عکاسی است که اوایل سال میلادی کنونی دو هفته را در میان این قوم گذرانده و به تحقیق در مورد شیوه ی زندگی و تعهد آن ها به گاوهایشان پرداخته است. وی تاکنون در مورد ۳۰ قبیله ی متفاوت در آفریقا تحقیق کرده اما هیچگاه چنین رابطه ی عمیقی را بین این افراد و حیواناتشان ندیده است.

زیدی در این باره می گوید:” گزافه گویی در مورد اهمیت گاو برای مردم مانداری کار بسیار سختی است. این حیوانات همه چیز آن ها هستند. تقریباً هر مردی که من با او ملاقات کردم از من می خواست که عکسی از او همراه با گاو مورد علاقه اش بگیرم”. در واقع مردان این قبیله به اندازه های گاوهایشان به زنان و فرزندان خود اهمیت نمی دهند. شاید این موضوع به کارکرد و سمبل بودن گاوهای آنکوله-واتوسی مربوط باشد. گاو چنان اهمیتی دارد که به ندرت پیش می آید برای گوشتش کشته شود. در واقع این گاو برای مردمان قبیله یک منبع تغذیه، یک داروخانه، یک جهیزیه سیار و حتی یک دوست خوب است. در واقع گاوها نه تنها منبع تغذیه و وسیله ای برای امرار معاش قبیله هستند بلکه سبک زندگی آن ها نیز به همین گاوهایشان وابسته است.

به گفته ی زیدی مردان مونداری بلند قد و عضلانی هستند و ظاهری شبیه «ورزشکاران پرورش اندام» دارند اما در واقع رژیم غذایی آن ها صرفاً از شیر و ماست گاوهایشان تشکیل شده است. تقریبا از تمامی ترشحات بدن گاوها به نحوی استفاده می شود. برای مثال مردان مونداری در هنگام ادرار کردن گاوها خود را زیر آن قرار می دهند تا هم بدنشان ضدعفونی شده و هم به دلیل این که آمونیاک موجود در ادرار گاو موهای مردمان مونداری را نارنجی خواهد کرد. از مدفوع حیوان نیز برای ساختن آتش و پخت و پز استفاده می شود و در ادامه از خاکستر هلویی رنگ آن بار دیگر برای ضدعفونی کردن بدن و ماده ای ضد آفتاب استفاده می کنند که پوست آن ها را از آسیب دیدن در برابر نور خورشید و گرمای بالای ۵۰ درجه سانتیگران محافظت می کند.

همچنین گاوهای آنکوله-واتوسی در میان نازپرورده ترین موجودات روی زمین به شمار می آیند و در برخی از مواقع این گاوها روزی دو بار توسط چوپانان ماساژ داده می شوند. خاکستر به جای مانده از سوزاندن مدفوع گاو نیز روی پوست بدن گاوها مالیده شده و از نشستن مگس ها و پشه های مزاحم روی بدن باارزش ترین حیوانات این منطقه از دنیا جلوگیری می کند. علاوه بر این از این خاکستر به عنوان لایه ی زیرینی برای هنگام خواب چوپانان و استراحت گاوها استفاده می شود.

مردمان مونداری در میان گاوهای خود و به گفته ی زیدی در فاصله ای کمتر از یک متر نسبت به گاو مورد علاقه ی خود می خوابند. همچنین برای مراقبت از گاوهای خود از سلاح های خودکار استفاده می کنند که با توجه به ارزش بالای گاوها رفتار عجیبی بنظر نمی رسد. به گفته ی زیدی، دزدی احشام مشکلی است که این مردمان با آن مواجهه شده اند. وی در این باره می گوید:” این گاوها در واقع نوعی پول و سمبل جایگاه افراد هستند، و بخش کلیدی درآمد خانواده و جهیزیه را به خود اختصاص داده اند. از زمان پایان جنگ داخلی، هزاران مرد به سودان جنوبی بازگشته و دنبال همسر هستند، که این موضوع «قیمت عروس» را به شدت بالا برده که به نوبه ی خود بر میزان ارزش این حیوانات و افزایش حمله های مرگبار برای دزدیدن این گاوها افزوده است”.

چنین حملاتی برای مردمان مانداری مرگبار بوده اما تاثیرات جنگ فراوان بوده است. وجود مین ها باعث شده که تلاش برای پیدا کردن مراتع تازه به امری خطرناک بدل شود. به گفته ی زیدی در زمان حضور او در میان مردمان این قبیله، مانداری ها در یک جزیره ی کوچک در میان رود نیل به عنوان یک پناهگاه مطمئن و امن زندگی می کردند. در واقع این درگیری ها تاثیرات متناقضی بر شیوه ی زندگی آن ها داشته است. وی در این باره می گوید:” ادامه ی جنگ داخلی در سودان جنوبی قبیله ی مانداری را از بقیه ی دنیا جدا کرده است. آن ها جرأت رفتن به شهر را ندارند و در میان بوته ها می مانند و این همان چیزی است که سبک زندگی منحصر به فردشان می طلبد”.

همچنین وی ادعا می کند که مردمان این قبیله علاقه ای به جنگ ندارند و نمی خواهند کسی را بکشند اما تنها برای محافظت از گله هایشان از سلاح استفاده می کنند. تنها کاری که مردان این قبیله می خواهند بکنند محافظت از گله های گاوشان است و این کار را به هر قیمتی انجام خواهند داد، حتی به قیمت جانشان.