واکنش مسلمانان روسیه به حوادث میانمار

 در پی حوادث اخیر مرتبط با مسلمانان میانمار، اوایل ماه سپتامبر سال جاری مردم مسلمان شهرهای مختلف روسیه، به حمایت از مسلمانان این کشور پرداختند.

 در پی حوادث اخیر مرتبط با مسلمانان میانمار، اوایل ماه سپتامبر سال جاری مردم مسلمان شهرهای مختلف روسیه، از جمله گروزنی، مسکو، سن پترزبورگ، نذران و ماخاچ قلعه، با برپایی تجمع و راهپیمایی با محکوم نمودن اقدامات اخیر دولت میانمار، به حمایت از مسلمانان این کشور پرداختند. در این بین رئیس جمهور چچن موضع تند اتخاذ نمود و در نقطه مقابل، برخی از سازمان های مذهبی خود را از این مسئله جدا نمودند. بررسی واکنش مسلمانان و شخصیت ها و مراکز اسلامی روسیه و دولت این کشور نسبت به حوادث میانمار می تواند به شناخت و درک بهتر جامعه مسلمانان روسیه کمک نماید. لذا تلاش شده واکنش جامعه اسلامی روسیه به حوادث میانمار و مواضع و تحلیل های پیرامون آن مورد بررسی قرار گیرد.  

سوم ماه سپتامبر صدها مسلمان در خیابان بالشایا نیکیتسکایا شهر مسکو به تجمع پرداختند. تجمع کنندگان در همان مکان بر روی سجاده های همراه خود به برپایی نماز پرداختند و خواهان مذاکره با مسئولین سفارت شدند. وزارت کشور روسیه اعلام کرد که در جریان تجمع مسلمانان در مقابل سفارت میانمارهیچ گونه بی نظمی و اغتشاش عمومی رخ نداده است.

در همین راستا شورای مفتیات روسیه نیز اظهار داشت: در برپایی تجمع مسلمانان در مقابل ساختمان سفارت میانمار در مسکو هیچ نقشی نداشته است، و از مسلمانان خواست که بدون مجوز و هماهنگی با دولت دست به هیچ اقدامی نزنند. راویل عین‌الدین رئیس شورای مفتیات روسیه در این رابطه تصریح کرد: درست است که مسلمانان میانمار در شرایط سختی قرار دارند، وتمام دنیا باید برای این مردم بیگناه دست به دعا بگشایند.  اما در هر صورت ما معتقد هستیم که بایستی از طریق مراکز مسئول و قانونی بین المللی پیگیربرقراری صلح و آرامش در این منطقه شد.

در جمهوری اینگوشتیا نیز به تجمع علیه تروریسم، و اقامه نماز جماعت و دعا برای مردم مسلمان میانمار پرداختند. در این مراسم یونس یوکورف رئیس جمهور نیز حضور یافت. رئیس جمهور اینگوشتیا اظهار داشت : وظیفه ما این است که به صورت واحد و هم صدا برای برقراری صلح، ثبات و اتمام خونریزی دعا کنیم.

ماخاچ قلعه مرکز جمهوری داغستان نیز از جمله شهرهای دیگر روسیه محل برگزاری تجمع در حمایت از مسلمانان میانمار بود. در این تجمع بیش ار دو هزار نفر حضور یافتند. اداره دینی مسلمانان جمهوری داغستان اعلام کرد: در برگزاری تجمع مسلمانان ماخاچ قلعه هیچ نقشی نداشته است. در بیانیه منتشر شده در سایت مفتیات جمهوری داغستان آمده است که اینگونه اقدامات « مغایر با موقعیت رسمی دولت روسیه است. این سازمان مذهبی از مسلمانان خواست که به اقدامات تحریک آمیز و تنش زا دامن نزنند، و از انتشار و ترویج این گونه موارد به هر شکلی( عکس، ویدئو) خودداری کنند». با این وجود وی خواست که به دعا برای مسلمانان میانمار اکتفا و در رسیدگی به این امر به اداره دینی مسلمانان اعتماد شود.

رمضان عبداللطیف اف رئیس جمهور داغستان تاکید کرد: طرفین این تنش می بایستی بر اساس حقوق بین الملل اقدام نمایند، به تهاجم و حمله دامن نزنند و از راه صلح پیگیر حل مسئله باشند. وی خاطرنشان کرد: حوادث اخیر در میانمار، که چالش بزرگ قومی- مذهبی می باشد، قربانیان زیادی بر جای گذاشته است، و موجب نگرانی جامعه جهانی، از جمله روسیه و داغستان شده است. ملت داغستان که تروریسم و افراطی گری را به خوبی می شناسند و از خطرات آن برای بشریت آگاه هستند، هر گونه تهاجم، و نقض قانون و تضییع حقوق بشر را محکوم می کند.

علاوه بر این موارد، روز دهم ماه سپتامبر، مسلمانان در میدان دوارتسووی شهر سن پترزبورگ هم در حمایت از مردم مسلمان میانمار به برگزاری راهپیمایی پرداختند. پلیس به تجمع‌کنندگان هشدار داد که متفرق شوند اما موثر واقع نشد و درنهایت بیش از صد نفر را بازداشت نمود. لازم به ذکر است که هیچ یک از بازداشت شدگان در جریان اقدام پلیس به مقاومت و اغتشاش مبادرت نورزید.

یک روز پس از تجمع در شهر مسکو، چهارم ماه سپتامبر، مسلمانان جمهوری چچن نیز با حمایت دولتمردان و رهبران دینی این جمهوری در تجمع عظیمی درمحل مسجد «قلب چچن» به حمایت از مسلمانان روهینگیا پرداختند. رمضان قدیروف با موضع گیری جدی علیه فشار بر مسلمانان، اظهار داشت: اگر انفجاری در اروپا روی دهد، رسانه های گروهی ما مکرر آن را گزارش می دهند. این در حالی است که در طول سه روز چند هزار نفر کشته شده اند و همه ی رسانه ها سکوت کرده اند». وی همچنین گفت: «اگر روسیه از شیاطین جنایت کار حمایت  کند، من با موضع روسیه مخالف هستم. من دیدگاه و موضع خودم را دارم. من معتقد هستم که امروزه هیچ کس مسلما حامی قاتلان و متجاوزان نیست، اما یک سری ظرافت های سیاسی حکومت هم در این بین مطرح است که بایستی آنها را در نظر گرفت، بنابراین  در مورد اتفاقاتی که پیش می آید بایستی ابتدا موضع رجل دولتی و سیاسی درآن خصوص را با دقت بررسی کرد».

مدتی پس از اظهارات رمضان قدیروف، ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه اظهار داشت: با هرگونه تهاجم در میانمار مخالف است و هر شهروند روسیه، از جمله روسای مناطق، میتوانند نقطه نظر خود را در این رابطه داشته باشند. وی در رابطه با بیانیه رمضان قدیروف تصریح نمود: من به شما اطمینان می دهم که در سخنان رئیس جمهور چچن هیچ گونه اعتراض و خصومتی با دولت روسیه وجود ندارد. تقاضا دارم که آرامش خود را حفظ نمائید.

پس از اظهارات ولادیمیر پوتین مبنی بر محکوم کردن جنایات دولت میانمار، قدیروف در اینستاگرام خود نوشت: گویا از اظهارات من سوء برداشت شده است.وی با تشکر از ریاست جمهوری روسیه، اعلام کرد: درحال حاضر نیازی به برگزاری راهپیمایی و تجمع نیست، اگر لازم باشد خود بنده در این امر پیش قدم خواهم بود و شرایط را در میدان مرکزی شهر گروزنی فراهم خواهم نمود.  

در واکنش به تجمع مسلمانان در روسیه ماریا زاخارووا سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه اظهار داشت: بدون مستندات قانونی مبنی بر اقدامات انجام شده نسبت به مسلمانان میانمار ، اعمال هرگونه فشار در شرایط کنونی تنها موجب وخیم تر شدن وضعیت این کشور می شود». ایشان همچننین تاکید کرد که روسیه تمام توان و تلاش خود را در راستای پیگیری و برقرای نظم و سامان دهی امور مربوطه به کار خواهد گرفت.

در جریان تظاهرات مسلمانان روسیه در واکنش به اتفاقات میانمار، بیانیه رمضان قدیروف رئیس جمهور چچن بیش از همه توجه تحلیل گران را به خود جلب کرد. البته همه سازمان های مذهبی اسلامی موافق با این بیانیه نبودند، از جمله شورای مفتیات روسیه که خود را از این تجمع جدا نمود. همانگونه که قبلا در این گزارش ذکر گردید، از میان سیاستمداران مذهبی روسیه تنها رمضان قدیروف بود که به طور جدی در قبال مسئله میانمار موضع تندی اتخاذ نمود. ایشان با این بیانیه نه تنها بار دیگر خود را به عنوان سیاستمدار مستقل معرفی نمود، بلکه جایگاه خود را به عنوان رهبر غیر رسمی مسلمانان روسیه استحکام بخشید.

الکسی گریشین رئیس مرکز خبری- تحلیلی " مذهب و جامعه" بر این باور است که اسلام سیاسی که در سال های 90 در روسیه بوجود آمد، امروزه به طور جدی رادیکال شده است:« در حال حاضر زمان آن رسیده است که افراطی گرایان اسلام داخلی با کسب موقعیت خاص، به دنبال آزمایش این مسئله باشند که دولت چه نوع واکنشی به حوادث و جریانات نشان می دهد.

به گفته وی در حال حاضر در روسیه دو جناح بزرگ وجود دارد که مدعی رهبریت جامعه مسلمانان دراین کشور می باشند: قفقاز شمالی و تاتارستان با قلمرو وسیعی که تابع و تحت کنترل مفتیات تاتار می باشد. بجز قفقاز شمالی و باشقیرستان، مفتیات هر منطقه توسط مفتیات تاتار مدیریت می شوند. در قفقاز شمالی رمضان قدیروف نقشی  پررنگ دارد و موفق شده است طرافداران وموافقان زیادی داشته باشد.

بین رستم مینیخانوف رئیس جمهور تاتارستان و رمضان قدیروف رئیس جمهور چچن رقابت وجود دارد که کدام یک، چه زمان و کجا در جایگاه رهبر جامعه اسلامی روسیه قرار گیرند. به نظر بنده این اقدامات قدیروف در راستای این هدف است که جایگاه خود را در نگاه جامعه جهانی و در داخل روسیه، به عنوان یکی از رهبران اصلی سیاسی مسلمانان روسیه که از جانب آنان در مسائل مربوطه موضع گیری می کند را استحکام بخشد. این اقدام از سویی ممکن است موجب تامین امنیت و امید مسلمانان باشد، اما از سویی ممکن است سیاست داخلی و منافع روسیه را تهدید نماید. هر گونه تنش و فاصله با سیاست دولت از جانب شمار بسیار تظاهرات کنندگان می تواند موجب تفرقه در جامعه شود.

الکسی مالاشنکو اسلام شناس و کارشناس ارشد بنیاد کارنگی در مسکو، در این رابطه معتقد است: هدف قدیروف مبنی بر رهبری سیاسی جامعه مسلمانان محدود به روسیه نیست:« قدیروف درصدد است که خود را به عنوان رهبر سیاسی جهان اسلام معرفی نماید و ایشان در این امر موفق خواهند شد. البته  در رهبریت مسلمانان روسیه دو مسئله را باید مد نظر داشت: مشکلاتی به همراه دارد: یکی- تاتارها که مسئله میانمار برای آنها ضروری نیست، و دیگری – چچن ها. در فضای جوانان قفقاز شمالی، بدون شک قدیروف از جایگاه خوبی برخوردار است. علاوه بر این برای روسیه و جهان اسلام، قدیروف تنها شخصی است که می تواند بگوید که درمقابل دولت ایستادگی  می کند. البته نباید فراموش کرد که قدیروف همیشه به دولت اظهار وفاداری  کرده است.

الکسی مالاشنکو بر این باور است که در شرایط کنونی انشعاب روشنفکران روسیه فضای خاصی ایجاد شده است که رجل سیاسی به ایراد بیانیه های تندی بپردازند و به کسب جایگاه بپردازند و قدیروف از این فرصت به خوبی استفاده کرده است. البته عواقب این امر قابل پیش بینی نیست. به گفته او در میانمار اتفاق تحریک آمیزی از سوی جدایی طلبان اسلامی رخ دادهاست.

تصور کنید که روزی گروه تروریستی داعش اعلام کند که از این افراد حمایت می کند! آنگاه قدیروف در کدام جایگاه و جبهه خواهد بود؟ روسیه به همراه چین به دنبال صلح هستند، اما می خواهند که رابطه مسالمت آمیز خاصی با دنیای اسلام برقرار کند، و حتی به کمک قدیروف، اما الان اینگونه شده است! روسیه مجبور است که از بین آنها انتخاب نکند، و به ترکیب آنها برسد.