آیا سفر به گذشته ممکن است؟

 در این مجموعه‌ مقاله، به زندگی واقعی نگاهی می‌اندازیم، به روش‌های هرروزه‌ی سفر در زمان در عالم خودمان، و همچنین به برخی از روش‌های بعید گشت‌وگذار در میان بُعد چهارم.

دیدیم که سفر به آینده مدام اتفاق می‌افتد. دانشمندان آن را در آزمایش‌های خود اثبات کردند و این ایده وجهی بنیادین از نظریه‌ی نسبیت اینشتین است. می‌توان به آینده سفر کرد؛ پرسش فقط این‌جاست که انجام‌دادن این سفر با چه سرعتی ممکن است؟ اما سفر به گذشته چی‌؟ نگاهی به آسمان شب پاسخ شما را می‌دهد.

پهنای کهکشان راه‌شیری ما حدود ۱۰۰ هزار سال نوری است، پس نور دورترین ستاره‌های آن هزاران هزار سال تا رسیدن به زمین در راه خواهند بود. اگر به این نور نگاه کنید، درواقع در حال تماشای گذشته هستید. وقتی اخترشناسان تابش ریزموج زمینه‌ی کیهان را می‌سنجند، به بیش از ۱۰ میلیارد سال پیش، به دوران‌های نخستینِ کیهان، چشم دوخته‌اند. اما آیا می‌شود سفری بهتر از این به گذشته داشت؟

در نظریه‌ی اینشتین هیچ‌چیز جلودار سفر به گذشته نیست اما این فرض، که با فشار دکمه‌ای به دیروز برویم، مشخصاً موجب نقض قانون علیّت، یا همان قانون علت و معلول، می‌شود. رویدادی در عالم ما رخ می‌دهد و در سلسله‌ای یک‌طرفه و بی‌پایان از رویدادها موجب رویدادی دیگر می‌شود. در هر مثال، علت پیش از معلول (نتیجه) رخ می‌دهد. فقط سعی کنید واقعیت متفاوتی را تصور کنید؛ مثل این‌که قربانی قتلی پیش از آن‌که به او شلیک شود بر اثر «جراحات وارده» بمیرد! این مثال ناقض واقعیتی است که برای ما آشناست؛ به همین سبب، بسیاری از دانشمندان سفر به گذشته را ناممکن می‌دانند.

برخی از دانشمندان ایده‌ی سفر سریع‌تر از سرعت نور را برای رفتن به گذشته مطرح کرده‌اند. اگر با رسیدن به نزدیکی سرعت نور زمان کند می‌شود، آیا ممکن است با گذشتن از این سرعت زمان به عقب برگردد؟ البته، وقتی سرعت جسمی به سرعت نور نزدیک می‌شود، جرم نسبیتی آن افزایش می‌یابد تا زمانی که درست در سرعت نور جرمش بی‌نهایت می‌شود. شتاب‌دادن به جسمی با جرم بی‌نهایت ناممکن است. فناوری‌های تاب‌دادن یا واپیچش سرعت در تئوری می‌تواند، با حرکت‌دادن حبابی از فضا-زمان در میان عالم، حدّ جهانی سرعت را پشت سر بگذارد. اما حتی چنین کاری هزینه‌های سرسام‌آور تأمین انرژی را در پی دارد.

اما اگر سفر در زمان به سوی گذشته و آینده کمتر به فناوری رانش فرضی فضا و بیشتر به پدیده‌های موجود در کیهان وابسته باشد، تکلیف چیست؟ مثلاً سیاهچاله‌ها را در نظر بگیرید.