اجسادی که در پارکینگ کالبدشکافی می‌شوند!

مدیر کل پزشکی قانونی استان کردستان در گفت‌و‌گو با «ایران» از مشکلات پزشکی قانونی می‌گوید دو سال است به دلیل نبود اعتبار،طرح ساخت سالن تشریح تعطیل است؛ بنویسید تا به گوش مسئولان برسد که سالن تشریح سنندج در واقع پارکینگی است که در مرکز شهر قرار دارد حال وای به حال شهرستان‌های دیگر مثل دیواندره و بانه که وضعیت به‌مراتب اسفناک تری دارند.

در جلسه  بررسی صلاحیت وزیر پیشنهادی دادگستری کابینه دوازدهم توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی یکی از انتقادها به علیرضا آوایی از سوی نماینده سقز و بانه مطرح شد؛ محسن بیگلری در مخالفت با وزیر پیشنهادی دادگستری خواستار ارائه راه حلی برای مشکلات پزشکی قانونی برخی شهرستان‌ها و استان‌های غربی کشور بود. او در تذکر شفاهی خود به وزیر پیشنهادی دادگستری گفت: بارها اعلام کرده‌ام بیشتر شهرستان‌های کردستان از جمله سقز و بانه فاقد پزشکی قانونی هستند و با وجود کوهستانی و صعب‌العبوربودن استان جنازه افراد متوفی با پرداخت هزینه باید چند ساعت در راه باشد تا پس از پیمودن 200 تا 300 کیلومتر مسافت به سازمان پزشکی قانونی استان برسد. اتفاقی که به گفته این نماینده مجلس، جنازه فرد متوفی بخاطر فرهنگ حاکم بر آن منطقه باید همان ساعت دفن شود اما به دلیل نبود مراکز پزشکی قانونی، مشکلات زیادی در منطقه به وجود آمده است. در پی اظهارات نماینده سقز و بانه در مجلس شورای اسلامی برای بررسی مشکلات پزشکی استان کردستان با مدیر کل پزشکی قانونی این استان تماس گرفتیم. برآیند گفت‌و‌گوی ما با دکتر غلامرضا همایون پور این بود که اجساد در سنندج در پارکینگی که به آن سالن تشریح می‌گویند کالبدشکافی می‌شوند. در پارکینگ تشریح اجساد خبری از تجهیزات استاندارد کالبدشکافی اجساد نیست. پزشک با ابتدایی‌ترین و غیر استاندارد‌ترین تجهیزات و امکانات اجساد را کالبدشکافی می‌کند البته مشکلات پزشکی قانونی استان کردستان به اینجا ختم نمی‌شود. کمبود پزشک گلایه بسیاری از مردم است. جنازه‌هایی که بواسطه نبود پزشک گاهی روزها طول می‌کشد تا جواز دفن‌شان صادر شود. مرکز استان کردستان تنها یک پزشک دارد که آن هم تا دو ماه پیش نبود یعنی پیش از این پزشکانی که کار معاینه سرپایی را انجام می‌دادند برای کار تخصصی تشریح اجساد آستین بالا می‌زدند. دکتر غلامرضا همایون پور مدیر کل پزشکی قانونی استان کردستان درباره مشکلات پزشکی قانونی این استان به «ایران» می‌گوید: «شرایط استان کردستان بخاطر مسائل اعتقادی و بافت عشایری با دیگر نقاط کشور فرق می‌کند. اینجا باید اجساد زود دفن شوند. اگر فردی فوت کند از زمانی که مراحل قانونی برای تشییع و دفن انجام شود چند روز طول می‌کشد اما اگر به آخر هفته بخورد باید تا شنبه صبر کنند آن هم با مشکلاتی که در مسیرها و جاده‌ها برای مناطق دوردست وجود دارد.
مشکل دیگر که استان کردستان را نسبت به جاهای دیگر متفاوت می‌کند وضعیت راه‌ها است؛ مراکزی که در آن باید اجساد معاینه و تشریح شوند فضا، تجهیزات و امکانات خاصی می‌خواهد که در استان ما این امکانات نیست. مثلاً اگر قرار باشد جنازه از مسیر جاده سقز به سالن تشریح این شهرستان منتقل شود باید 3 ساعت در راه باشد. با این حال در شهرستان‌هایی که نماینده پزشکی قانونی داریم سالن تشریح با کمترین امکانات خدمات ارائه می‌دهد، حتی شهر بانه سالن تشریح ندارد. اگر خدمات می‌خواهیم امکانات را هم باید مهیا کنیم. گرچه اخیراً در شرایط ابتدایی بسیاری از اجساد را در بانه کالبدشکافی می‌کنیم ولی تجهیزاتش استاندارد نیست.»

او با اشاره به کمبود نیروی پزشک در پزشکی قانونی سنندج و شهرستان‌ها گفت: تعداد پزشک بسته به جمعیت تعریف می‌شود تعداد پزشک‌های ما استاندارد نیست، کمبود نیرو منجربه فرسودگی آنها شده است.علاوه بر این مشکل بعدی استان کردستان مسیرهای کوهستانی و جاده‌های نامناسب است از این جهت در تمام مراکزی که پزشکی قانونی داریم بحث کالبدشکافی را پیاده کردیم. مثلاً در بانه با کمترین امکانات اجساد کالبدشکافی می شوند در غیر این صورت جنازه‌ها را جابه‌جا می‌کنند.

دکتر همایون پور این را هم به حرف‌هایش اضافه می‌کند که با توجه به اعتقاداتی که مردم کردستان دارند پذیرفته نیست چنانچه در تعطیلات آخر هفته فردی ساعت 9 شب فوت کند به دلیل اینکه خارج از ساعت اداری امکان تشریح وجود ندارد تشریح جنازه به زمان اداری اول هفته موکول شود. فرهنگ غالب این است و ما هم باید در این راستا خدمات دهی کنیم به همین خاطر پزشکان با فشار مضاعف کار می‌کنند که منجربه فرسودگی نیروها می‌شود. به گفته او، در شهرستان سقز با 270هزار جمعیت تنها یک پزشک در سالن تشریح سقز و یک پزشک در بانه اجساد را کالبدشکافی می‌کنند در حالی که حداقل استاندارد پزشک در سقز باید دو پزشک مرد و یک پزشک زن باشد. در بانه نیز حداقل دو پزشک نیاز است.

او در پاسخ به اینکه مشکل کجاست که تعداد پزشکان پزشکی قانونی کم است، به یک کلمه بسنده می‌کند. دریافتی پایین: «کار پزشکان قانونی بسیار سخت است و حقوق آنها یک چهارم پزشکان دانشگاه علوم پزشکی است حداکثر دریافتی پزشکان اینجا با حساب کشیک و اضافه کاری بین 3 تا 4 میلیون تومان است.» کار سخت پزشکان پزشکی قانونی، دریافتی پایین آنها و انتظارات بالای مردم سه ضلع دافعه پزشکی قانونی استان کردستان است. آن طور که این مقام مسئول تأکید می‌کند؛ چنانچه منطقه کوهستانی نبود و مردم ساعت‌های طولانی در جاده‌ها معطل نمی‌شدند مراکز پزشکی قانونی در یک شهرستان متمرکز می‌شد و دو پزشک در یک مرکز مستقر می‌شدند و این‌گونه تکریم ارباب رجوع به نحو بهتری انجام می‌گرفت با وجود این، ما نمی‌توانیم فردی را که در بانه فوت می‌کند با پیمودن چند کیلومتر راه آن هم در مسیرهای دشوار به سقز منتقل کنیم. برای مثال چند روز پیش 4 مورد تصادفی منجربه فوت در سقز داشتیم که پزشک سقز از روز قبل مرخصی بود مجبور شدیم پزشک بانه را به سقز بفرستیم و به طور موقت سالن تشریح بانه را تعطیل کنیم. او با اشاره به اینکه اقدامات پایه‌ای برای جبران کمبود پزشک قانونی در درازمدت جواب می‌دهد می‌گوید: اینکه مشکل کمبود پزشک قانونی مرتفع شود لازمه‌اش افزایش اعتبارات است ما حتی هیچ گونه وسیله نقلیه‌ای برای جابه‌جایی پزشک و اجساد از بانه به سقز نداریم.

دکتر همایون پور در پاسخ به اینکه صدور جواز دفن از زمان فوت تا تشریح فرد متوفی چقدر زمان می‌برد، اضافه می‌کند: گاهی خانواده‌ها مشکلات اداری قوه قضائیه، سردخانه و بیمارستان‌ها را به پای ما می‌گذارند. خیلی وقت‌ها جسد به ما منتقل می‌شود که اقدامات اولیه و مجوز قضایی صادر نشده است ما نمی‌توانیم جسد را تشریح کنیم مجبوریم جسد را در سردخانه نگه داریم تا مکاتبات اداری انجام شود. مردم این را متوجه نمی‌شوند که شرح ماوقع اقدامات درمانی از بیمارستان یا دیگر داده‌هایی را که به ما می رسد،باید آنالیز و بعد از آن جسد را معاینه و برگه دفن صادر کنیم. چنانچه مدارک بالینی و مجوز قضایی حاضر باشد به طور متوسط هر جسد بین نیم تا یک ساعت برای کالبدشکافی زمان نیاز دارد.

او می‌افزاید: به طور متوسط در یک ماه یک پزشک به تنهایی در شهرستان سقز بین 15 تا 20 جسد را کالبدشکافی می‌کند البته کار عمده این پزشک معاینه سرپایی است که به طور متوسط بین 20تا35 نفر در روز معاینه سرپایی می‌شوند. در سنندج نیز 3 پزشک در روز قریب به 80 نفر را سرپایی معاینه می‌کنند و یک پزشک به تنهایی 50 جسد را در ماه تشریح می‌کند. البته باید در نظر داشت که این توزیع همگن نیست. برای مثال اگر تصادفی منجربه فوت داشته باشیم یک پزشک به تنهایی باید همه اجساد را تشریح کند که زمان بر است و خانواده‌ها این مسأله را نمی‌پذیرند.

مدیر کل پزشکی قانونی استان کردستان با بیان اینکه از 10 سال پیش جایی را برای ساخت سالن تشریح پزشکی قانونی در سنندج مکان‌یابی کردیم که تنها 45 درصد پیشرفت فیزیکی دارد، می‌گوید: دو سال است به دلیل نبود اعتبارطرح ساخت سالن تشریح تعطیل است. بنویسید تا به گوش مسئولان برسد که سالن تشریح سنندج در واقع پارکینگی است که در مرکز شهر قرار دارد حال وای به حال شهرستان‌های دیگر مثل دیواندره و بانه که وضعیت به مراتب اسفناک تری دارند. جنازه‌هایی که به مرکز استان ارجاع داده می‌شوند موجب تجمع بیش از حد مردم در وسط خیابان می‌شود .ما هر روز شاهد دعوای همسایه‌ها با خانواده‌های متوفی هستیم مگر می‌شود پزشکی قانونی سالن انتظار نداشته باشد؟